Morgunblaðið - 30.11.2008, Blaðsíða 16

16 Efnahagsmál
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 2008
Vaxtalaus greiðslukjör
í allt að 12 mánuði
(visa/euro) Engin útborgun
Sjóntækjafræðingar með
réttindi til sjónmælinga
og linsumælinga
1Koma á virkum gjaldeyrismarkaði
til að styrkja gengi krónunnar. Þá
mun takast að lækka verðbólguna
og vextina sömuleiðis. Einnig er
brýnt að endurreisn bankakerfisins
takist vel og að fyrirtæki og at-
vinnulífið komi starfsemi sinni í
eðlilegt horf sem fyrst. Það mun
gerast samhliða því að vextir lækka
auk þess sem stuðla verður að upp-
byggingu í atvinnulífi, t.d. í orku-
frekum iðnaði.
2 Sjá svar 1.
3 Spurningin um aðild Íslands að
Evrópusambandinu byggist á hags-
munamati, þ.e. hvað komi íslensku
þjóðinni best í þeim efnum. Hingað
til hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið
þeirrar skoðunar að þetta hags-
munamat leiði til þess að okkur sé
betur borgið utan sambandsins en í
kjölfar þeirra miklu hremminga
sem þjóðin hefur lent í að und-
anförnu verður að endurskoða
þetta mat og yfirfara þær for-
sendur sem að baki því liggja. Það
mun Sjálfstæðisflokkurinn gera á
landsfundi sínum sem flýtt hefur
verið fram í lok janúar. Ljóst er þó
að full aðild er ferli sem tekur
nokkur ár, sbr. nýleg ummæli Olli
Rehn, stækkunarstjóra Evrópu-
sambandsins.
4 Það verður að skoða alla mögu-
leika með opnum huga og leita
þeirra leiða sem bestar eru og
tryggja hag þjóðarinnar til fram-
tíðar.
5 Um leið og gjaldeyrismarkaður
kemst í eðlilegt horf og verðbólga
lækkar, þá munu vextirnir lækka.
6 Það hefur að hluta til verið gert
með nýjum lögum um greiðslujöfn-
un fasteignaveðlána.
7 Það er skýrt að hlutverk bank-
anna við núverandi aðstæður er
ekki eingöngu að hagnast af rekstri
fyrst og fremst, heldur einnig að
gegna ábyrgu samfélagslegu hlut-
verki. Hluti þess hlutverks er að
halda atvinnulífinu gangandi með
öllum ráðum. Þeir verða þó auðvit-
að sjálfir að meta einstök mál og án
vafa eru einhver fyrirtæki þannig
stödd að þau eiga engra kosta völ
annarra en að hætta rekstri. Bank-
anum ber þá að leita leiða, til dæm-
is með starfsfólki viðkomandi fyr-
irtækis, sem gætu tryggt
áframhaldandi rekstur og atvinnu.
8 Almenna reglan er nei, þetta eru
hins vegar mjög sérstakar að-
stæður og vel má hugsa sér að ríkið
taki þátt í atvinnulífinu um hríð, ef
þess gerist þörf.
9 Þetta eru ólík verkefni. Bygging
Tónlistarhússins er komin vel á veg
og brýnt er að ljúka því verki eins
fljótt og aðstæður leyfa. Frestun
hinna tveggja er auðveldari, enda
engar framkvæmdir hafnar. Ég tel
hins vegar að menn þurfi að gera
upp við sig hvort slíkar fram-
kvæmdir eða undirbúningur þeirra
geti leyst einhvern hluta þess
vanda sem birtist í atvinnuleysi og
kyrrstöðu á vinnumarkaði.
10 Já, ef allir samningar eru hag-
felldir. Hiklaust.
11 Já, ef nægjanleg orka er fyrir
hendi.
12 Ríkið á ekki að eiga bankana til
langrar framtíðar. Ríkið á að selja
þá og endurheimta þannig eitthvað
af því fé sem tapast hefur í
hruninu.
13 Það kemur vel til greina en ég
legg áherslu á að allar ráðstafanir
sem gerðar verða um framtíð-
arskipulag fjármálamarkaðarins og
þar með bankanna, verða að vera
gerðar fyrir opnum tjöldum og
þannig að fyllsta jafnræðis sé gætt.
14 Bankastjórn Seðlabankans
glímir við afar erfið verkefni um
þessar mundir og nýtur trausts til
þess. Aftur á móti útiloka ég ekki
að einhverjar breytingar verði
gerðar á skipulagi þess eftirlits sem
við höfum með fjármálamarkaði og
peningamálum í landinu, t.d. með
sameiningu Seðlabankans og FME.
15 Já
16 Ég vona að þess þurfi ekki en
slíkt er þó ekki hægt að útiloka.
17 Ríkisstjórnin vinnur að endur-
skoðun fjárlagafrumvarps fyrir
2009. Spurningunni er ekki unnt að
svara fyrr en niðurstaða liggur fyr-
ir í því.
Ríkið selji bankana og endurheimti tapað fé
GEIR H. HAARDE FORSÆTISRÁÐHERRA OG
FORMAÐUR SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Morgunblaðið/Ómar
1 Í fyrsta lagi skjóta stoðum undir
gjaldeyrismarkað og bankakerfi. Í
öðru lagi koma á virku stoðkerfi við
atvinnulífið með þátttöku banka,
ríkis og aðila vinnumarkaðar. Í
þriðja lagi sækja um aðild að ESB
svo fljótt sem auðið er.
2 Verð krónu ræðst á markaði en
til að gengið geti hækkað þarf trú-
verðuga peningamálastefnu, styrka
framkvæmd efnahagsáætlunar IMF
og yfirstjórn í Seðlabanka Íslands
sem nýtur trausts innan lands og
utan.
3 Já.
4 Já, við eigum að taka upp evru og
ganga í ESB.
5 Styrking krónunnar og minni
verðbólguþrýstingur eru forsendur
lækkunar vaxta. Til framtíðar er
besta leiðin til vaxtalækkunar inn-
ganga í myntsamstarf Evrópuríkja
og aðgangur að því vaxtasvæði.
6 Það er mjög vandasöm aðgerð
vegna þess að kostnaðurinn af
henni lendir m.a. á lífeyrisþegum
sem eru ekki ofsælir af því sem þeir
fá núna út úr lífeyrissjóðunum. Ný-
verið voru sett lög um greiðslujöfn-
un sem kemur í veg fyrir ósamræmi
í þróun launa og greiðslubyrði lána
sem getur létt greiðslubyrðina um
10-20%. Þetta er mikilvægt fyrsta
skref en við verðum að koma til
móts við það fólk sem lendir núna í
misgengi fasteignaverðs og verð-
tryggðra lána.
7 Bankarnir þurfa að sýna lífvæn-
legum en skuldsettum fyrirtækjum
sveigjanleika varðandi afborganir,
vera tilbúnir að lengja í lánum,
veita greiðslufresti og jafnvel fella
niður kröfur að hluta eða öllu leyti.
8 Samfylkingin útilokar ekkert ef
slíkar lausnir verða nauðsynlegar
svo hjól atvinnulífsins snúist eins og
þarf. En við viljum líka aukna út-
vistun verkefna, stuðning við ný-
sköpun einstaklinga og fyrst og
fremst fjölbreytt atvinnulíf til fram-
tíðar.
9 Ákvarðanir um þetta eru hluti af
stærri heild og hafa ekki verið tekn-
ar. Tónlistarhúsið sker sig úr því
þar eru framkvæmdir langt komnar
en hin verkefnin eru ekki komin á
framkvæmdastig.
10 Það er búið að festa mikið fé í
orkuvinnslu á jarðhitasvæðunum
fyrir norðan, og ég tel að á þessum
óvissutímum sé nauðsynlegt að nýta
þá fjárfestingu sem fyrst til að
skapa mikilvæg störf og gjaldeyri.
Verði breyting á áformum Alcoa
eru hugsanlega aðrir möguleikar
fyrir hendi, t.d. á kísilframleiðslu í
tengslum við sólariðnað. Þar er um
minni orkuþörf að ræða, sem væri
mjög vel viðráðanleg nyrðra, og
myndi skapa vel launaða vinnu fyrir
hundruð manna. Ég tel að það eigi
að skoða alla möguleika í núverandi
stöðu.
11 Þetta er órætt innan rík-
isstjórnarinnar og engin launung að
það ríkir lítil hrifning innan míns
flokks á stækkun í 360 þúsund tonn.
Það vekur líka eftirtekt mína að
fyrirtækið hefur ekki getað skýrt
hvaðan orkan í seinni helming verk-
efnisins á að koma. Hugmyndir
Norðuráls um það verða að liggja
fyrir áður en hægt er að taka
ákvörðun. Hins vegar er ég sam-
mála iðnaðarráðherra um að það
eigi að skoða í botn allar hugmyndir
sem geta skapað mörg störf á erf-
iðasta tíma lægðarinnar, en held því
hins vegar vel til haga, að við verð-
um einnig að hafa borð fyrir báru,
og eiga kost á orku fyrir umhverf-
isvæna, hátæknivædda stóriðju sem
er líka að banka upp á hjá okkur.
12 Eignarhald ríkisins á bönkunum
þremur er tímabundin ráðstöfun og
við hljótum að stefna að því að inn-
lendir og erlendir fjárfestar komi
inn í bankakerfið. Það kemur hins
vegar fyllilega til álita að ríkið verði
áfram hluthafi í bönkunum með
öðrum eins og þekkist m.a. í Nor-
egi.
13 Ég tel það fyllilega koma til
álita því það gæti þar með létt end-
urfjármögnunarkröfu af ríkinu. Við
höfum nóg annað við fjármunina að
gera.
14 Já.
15 Já.
16 Mat á nauðsyn þess liggur ekki
fyrir þegar þetta er ritað, en Sam-
fylkingin setur velferðarkerfið í for-
gang og styður skattahækkanir ef
nauðsynlegar teljast vegna vel-
ferðar.
17 Samfylkingin nálgast nauðsyn-
legan niðurskurð sem spurningu
um forgangsröðun. Við höfnum flöt-
um niðurskurði og munum for-
gangsraða fyrir velferðarmál. Sem
utanríkisráðherra hef ég nú þegar
ákveðið 20% niðurskurð í mínu
ráðuneyti.
Taka upp evruna og ganga í ESB
INGIBJÖRG SÓLRÚN
GÍSLADÓTTIR UTANRÍK-
ISRÁÐHERRA OG FORMAÐ-
UR SAMFYLKINGARINNAR
Morgunblaðið/Kristinn
1 Hvaða þrjú atriði telur þú mikilvæg-
ast að hrinda í framkvæmd til að
koma landinu út úr efnahagsvand-
anum?
2 Hvernig á að fara að því að styrkja
krónuna næstu vikur og mánuði?
3 Á Ísland að óska eftir aðild-
arviðræðum við Evrópusam-
bandið?
4 Á að taka upp evru eða annan gjald-
miðil?
5 Hvernig er hægt að skapa aðstæður
til að lækka vexti?
6 Telur þú hægt að taka lánskjara-
vísitölu tímabundið úr sambandi í
vetur?
7 Hvernig eiga bankarnir að koma til
móts við skuldsett fyrirtæki?
8 Telur þú að það eigi að vera liður í
endurreisnarstarfinu að ríkið taki
þátt í atvinnulífinu með beinum
hætti?
9 Telur þú að við eigum að fresta fram-
kvæmdum við tónlistarhúsið, há-
tæknisjúkrahús og Sundabraut?
10 Ber að vinna áfram í því að álver Al-
coa rísi á Bakka?
11 Á að heimila Norðuráli að stækka ál-
verið í Helguvík í 360 þúsund tonn?
12 Á ríkið að eiga bankana áfram eða
selja þá áfram til innlendra eða er-
lendra aðila?
13 Eiga t.d. erlendir kröfuhafar bank-
anna að fá hlutabréf í þeim?
14 Á að skipta um bankastjórn Seðla-
bankans?
15 Styður þú lánveitingu frá IMF og þær
forsendur sem liggja að baki lán-
inu?
16 Telur þú nauðsynlegt að hækka
skatta?
17 Hvar vilt þú skera niður í ríkisút-
gjöldum?
SPURNINGAR
TIL FORMANNA
FLOKKANNA