Faxi - 01.03.1986, Qupperneq 22

Sigurbergur H. Þorleiísson
Kirkja á Útskálum síðan 1397
í tveimur síðustu Faxablöðum var sagt frá nýjum hljóðfær-
um í kirkjum á Suðumesjum. I þvf sambandi var bent á að
Sigurbergur H. Þorleifsson f.v. vitavörður á Garðskaga hafi
flutt fróðlega ræðu er pípuorgelið var vígt í Útskálakirkju, en
þar var hann í sóknamefnd í 50 ár og meðhjálpari í 52 ár.
Hann var auk þess mjög virkur í málefnum sveitarfélagsins og
fijálsu félagsstarfi í byggðarlaginu. Hann varð þvf snemma
fróðastur um sögu kirkjunnar og málefiii hennar. Eiginkona
Sigurbergs er Asdís Káradóttir. Ræða Sigurbergs fer hér á
eftir:
Virðulega samkoma. Okkur
hjónunum er það mikið gleðiefni
að mega vera viðstödd þessi há-
tíðahöld vegna vígslu hins nýja
pípuorgels í Útskálakirkju. Þá
hefur ræst sá draumur margra
áhugamanna að hljómleikur og
söngur við guðsþjónustur í Út-
skálakirkju geti farið fram við
sem bestar aðstæður. Þessi áfangi
hefur náðst fyrir stórhug þeirra
sem í upphafi settu sér háleit
markmið og atorku þeirra sem
síðar hafa unnið að fjáröflun og
framkvæmdum.
Sérhver byggð á sína sögu. I
skráðum heimildum er talið að
kirkja hafi fyrst verið reist á Út-
skálum árið 1397 eða jafnvel fyrr.
í margar aldir hefur söngur ómað
frá Útskálakirkju drottni til dýrð-
ar.
Þá er ekki úr vegi að líta til baka
og kynnast örlítið hljóðfæraeign
kirkjunnar á liðinni tíð. Þetta nýja
orgel sem tekið er í notkun í dag
mun vera hið fjórða í röðinni.
Kirkjan eignaðist fyrsta orgelið
árið 1879. Var það keypt fyrir
gjafafé og kostaði kr. 328.50.
Fyrsti organistinn var Loftur Guð-
mundsson og var hann sendur til
náms í orgelleik. Kostnaður við
nám hans nam kr. 150.00. Ekki
var hægt að koma orgelinu fyrir á
kirkjuloftinu eins og þá hagaði til
og varð því að byggja pall framan
við kirkjuloftið fyrir orgelið og
söngfólk. Kostn. við það var kr.
121.00. Þessi pallur var fjarlægð-
ur árið 1924 og sönglofti kirkj-
unnar breytt í núverandi horf.
Næst eignaðist kirkjan orgel árið
1906. Mér hefur verið sagt að það
hafi verið keypt notað frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík, en hvergi
hef ég séð það skráð. Þriðja orgel-
ið eignaðist kirkjan árið 1935. Var
það fyrir forgöngu Þorláks Bene-
diktssonar og fimm manna nefnd-
ar, sem safnaði fé fyrir kaupverð-
inu, kr. 2400.00. Gamla orgelið
frá 1906 var selt fyrir kr. 300.00.
Þetta orgel hefur reynst vel og hef-
ur verið í notkun fram að þessum
tíma. Ekkert þessara hljóðfæra
var pípuorgel.
Við guðsþjónustur á þessu tíma-
bili, til dagsins í dag, hafa 10 org-
anistar verið ráðnir í fast starf við
Útskálakirkju. í forföllum hafa
svo aðrir hlaupið í skarðið. Fast-
ráðnir organistar hafa verið:
Loftur Guðmundsson, Jón Lax-
dal tónskáld, Marta Pétursdóttir
Guðjohnsens tónskálds, Jón Ein-
arsson frá Endagerði á Miðnesi,
Þorgeir Pálsson í Keílavfk, Þor-
steinn Arnason, Þorlákur Bene-
diktsson, Auður TVyggvadóttir,
Þorsteinn Gunnarsson, Jónína
Guðmundsdóttir.
Auður Tryggvadóttir hefur starf-
að lengst þeirra allra. Jónína
Guðmundsdóttir er núverandi
organisti.
Það var á aðalsafnaðarfundi árið
1958 að fyrst var rætt um að æski-
legt væri að kirkjan eignaðist
pípuorgel, en löngum hefur verið
talið að pípuorgel sé nauðsyn við
flutning kirkjutónlistar.
Svo gerðist það 16. des. 1960 að
Þorlákur Benediktsson, fyrrum
kaupmaður í Akurhúsum og um
skeið söngstjóri kirkjukórsins,
gaf Útskálakirkju kr. 25.000.00,
til minningar um eiginkonu sína,
Jórunni Olafsdóttur, er lést 13.
nóv. 1959. Með þessari ljárhæð
skyldi stofnsettur sjóður og verja
til kaupa á pípuorgeli. A 100 ára
afmæli ÚtsMlakirkju árið 1961
bættust ijárhæðir í þennan sjóð og
síðar bárust sjóðnum nokkrar
gjafir.
Á næstu árum komu myntbreyt-
ingar og gengisfellingar. Ekki þarf
að lýsa áhrifum þeirra á verðgildi
sjóða. En svo ber það til tíðinda
árið 1983 undir forystu Eiríks
Guðmundssonar sóknarnefndar-
formanns, að sóknarnefndinni
tekst að vekja áhuga á því að
kaupa pípuorgel í kirkjuna. Síðan
hefur verið unnið af miklum
krafti að fjáröflun. Leitað var
fanga bæði utan safnaðar og inn-
an. Söfnuðurinn tók þessu máli af
miklum skilningi og fórnfýsi.
Árangur af þessu vel unna starfi
er sá, eins og við öll vitum, að í
Útskálakirkju er komið vandað
10 radda pípuorgel með 10 ára
ábyrgð. Orgelsmiður er Bernhart
Tsökkel, Stuttgartí V-Þýskalandi.
Samkvæmt upplýsingum frá for-
manni sóknarnefndar, Eiríki
Guðmundssyni, þá kostar orgelið
komið í kirkjuna kr.
1.094.118.80. Gjafir hafa numið
um kr. 600.000.00 og við bætast
vextir af þeim. Til að greiða mis-
muninn hefur verið tekið bráða-
birgðalán úr Kirkjugarðssjóði Út-
skálakirkju. Ég er þess fullviss að
söfnuðurinn þakkar öllu því fólki,
sem á hlut að því að þessi hugsjón
er orðin að veruleika.
Það er ánægjulegt fyrir Útskála-
söfnuð að geta hugsað til þess, að
með tilkomu hins nýja orgels
verður hægt að flytja stærri tón-
verk í gömlu kirkjunni okkar.
Við hjónin þökkum sóknar-
nefndinni fyrir að bjóða okkur til
mannfagnaðar í tilefni af því, að í
dag hefur Útskálakirkju og söfn-
uði verið afhent til eignar vandað
pípuorgel. Við flytjum sóknar-
presti, organista, kirkjukór og
söfnuði bestu hamingjuóskir með
nýja orgelið.
Gleðilegt sumar
Óskum öllum íbúum
Miöneshrepps og öörum
Suöurnesjamönnum
gleöilegs sumars og þökkum
samstarfiö á liönum vetri
HREPPSNEFND MIÐNESHREPPS
OG SVEITARSTJÓRI
98 FAXI