Morgunblaðið - 08.01.2009, Qupperneq 52

FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 8. DAGUR ÁRSINS 2009
»VEÐUR mbl.is
5 6 9 1 1 0 0
Ritstjórn: ritstjorn@mbl.is
Auglýsingar: augl@mbl.is
Áskrift: askrift@mbl.is | sími 5691100
mbl.is: netfrett@mbl.is
Í LAUSASÖLU 250 ÁSKRIFT 2950 HELGARÁSKRIFT 1800 PDF Á MBL.IS 1700
SKOÐANIR»
Staksteinar: Vinstri menn og …
Forystugreinar: Að ljúka Tónlistar-
húsi | Moska í Reykjavík
Pistill: Á Kaldalónstónunum …
Ljósvaki: Ferjumaðurinn á Styx
Ráðherrar studdu uppkaup bréfa
Há víkjandi lán frá Glitni og Kaupþingi
Bakhjarl, ekki varðhundur
Ástandið versnar áður en það batnar
VIÐSKIPTI »
3#+4&#.*
+

567789:
&;<97:=>&?@=5
A8=858567789:
5B=&AA9C=8
=69&AA9C=8
&D=&AA9C=8
&2:&&=E98=A:
F8?8=&A;F<=
&59
<298
-<G87><=>:,2:G&A:?;826>H9B=>
I"
I"
I%
 I%"
"I%%
!%I %%I%
>#

  
J !I!
I!
I  I "I I%%
!%I!
%I !%
-A 1 &
I  I "%
"I "
I%
% I%
Heitast 10°C | Kaldast 3°C
 Suðaustan og sunn-
an 5-10 m/s og rigning
með köflum sunnan-
og vestanlands. Ann-
ars hægari og þurrt. »10
Bakgrunnur Krist-
jáns Steingríms
liggur meðal annars
í görðum, málverki
og vísindum. Það
tengist allt. »42
MYNDLIST»
Málar með
moldinni
TÓNLIST»
Áhrif frá Led Zeppelin
og White Stripes. »50
Eldri bókum er ýtt
út úr búðum og rýmt
fyrir nýjum. Kaup-
endur leita því fanga
í þjónustu netheim-
anna. »43
AF LISTUM»
Af gömlum
skræðum
FÓLK»
Velur frekar líkamsrækt
en fitusog. »46
TÓNLIST»
Egó tók upp nýjan
ádeilubálk Bubba. »46
Menning
VEÐUR»
1. Elín borin út úr bankanum
2. Eins og maður hafi verið skotinn
3. Eiður Guðnason hættir
4. Spiluðu knattspyrnu í bankanum
 Íslenska krónan veiktist um 0,9%
»MEST LESIÐ Á mbl.is
Morgunblaðið/Golli
Margra ára bið Fjögurra ára var Aaron Ísak greindur með ofvirkni með athyglisbrest en sex ár liðu áður en hann
greindist á einhverfurófi, að sögn Lindu mömmu hans. Kötturinn Breki lætur sér fátt um finnast.
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
HÁTT í 300 einstaklingar greindust
með fötlun á einhverfurófi á síðustu
tveimur árum hér á landi, sem er
gríðarleg aukning frá fyrri árum.
Ætla má út frá íslenskum rann-
sóknum að 27 einstaklingar á ein-
hverfurófi séu í hverjum árgangi.
Hjörtur Grétarsson, formaður Um-
sjónarfélags einhverfra, segir upp-
safnaða þörf helstu skýringuna.
„Það hefur verið mikill flöskuháls í
greiningu á einhverfum hér á Ís-
landi,“ útskýrir hann. „Það er sem
betur fer mikið að lagast og á síðustu
tveimur árum voru hátt á þriðja
hundrað einstaklingar greindir, 118
árið 2007 og áætlað um 150 árið 2008.
Venjulega eru 27 greindir í nýjustu
árgöngunum á Íslandi þannig að
þarna var greinilega uppsöfnuð þörf
fyrir greiningu. Ástæðan fyrir þess-
ari miklu fjölgun er m.a. að þegar Jó-
hanna Sigurðardóttir tók við félags-
málaráðuneytinu setti hún aukið
fjármagn í greiningarnar sem var
mikið fagnaðarefni. Þetta er ofboðs-
lega mikill léttir fyrir aðstandendur,
núna vita þeir loksins hvað er að,
búnir að fá staðfestingu á því og það
verður mun léttara nú að fá þjónustu
við hæfi.“
Hjörtur segir að það séu fyrst og
fremst unglingar sem greinist núna,
og þá með mildari afbrigði einhverf-
unnar, Asperger-heilkenni og
ódæmigerða einhverfu. „Þessu þurf-
um við að fylgja eftir út í stuðnings-
netið allt, með því að upplýsa fólk um
hvað einhverfa er, því það er vissu-
lega ansi mikið að fá allt í einu 300
manns greinda með einhverfu.“
Samkvæmt tölfræði ætti minnst
einn af hverjum 160 að vera á ein-
hverfurófi svo Hjörtur gerir ráð fyrir
að um 1800 manns séu með fötlun á
einhverfurófi á Íslandi. Af þeim sé
búið að greina hátt á níunda hundr-
aðið. „Hinn helmingurinn er í eldri
árgöngunum,“ segir hann.
Grunur frá fimm ára aldri
Aaron Ísak Berry, sem er 10 ára,
er einn þeirra sem nýverið fengu ein-
hverfugreiningu og segir móðir hans,
Linda Berry, það hafa verið mikinn
létti fyrir þau. Áður hafi hann fengið
aðrar greiningar en grunur hafi leik-
ið á því að hann væri á einhverfurófi
frá því hann var fimm ára. „Ég veit
að nú á hann rétt á ákveðinni þjón-
ustu sem hann fékk ekki áður. Hann
er ekki lengur á gráu svæði.“
 Fjölbreytt úrræði | 14
Einhverf börn greinast loks
Hátt í 300 greindir
einhverfir á síð-
ustu tveimur árum
gamlársdag og í kjölfarið kom í ljós
að bifreiðin var ótryggð. Lögreglan
klippti svo númer af 10 bifreiðum á
stæði bílaleigunnar í Keflavík 2. jan-
úar síðastliðinn.
„VIÐ máttum svo sem eiga von á því
að tryggingafélagið hefði ekki enda-
lausa þolinmæði en um leið og við
höfðum spurnir af því að trygging-
arnar hefðu fallið niður voru allir
bílar kallaðir inn og engir leigðir
eftir það,“ segir Hrannar Magn-
ússon, framkvæmdastjóri bílaleig-
unnar Sixt á Keflavíkurflugvelli.
Samkvæmt upplýsingum lögregl-
unnar á Suðurnesjum varð bíla-
leigubíll frá fyrirtækinu fyrir óhappi
í nágrenni Kirkjubæjarklausturs á
Hrannar Magnússon tekur fyrir
það að ótryggðar bifreiðar hafi ver-
ið leigðar út eftir að vitneskja fékkst
um ástand tryggingamálanna um
áramót. Hann segir það mikla mildi
að ekki hafi reynt á trygginguna
vegna umferðaróhappsins við
Kirkjubæjarklaustur þar sem bif-
reiðin hafi keyrt út af.
Fyrirtækið á nú í viðræðum við
tryggingafyrirtækið um greiðslu-
vandann og liggur starfsemi bíla-
leigunnar því niðri. jmv@mbl.is
Ótryggðir bílaleigubílar voru í umferð
vegna vangoldinna tryggingagjalda
„VIÐ ætlum nú bara að gera það
sem okkur finnst skemmtilegt og
það sem við erum góðir í – það er að
segja að fíflast eitthvað í sjónvarp-
inu,“ segir Sverrir Þór Sverrisson,
Sveppi, um væntanlegan sjónvarps-
þátt þeirra Audda, Auðuns Blöndal.
Þættirnir verða sýndir á Stöð 2 og
fer sá fyrsti í loftið 23. janúar.
Sveppi segir þá félaga hafa nokk-
uð frjálsar hendur en þeir hafi
þroskast töluvert frá fyrri þáttum,
70 mínútum og Strákunum. | 44
Fíflast í
sjónvarpinu
Hvað er einhverfa?
Einhverfa er safn hegðunareinkenna
sem verða til vegna röskunar í
taugaþroska. Einkennin eru mismörg
og af mismunandi styrkleika sem
ræður alvarleika þeirra. Einhverfu-
rófið lýsir þessum breytileika.
Hverjar eru orsakir einhverfu?
Orsakir einhverfu eru af líf-
fræðilegum toga. Rannsóknir benda
til þess að einhverfa erfist.
Hver eru einkenni einhverfu?
Geta til félagslegra samskipta er oft-
ast skert. Mál, tjáskipti og leikur
þróast ekki eins og eðlilegt er. Sér-
kennileg og áráttukennd hegðun get-
ur verið áberandi.
Hversu algeng er einhverfa?
Talið er að sex af hverjum þúsund
séu með hamlandi einkenni á ein-
hverfurófi. Þrír af hverjum fjórum
sem greinast eru drengir.
Hvernig er greining gerð?
Fyrsta skrefið er oftast að leita til
heimilis- eða barnalæknis, sem vísar
viðkomandi áfram á Greiningar- og
ráðgjafarstöð ríkisins, vakni grunur
um röskun á einhverfurófi.
S&S
Íslenski dansflokkurinn
Skoðanir
fólksins
’Ágæta ríkisstjórn. Það er með ólík-indum að maður eins og ég skuliþurfa að setjast niður til þess að skrifafólki eins og ykkur bréf til að útskýra íeinföldu máli fyrir ykkur af hverju ykkur
ber að axla það sem í daglegu tali kall-
ast pólitísk ábyrgð. » 28
ÞÓR JÓHANNESSON
’Þeir stjórnmálamenn og aðrirembættismenn sem viðhaft hafaummæli sem stórskaðað hafa íslensktefnahagslíf og orðspor þjóðarinnarverða að hafa það siðferðisþrek að þora
að líta í eigin barm og vera ábyrgir mis-
gjörða sinna. » 28
SIGURJÓN GUNNARSSON
’Þegar maður missir vinnuna hefstnýtt og skemmtilegt tímabil í lífinu.Það getur verið hundfúlt til að byrjameð, en útkoman verður alltaf jákvæð,þegar litið er til baka eftir nokkur ár.
Þetta er tækifærið sem beðið var eftir.
Tækifæri til að breyta til og komast í
betra og skemmtilegra starf. » 28
BALDVIN BJÖRGVINSSON
’Ef Íslendingar væru ekki þolin-móðustu lindýr jarðarinnar þástæðu hús útrásartalibananna og land-ráðamannanna í björtu báli eftiráramót og Alþingishúsið flygi í 30 þús-
und fetum yfir Austurvelli. Stjórn-
málamenn treysta því að þjóðin láti
bjóða sér ALLT. Vonandi hafa þeir ekki
rétt fyrir sér. » 29
SVERRIR STORMSKER