Faxi - 01.03.1986, Side 27

Ölafur Oddur Jónsson
3. hluti
Jórsalaför Kórs Keflavíkurkirkju
X. Förin til Egyptalands
Við lögðum af stað snemma
morguns annan dag jóla. Ekið var
um frjósamar byggðir ísraels sem
áður fyrr tilheyrðu Filisteu, en af
því heiti er orðið Palestína dregið.
Fornu borgirnar Asdod og Aska-
lon eru á þessu landsvæði. Ég
minntist þess að í Betlehem kom
til okkar arabísk stúlka sem talaði
einungis við okkur um Palestínu,
án þess að nel'na ísrael á nafn.
Hún bætti því við að Palestína
væri hernumið land. Þetta var enn
einn vitnisburðurinn um Palest-
ínuvandamálið sem vonandi verð-
ur fundin lausn á.
Magnús Magnússon greinir ítar-
lega frá Filistum í bókinni A sögu-
slóðum Biblíunnar. Eftir lestur
þeirrar bókar er nauðsynlegt að
endurmeta ýmislegt sem sagt er
um Filista í Biblíunni. Menning
þeirra hefur á margan hátt verið
merkileg ekki síður en menning
frumbyggjanna, Kanverja. Filist-
ar voru meðal þeirra sæþjóða sem
gerður innrás í Egyptaland og
mynduðu borgarbandalag fimm
borga sem getið er um í Biblíunni.
Sennilega komu þeir frá Krít.
Borgirnar, Askalon, Asdod og
Gasa, eru allar nálægt ströndinni
og meðfram hinni fornu verslun-
arleið Via Maris (Sjávarbraut),
sem við ókum eftir á leiðinni til
Egyptalands. Við þessar borgir
eru fornir minjahaugar (tell).
Biblían geymir frásöguna af
Simpson sem átti í útistöðum við
Filista. Milton orti um hann á sín-
um tíma:
„Blindur í Gasa, Filistanna
fangi,
fjötraður snýr hann myliuhjóli
þungu“.
Á þessu landsvæði hafa fom-
leifafræðingar fundið fjíUdan all-
an af fiiitískum leirkerjum, en
þau eru oftast skreytt fuglamynd-
Um.
Auk þess má ætla af fornleifa-
greftri á þessum slóðum að þau
musteri sem vom byggð í landinu
hafi verið mun minni en almennt
var talið, enda voru þau ekki ætl-
uð til að hýsa fjölmenni. Sagan af
afrekum Salomons er eflaust orð-
um aukin. Gyðingarnir hafa mikl-
að fyrir sér liðna tíð í herleiðing-
unni er þeir tóku að skrá þessar
sagnir. Filistarnir lifðu á verslun
og viðskiptum auk þess sem þeir
sáu síðar um varnir fyrir Egypta.
Sterk staða þeirra byggðist á því
að þeir unnu vopn úr járni og
gættu þess að ísraelsmenn lærðu
ekki þá tækni.
Lengsta bið ferðarinnar var við
landamæri ísraels og Egypta-
lands. Nokkrir ferðafélagar
brugðu sér í, ,kaupfélagið“, versl-
un sem útsjónarsamur náungi
hafði komið fyrir í kofaræksni þar
sem hann hafðist við. Eftir fimm
tíma bið fórum við loks yfir landa-
mærin skammt frá borginni E1
Arish. Þetta er eina landamæra-
stöðin og sennilega sá staður þar
sem egypskur landamæravörður
skaut á ísraelska ferðamenn s.l.
haust.
Förin um Sínaíeyðimörkina var
um margt eftirminnileg. Þessi
forna verslunarleið, Via Maris, er
nú opin ferðamönnum á ný. Veg-
urinn er malbikaður og liggur um
þorp og bæi. Víða má sjá eyði-
merkurvinjar og Beduínabyggðir.
ísraelsmenn létu Egyptum eftir
Sínaískagann í lok 6 daga stríðs-
ins. Menn muna eflaust eftir að
þeir beittu eigin landsmenn
hörku við að flytja þá af land-
svæðunum. Þeir höfðu þá ræktað
upp eyðimörkina og byggt sér hús
en urðu frá að hverfa. En svo virð-
ist sem Egyptarnir hafi ekki kært
sig um að halda áveitunum við því
öll uppbyggingin hrundi á fyrstu
þremur árunum eftir stríðið.
Á landamærunum skiptum við
um langferðabifreiðar, fórum í
nýja glæsivagna Egypta. Ferðin
var því þægileg, engin eyðimerk-
urganga, þótt við værum á leið-
inni allan daginn og fram á kvöld.
Ég rifjaði upp með mér söguna af
Jósef úr 1. Mósebók. Sú saga var
það fyrsta sem við lásum á hebr-
esku í guðfræðideild hjá próf.
Þóri Kr. Þórðarsyni. Hann skrif-
aði doktorsritgerð um Móse og
segir jafnframt frá honum í
Encyclopedia Brittannica.
Við náðum loks til Kairó eftir
að hafa farið yfir Suezskurð. Um
leið vorum við komin í aðra
heimsálfu. Það gerist ekki á hverj-
um degi. Þrátt fyrir þægilegar bif-
reiðar var auðvelt að gera sér í
hugarlund hvernig það er að
koma að vin í eyðimörk eftir langt
ferðalag.
Við komum að Ramada Renais-
sance hótelinu í Kairó síðla
kvölds. Hótelið stendur við Eyði-
merkurveg og það var eins og að
upplifa ævintýri úr 1001 nótt svo
glæsilegt var það, enda ný tekið í
notkun.
Allir þráðu það heitast, að kom-
ast í bað, snæða náttverð, og hvíla
lúin bein. Við vorum komin til
borgar Saladins.
Við hvíldumst vel um nóttina og
eflaust var það öllum fyrir bestu
að frétta ekki af því daginn eftir að
20 manns hefðu látið lífið í
hryðjuverkum á flugvöllunum í
Vín og Rómaborg. Enginn hefði
getað látið sér til hugar koma þess
háttar hryllingsverk á þriðja degi
jóla.
XI. Dvölin í Egyptalandi
í Kairó búa um 14 milljónir
manna en nær 50 milljónir í land-
inu öllu. Sagt hefur verið að
Kaíróborg sé svo fjölbreytileg að
allt sem sagt er um hana sé satt.
Þar er að finna nýjar og fornar
byggingar. Moskur og mínaretur
minna á forna frægð Múhameðs-
trúar. Þarna mætast þrjár heims-
álfur, Evrópa, Afríka og Asía.
Breiðgötur og áin Níl einkenna
borgina. Fyrir hádegi föstudaginn
27. des. skoðuðum við Þjóðminja-
safnið í Kairó. Við sáum þá miklu
fjársjóði sem Howard Carte fann
1922 er hann uppgötvaði hina
ósnertu gröf Tútankammons. Við
sáum hásæti faraós sem lést á
unga aldri. Það var fagurlega
skreytt steinum, silfri og ljóns-
höfðum. Því miður fengum við
ekki að taka myndir þarna. Við
sáum kistu TUtankammons úr
gulli og hvernig hún var varðveitt
inn í viðarkistum í gröf hans í dal
konunganna í Luxor. Mynd faraós
er framan á gullskríninu þar sem
hann birtist sem Osiris, guð hinna
dauðu. Konungur heldur á veldis-
sprota sínum og hin heilaga eitur-
slanga, kobran, er við enni hans.
Hann var af 18. konungsættinni,
réði ríkjum um miðja 14. öld f.Kr.
og komst til valda 12 ára gamall en
lést sex árum seinna. í safninu sá-
um við margt fleira úr gröf faraós
m.a. saumnálar og sólhlífar. Allt
átti þetta að verða honum fram-
liðnum að liði. Við sáum einnig
mynd af Iknaton sem réði ríkjum
á 14. öld fyrir Kr. Síðari hluta
nafna þessara faraóa, Ammon og
Aton, eru nöfn þeirra guða sem
þeir dýrkuðu.
í safninu sáum við fjöldann all-
an af lágmyndum sem var algeng-
asta listgerð Egypta, oft málaðar
skærum litum. Þær hafa fundist á
veggjum grafhýsa og hofa og vitna
um daglegt líf í Egyptalandi á tím-
um pýramídanna sem voru reistir
fyrir 4500 árum sem grafhýsi kon-
unga. Mér fannst mikil upplifun
að sjá Mereptasteininn frá um
1220 f.Kr. sem er eina forna heim-
ildin í Egyptalandi um ísraels-
menn. Á steininum stendur:
„ísrael er lagt í eyði og sæði þess
þrotið“. En ekki er vitað hvort átt
er við landið eða þjóðina. Ýmsir
telja að Merepta faraó, sem ríkti
1224—1221, hafi misst ísraels-
menn úr Egyptalandi en það er
álitamál.
Eftir hádegið skoðuðum við
Kaíróborg. Við sáum hin miklu
borgarvirki Saladins, soldáns í
Egyptalandi og Sýrlandi. Hann
var ráðgjafi kalifans og síðar sol-
dán 1174 e.Kr. Hann reyndi að
hrekja kristna menn frá Palestínu
1187 er hann gjörsigraði þá við
borgina Tíberías, sem við komum
til fyrr í ferðinni. Hann varð síðan
að semja vopnahlé og lést 1192.
Við skoðuðum Mohamed Ali
moskuna að utan. Hún er ein af
þúsund moskum Kairóborgar.
Moskan er eitt besta sýnishornið
af byggingarlist Múhameðstrúar-
manna og fjölsótt af ferðamönn-
um. Hún var teiknuð snemma á
19. öld af grískusm arkitekt frá
Týrklandi og stfllinn fenginn frá
Ottoman moskunum í Konstant-
inópel. Moskan er stundum
nefnd alabastursmoskan og þar
hvílir síðasti soldáninn, Moha-
med Ali.
FAXI 103