Fréttablaðið - 09.12.2010, Blaðsíða 36

36 9. desember 2010 FIMMTUDAGUR
Þarf að ræða þetta
eitthvað frekar?
Palli, Sigga og Eiki eru að hugsa um að fara á frum-
sýningu í bíó. Það sérkennilega
við bíóhúsið er hins vegar að
það býður bíógestum að semja
um miðaverð.
Palla langar eiginlega ekkert
að fara á þessa mynd en fer í
samningaviðræður vegna þrýst-
ings frá Siggu og Eika. Hann
myndi því sennilega reyna að
gera samning um svo lágt miða-
verð að hann fengi það aldrei í
gegn. Það myndi líka henta
honum best.
Siggu langar að fara í bíó en
er ekki tilbúin að borga allt of
mikið fyrir það. Hún fer í samn-
ingaviðræður með það markmið
að ef hún fær miðann á viðun-
andi verði, þá fer hún í bíó.
Eika langar mjög mikið til
að fara á þessa mynd og fer í
samningaviðræður með það að
markmiði að komast í bíó. Hann
kemur því sennilega til með að
borga hæsta miðaverðið.
Hverjum af þessum þremur
myndir þú treysta best til að
semja um miðaverð í bíó fyrir
þína hönd?
Samninganefnd og samn-
ingahópar Íslands um aðild að
Evrópusambandinu munu á
næstu mánuðum vinna rýni-
vinnu vegna samningaferils-
ins sem svo fer í gang eftir
að þeirri vinnu er lokið. Þrátt
fyrir að hver samningahópur
samanstandi af tíu til tuttugu
einstaklingum er nánast undan-
tekningarlaust um að ræða
hagsmunatengda aðila sem
annað hvort eru nú þegar á
móti eða meðfylgjandi aðild
að Evrópu sambandinu (líkt og
Palli og Eiki hér að ofan).
Heildarhagsmunir þjóðar-
innar með eða án ESB til fram-
tíðar eru fyrir borð bornir.
Lítið bólar á því sem öllu
máli skiptir, að það séu heildar-
hagsmunir þjóðar i nnar,
almennings í landinu sem eigi
að ráða úrslitum. Hver þess-
ara hagsmuna aðila í samninga-
hópunum hugsar eingöngu
um sig og fáir þeirra munu
taka tillit til heildarhagsmuna
þjóðar innar. Í þessu máli hefur
utanríkisráðherra Össur Skarp-
héðinsson ákveðið að skilja
Siggu (þjóðina) eftir heima og
bjóða Palla og Eika (sérhags-
munaöflunum) að sjá um málið
eða einmitt þeim aðilum sem ég
myndi síst treysta til að reyna
að semja um aðild fyrir mína
hönd. Einsleitnin er mjög áber-
andi og til dæmis eru í samn-
inganefnd um sjávarútvegs-
mál þrír aðilar frá LÍÚ, þrír
aðilar frá Alþýðusambandinu,
auk aðila frá Farmanna- og
fiskimannasambandi, samtök-
um fiskvinnslu, framleiðslu
og útflytjenda, kvótamark-
aðar o.s.frv. Allir þessir ein-
staklingar eru kallaðir til til
að gæta sérhagsmuna sinna
félagsmanna en fáir hafa þá
yfirsýn sem þarf til að spyrja
hvort þetta þjóni eða þjóni ekki
framtíðar hagsmunum þjóðar-
innar. Starfsmenn ráðuneytanna
geta seint talist hagsmunagæslu-
aðilar almennings. Eina bak-
land þjóðarinnar er hugsanlega
að finna í ör fáum einstakling-
um samningahópa og aðal-
samninganefndar en þeir geta
lítið aðhafst vegna þeirrar slag-
síðu öfgaviðhorfa sem einkenn-
ir samningahópana.
Við þurfum að hætta að hlusta
á Palla og Eika. Þeirra skoðan-
ir eru eingöngu byggðar á sér-
hagsmunum og því eiga þeir
engan rétt til að sitja einir að
samningaborðinu. Það er mín
von að utanríkisráðherra finni
fleiri „Siggur“ í hverja nefnd, til
að gæta að heildarhagsmunum
íslensku þjóðarinnar. Það þarf
að meta í hvaða stöðu þjóðin er
núna og hvað væru bestu kost-
irnir með eða án ESB, í hvaða
stöðu þjóðin verður ef til inn-
göngu kemur og í hvaða stöðu
þjóðin verður hugsanlega eftir
nokkra áratugi hvort sem af
inngöngu verður eða ekki. Ein-
ungis eftir þannig undirbúning
og samningsferli er mögulegt
fyrir þjóðina að taka upplýsta
ákvörðun um hvort aðild að
Evrópusambandinu sé væn-
legur kostur eða ekki.
Ísland og ESB
Hans Guttormur
Þormar
framkvæmdastjóri
Þrátt fyrir að
hver samninga-
hópur samanstandi af
tíu til tuttugu einstakl-
ingum er nánast undan-
tekningarlaust um að
ræða hagsmunatengda
aðila.
Við höfum um margt valið okkur undarlegar leiðir til að
endurreisa íslenskt efnahagslíf.
Þetta á m.a. við um gjaldeyris-
höftin sem lögð voru á eftir hrun
og dvínandi áhugi virðist nú á að
losa sig við. Við veljum einnig leið-
ir á fleiri sviðum sem aðrar þjóðir
telja ógreiðar, s.s. varðandi eignar-
hald á fyrirtækjum, ríkisafskipti,
skatta og sjávarútveg, svo eitt-
hvað sé nefnt. Það er erfitt að sjá
að þarna sé búið að varða leiðina
til nútíma efnahagslífs í fremstu
röð. Gamall texti og lag Lennons
og McCartneys leitar á mann:
He´s a real nowhere man,
Sitting in his Nowhere Land,
Making all his nowhere plans
for nobody
Allir virðast sammála um skað-
semi gjaldeyrishafta og að það sé
nauðsynlegt að afnema þau sem
fyrst – en bara ekki strax. Tiltek-
in (óljós) skilyrði þurfa að verða
uppfyllt fyrst, t.d. er varða fjár-
mögnun innlánsstofnana og lausn á
„þvingaðri“ verðbréfaeign útlend-
inga. Best yrði að afnema höftin í
nokkrum skrefum og tímasetning
réðist af því hversu vel tækist að
uppfylla skilyrðin. Afnám gjald-
eyrishafta nú myndi þýða hrun
krónunnar með skelfilegum afleið-
ingum. En yrði það svo?
Sterk staða til að afnema höftin
Sé litið til samkeppnishæfni efna-
hagslífsins og eignastöðu þjóðar-
búsins hefur Ísland ekki staðið jafn
vel um árabil. Raungengi er nú
þegar í sögulegu lágmarki, er nú
rúmlega 20% undir meðaltali 1980-
2009 á mælikvarða neysluverðs og
tæplega 30% undir meðal tali 1980-
2009 á mælikvarða launa. Þetta
endurspeglast í myndar legum
afgangi af viðskiptum við útlönd,
en jöfnuður viðskipta með vöru
og þjónustu á árinu 2010 verður
líklega um 170 ma. kr. Viðskipta-
jöfnuður fyrstu 9 mánuði ársins
var jákvæður um 97 ma. kr. án
áhrifa gömlu bankanna. Þá sýnir
Gylfi Zoëga, hagfræðingur fram á
í nýlegri grein (Vísbending, 28.10.
2010) að nettó staða þjóðarbúsins
er jákvæð um 2-3% af VLF, með
tilliti til innlendra eigna bankanna,
væntanlegrar Icesave-skuldar og
leiðréttingu fyrir skuldum alþjóð-
legra fyrirtækja skráðum á Íslandi.
Frá því að Gylfi ritaði grein sína
hefur mat Seðlabankans á nettó
eignastöðu Íslands (án gömlu bank-
anna) batnað um 193 ma. kr. (13%
af landsframleiðslu). Er hægt að
hugsa sér betri aðstæður til að
afnema gjaldeyrishöft?
Útlendir eigendur verðbréfa
Ofuráhersla hefur verið á nauðsyn
þess að losa um stöður erlendra
aðila sem eru fastir með fjármuni
sína hér og því spáð að þeir, ásamt
íslenskum fjárfestum, muni hlaupa
út með allt sitt fjármagn um leið
og tækifæri gefst. Því verður
ávallt hægt að halda því fram að
hundruð milljarða gætu flúið land
við afnám hafta og valdið mikilli
lækkun krónunnar, því stór hluti
fjármagns í frjálsu hagkerfi er
kvikur, þ.e. getur hreyft sig með
litlum fyrirvara. En er þetta lík-
legt? Miðað við nettó eignastöðu
þjóðarbúsins og samkeppnishæfni
þess við núverandi gengi krónunn-
ar eru yfirgnæfandi líkur á því að
raungengi íslensku krónunnar
styrkist til framtíðar litið, jafn-
vel myndarlega. Ef gengi krón-
unnar lækkaði umtalsvert frá því
sem nú er, myndast þ.a.l. tæki-
færi innlendra (t.d. lífeyrissjóða)
og erlendra fjárfesta til mikillar
hagnaðartöku. Fjármunir myndu
því leita til landsins og gengið
styrkjast fljótt aftur. Hræðsla við
kollsteypu við afnám gjaldeyris-
hafta er því ástæðulaus.
Frestun ekki besta leiðin
Ofurvarkárni við afnám hafta má
e.t.v. rekja til annarra þátta en
skynsamlegs mats á ávinningi og
kostnaði:
■ Áhrif þrýstihópa. Hluti þjóð-
félagsins hefur lagað sig að gjald-
eyrishöftunum og hefur af þeim
tímabundinn ávinning, jafnvel
þótt þjóðin öll hljóti af þeim mik-
inn skaða. Þetta má m.a. merkja af
því að sumir eru farnir að mæla
höftunum bót
■ Stjórnvöld og Seðlabankinn bera
áhættu af afnámi haftanna. Ráða
má af viðbrögðum við nýlegri til-
kynningu Seðlabankans um að
engin skref til afnáms hafta verði
tekin fyrir mars 2011, að Seðla-
bankinn hefur hvata til að flýta sér
hægt. Stjórnvöld fá tæplega klapp
á bakið frá almenningi fyrir afnám
gjaldeyrishafta en tímabundið
gengisflökt gæti hins vegar vald-
ið þeim óþægindum
■ Stofnanaleg umgjörð og eftir-
lit. Mikið vald er fært stofnunum,
embættismönnum og stjórnmála-
mönnum.
■ Hræðsluáróður hefur haft áhrif
á almenning.
Harla ólíklegt er að aðstæður
til afnáms gjaldeyrishafta batni
frá því sem nú er. Höft eru nefni-
lega þannig að þeim mun lengur
sem þau vara, því erfiðara verður
að losa um þau, m.a. vegna þess
að þau draga þrótt úr efnahags-
lífinu og rýra traust á þjóðar-
búskapnum. Sérstaklega ber að
vara við afnámi í smáskömmtum.
Afleiðingarnar verða enn harðara
gjaldeyriseftirlit, aukin mismun-
un og spilling. Skynsamlegast er
að afnámið byggi á almennum og
víðtækum reglum og eigi sér stað
sem allra fyrst.
Það er algerlega ósannað mál
að afnám haftanna nú muni hafa
skaðleg áhrif á efnahagslífið.
Þvert á móti má færa fyrir því
gild rök, eins og gert hefur verið
hér, að tafir geti haft mun alvar-
legri afleiðingar fyrir lífskjör á
Íslandi en að ganga til verks nú
þegar. Við skulum ekki sitja ein
í Nowhere Landi og gera áætlan-
ir sem koma engum að gagni og
hafa hvergi annars staðar reynst
vel.
„Nowhere Land“
Efnahagsmál
Þórður
Friðjónsson
forstjóri Nasqad-OMX
á Íslandi
Er hægt að hugsa
sér betri aðstæður
til að afnema gjaldeyris-
höft?
Nú er endanlega ljóst að þessi ríkisstjórn ætlar ekkert að
gera nema halda fólki í gíslingu
um ókomin ár og setja upp lausnir
sem gagnast í raun engum nema
að því leyti að eitthver hluti fólks-
ins fær að vera í húsnæðinu áfram
sem þrælar nútímans.
Nú þurfum við að óska eftir
forustu fyrir nýjan stjórnmála-
flokk, sem hefur að hagsmunum
að afnema verðtryggingu og sam-
eina lífeyrissjóði í einn þannig að
allir landsmenn hafi sömu rétt-
indi. Gæta að hagsmunum heim-
ilanna og klíkuráðningum í þjóð-
félaginu.
Við getum ekki sætt okkur við
þann kostnað sem kostar að reka
marga lífeyrissjóði, margar stjórn-
ir og sér húsnæði fyrir hvern líf-
eyrissjóð. Þessi óþarfakostnaður
nemur hundruðum milljóna á ári.
Einnig þarf að láta rannsaka
það fólk sem hefur stjórnað land-
inu hingað til og jafnvel að fara útí
eignaupptöku hjá, sennilega mjög
mörgum.
Ætlun þessarar ríkisstjórnar í
dag er að ræna þá sem hafa hing-
að til haldið þjóðfélaginu uppi til
að greiða skuldir banka og lífeyris-
sjóða.
Er það réttlátt að millistéttin
sem hefur haldið þjóðinni uppi
missi allt sitt og detti niður fyrir
fátæktarmörk? Fólk á rétt á að
halda því sem það hefur unnið
fyrir.
Er það rétt að kæfa niður dug-
legt fólk sem aflar tekna og borgar
gjöld?
Hagsmunasamtök heimilanna
hafa komið með tillögu um að
færa öll lán, íslensk sem erlend, til
01.01.2008. Frá þeim tíma verða öll
lán íslensk með verðbótaþaki 4%.
Lækkandi með tímanum og verð-
bótalaust um ókomna framtíð.
Einfalt og réttlátt
Fólkið sem tók lánin miðaði við
verðbólgumarkmið seðlabankans,
sem brást illilega.
Afnemum verðtryggingu sem
allra fyrst, þá mun fólk vita
nákvæmlega í krónum hverj-
ar næstu greiðslur verða af fast-
eignalánum og við losnum alfarið
við okurvexti og óvissu.
Tillaga er að láta kanna hvað
allir þessir lífeyrissjóðir hér á
landi eru með í launakostnað og þá
sundurliðað. Framkvæmdastjóri,
stjórn og annar kostnaður.
Einnig húsnæðið, verðmæti
þess. Sú upphæð hefur verið tekin
af greiðslum og sparnaði fólksins.
Allur kostnaður sem einhvers-
staðar er t.d. ferðakostnaður og
kostnaður við ökutæki.
Þennan kostnað má örugglega
skera niður með því að sameina
alla lífeyrissjóði í einn.
Eitt skal yfir alla ganga. Við
erum öll jöfn að verðleikum.
Hvað töpuðu lífeyrissjóðirnir
miklu? Gerum það opinbert hvað
hver fyrir sig tapaði miklu og
einnig hvað þeir keyptu af skuld-
um heimilanna. Hafa lífeyrissjóð-
irnir eitthvað að fela?
Við erum aðeins um 300.000. og
ættum öll að vera í þeirri aðstöðu
að fá það 100% til baka sem við
höfum lagt í sjóðina, ásamt vöxt-
um.
Leggjum niður samtrygginga-
kerfið. Það getur hver fyrir sig
keypt sér tryggingar sem þjóna
því sama. Það er mun betra að hver
fyrir sig fái sitt að fullu ásamt
vöxtum sem viðkomandi hefur lagt
í sjóðinn.
Fólkið á skilið að geta verðlaun-
að sig með góðum lífeyri eftir
mikla vinnu.
Stjórnmálamenn eru jú örugg-
ir með himinhá lífeyrislaun, þess-
vegna er þetta mál mjög viðkvæmt
og helst ekki rætt nema með
útúrsnúningum og síðan þaggað
niður.
Þessar fjölskyldumafíur sem eru
á föstum launum í vissum emb-
ættismannakerfum, m.a. félags-
lega kerfinu og velferðarkerfinu.
Er það tilfellið að þarna eru allt-
af sömu fjölskyldurnar og að engir
nýir straumar komist þar að? Sjá
umfjöllun í Silfri Egils 05.12.
(Ásgerður Jóna Flosadóttir).
Það er til fullt af góðu og fram-
bærilegu fólki eins og t.d. Ásgerð-
ur Jóna Flosadóttir, Lilja Móses-
dóttir og margir fleiri eins og t.d.
stjórn Hagsmunasamtaka heimil-
anna.
Nú vantar gott fólk til að gera
einfalda og góða hluti!
Komum þessi liði sem hefur
verið í áskrift á þingi, árum og
áratugum saman, frá völdum.
Ákall! Nýtt afl
Stjórnmál
Gunnar
Magnússon
fyrrverandi sjómaður
Lumex
Skipholti 37
Sími 568 8388
www.lumex.is
17.900kr.