Faxi - 01.12.1960, Blaðsíða 49

F A X I
193
GUNNAR M. MAGNÚSS:
Loft og lögur
Þáttur sá, er hér birtist, er úr riti um orð
og orðtök snertandi veður, strauma og
hreyfingar hafsins, svo sem Vestfirðingar
nota þau við hin ýmsu tækifæri. I safni
þessu eru nálega þúsund orð. Hér er birtur
kafli, sem nefnist: Aðstaða við fiskveiðar
og straumar á hafinu. Til skýringar við
kaflann má geta þess, að straumar eru
mjög þungir úti fyrir Vestfjörðum.
Astaða.
Þá geta skip athafnað sig vel á færaveið-
um, rek er þægilegt, þótt vindur sé.
Ástaða á lóðutn.
Það er reynt að láta skipið hálsa í báruna
eða vindinn til þess að línan lóði sem bein-
ast niður í sjóinn, meðan dregið er. Þegar
illt reynist að halda skipinu svo, að línan
lóði vel í sjóinn, er ekki dragandi. Þegar
bárur og straumar kasta skipinu undan,
er ekki dragandi, þá er ekki lengur lóða-
veður, ekki lóðafært.
Andóf.
Þegar lóðir eru dregnar, sbr. ástaða á
lóðum.
Andófsveður.
Ymis orðatiltæki eru um andófsveður:
Sæmilegt andófsveður, þá er vel dráttar-
fært, — tæplega andófsveður, naumast
lóðaveður, — ekki andófsfært, hvassviðri
og sjór, ódragandi.
E!{\i ástöðuveður.
Skipið rekur þá of hratt á færaveiðum,
svo að sökkur ná ekki botni.
Fœraveður.
Þegar ástaða er sæmileg.
safn þeirra Borgfirðinga. Vaknaði þá hjá
manni sú spurning, hvenær Keflvíkingar
mundu eignast slíkt hús.
A leiðinni heim var komið við í Vatna-
skógi, til að heilsa upp á nokkur ung-
menni héðan, sem þar dvöldu. Fararstjóri
í þessari ferð var ungur menntamaður,
sonur bóndans í Kalmanstungu.
Hilmar Jónsson.
E\\i fceraveður.
Ekki ástöðuveður, engin ástaða.
Eysa.
Það er straumeysa, þegar straumþungi
er óvenju mikill, einkum í stórstreymi. I
eysu dragast lóðabelgir oft í kaf.
Fis/{iref(.
Þá rekur skipið hægt fyrir straumi og
vindi, og fiskur helzt jafnt og þétt undir.
Gott ref{.
Þá hefur rekið verið mjög hagstætt og
fiskur verið undir.
Glcer.
Sökkur ná þá naumast botni vegna of
rnikils reks, færin standa frá borði á ská
út í sjóinn. — Glær getur einnig orðið af
hörðum straumi. Allt á glæ, ekki rennandi
færi.
Har\an.
I hörkuna, þá er komið að harðasta
straumi norðurfalls eða suðurfalls.
Hörkufallið.
Þegar straumurinn er þyngstur.
Hreyfingin.
I hreyfinguna, þ. e. upptaka strauma,
norðurfalls eða suðurfalls.
Kveihjngin.
Það er upptaka strauma á miðunum,
þegar fyrst fer að reka til norðurs eða suð-
urs.
Liggjandi.
Þá er straumlaust á hafi úti, en í landi
er þá hálffallinn sjór út eða hálffallinn að.
Þá er fiskur oft við og þó öllu heldur við
upptöku strauma.
Bláliggjandi.
Til frekari áherzlu, að liggjandinn sé
aðeins skamma stund. Þetta var í blá-
liggjandanum.
Linunin.
I linunina, þá dregur úr fallinu, straum-
harkan tekur að minnka.
Norðurfall.
Með Vestfjörðum eru sex tíma sjávar-
straumar í senn á hafi úti. Þegar norður-
fall hefst, er sjór hálffallinn að í landi.
Þegar því lýkur, er hálffallið út. Harðast
er norðurfallið yfir háflæðina.
Suðurfall.
Það er vesturstraumur, gagnstætt norð-
urfalli. Það er einnig sex tíma í senn, hefst
þegar sjór er hálffallinn út í landi. Þegar
því lýkur, er sjór hálffallinn að. Suður-
fallið er harðast um fjöruna.
Straumamceti.
Straumaskipti eru um liggjandann.
Undir straumamcetin.
Þá er straumur orðinn mjög vægur,
liggjandinn nálgast. Oft er fiskilegt undir
straumamætin, ef ástaða er góð.
Uppta\an.
Undir upptökuna, þegar fallið er að
byrja og skipið tekur að hreyfast undan
straumnum, er oft fiskisælt. Upptaka
norður- eða suðurfalls.

Keflvikingar!
Varmaplasteinangrun ávallt fyrirliggjandi.
HÁÁLEITI S.F. - Byggingarvöruverzlun
Hafnargötu 90 — Sími 1990