Morgunblaðið - 31.01.2009, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 2009
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
VÆNTANLEGIR oddvitar nýrrar
ríkisstjórnar, Jóhanna Sigurð-
ardóttir og Steingrímur J. Sigfús-
son, sátu saman í ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar frá 1988 til
1991. Með þeim í stjórn var Ólafur
Ragnar Grímsson núverandi forseti
Íslands, sem komið hefur að stjórn-
armynduninni í krafti síns embætt-
is og bíður nú á Bessastöðum eftir
því að geta skipað nýja ríkisstjórn.
Í ævisögu Steingríms Her-
mannssonar, sem Dagur B. Egg-
ertsson ritaði, og kom út í þremur
bindum 1998-2000, er talsvert
miklu plássi eytt í þessa rík-
isstjórn. Steingrímur segir að
styrkurinn í stöðunni hafi verið sá,
að ríkisstjórnin hafi áreiðanlega
verið ein sú best skipaða í Íslands-
sögunni. Í henni hafi verið einvala-
lið. „Gallinn á gjöf Njarðar var
hins vegar að þeir áttu það nánast
allir sameiginlegt að hafa sjálfs-
traust í litlu hófi og leggja líf og sál
í stjórnmálin. Þetta var mér um-
hugsunar- og áhyggjuefni. Stjórn-
málamenn af þessari gerð eru oft
hörundsárari og hefnigjarnari en
aðrir,“ segir Steingrímur. Nið-
urstaða hans hafi verið sú að rík-
isstjórnin myndi ekki lifa lengi
nema menn tengdust persónu-
legum böndum og leyndu engu
hver fyrir öðrum. Hlutverk hans
hafi ekki síst falist í því að tryggja
góðan anda.
Hann segir jafnframt að stór
hluti vinnuvikunnar hafi farið í að
miðla málum milli ráðherra Al-
þýðuflokksins og Alþýðubandalags-
ins.
Rauk af fundum
og skellti hurðum
Undir fyrirsögninni Heilög Jó-
hanna fjallar Steingrímur um Jó-
hönnu Sigurðardóttur og segir að
hún hafi verið forkur duglegur og
gríðarlega starfsamur ráðherra.
„Þótt ég hafi starfað með ýmsum
ráðherrum sem hafa staðið fast á
sínu stenst enginn þeirra sam-
anburð við Jóhönnu,“ segir Stein-
grímur. „Hún rauk af fundum og
skellti hurðum. Ég hélt stundum að
hún væri á leið úr stjórninni. Ef
skera átti niður í hennar málaflokki
stóð allt fast. Þetta gat tekið á
taugarnar enda vandséð að rök
væru fyrir því að félagsmálin væru
eini málaflokkurinn sem ætti ekki
að herða sultarólina. Sló stundum
heiftarlega í brýnu milli Ólafs
Ragnars og Jóhönnu vegna þessa.“
Steingrímur segir að það hafi ekki
verið á margra vitorði að Jóhanna
hafi lagt sig fram við að halda góðu
sambandi. Hún hafi oft hringt og
haft á orði við Eddu Guðmunds-
dóttur eiginkonu Steingríms að
auðveldara væri að ná í Steingrím
en Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra, sem þá var formaður
Alþýðuflokksins, flokks Jóhönnu.
Steingrímur J. Sigfússon fær
einnig góða einkunn hjá nafna sín-
um forsætisráðherranum. „Stein-
grímur J. Sigfússon var yngstur
ráðherranna. Hann var aðeins 33
ára þegar hann settist í ráðherra-
stól. Hann er íþróttamaður ágætur,
lipur í hreyfingum, rauður yfirlit-
um, skeggjaður, skýrmæltur og
fornyrtur,“ segir Steingrímur í
ævisögu sinni. „Mér þótti Stein-
grímur standa sig vel í embætti
landbúnaðarráðherra. Hann var
atorkusamur og iðinn, fylginn sér
og tryggur stuðningsmaður lands-
byggðarinnar.“
Steingrímur segir að nafna hans
hafi tekist vel að brúa bilið milli
sjónarmiða bænda og neytenda.
„Þetta breytti þó ekki því að þegar
Jón Baldvin var í ham hafði hann
iðulega í heitingum í garð landbún-
aðarkerfisins. Þegar sá gállinn var
á honum deildi hann hart á Stein-
grím. Landbúnaðarráðherrann lét
ekkert eiga sinni hjá sér í því efni.
Til að lækka hitastigið í sam-
skiptum þeirra hafði ég það til siðs
að minna Steingrím J. góðfúslega á
að taka ekki of mikið mark á Jóni
Baldvin þegar landbúnaðarmálin
væru annars vegar.“
„Sjálfstraust í litlu hófi“
Ríkisstjórnin 1988
fékk toppeinkunn
hjá Steingrími
Hermannssyni
Morgunblaðið/Þorkell
Vinstri stjórnin mynduð 1988 Svavar Gestsson, Ólafur Ragnar Grímsson, Jón Sigurðsson, Steingrímur J. Sigfús-
son, Jóhanna Sigurðardóttir, Jón Baldvin Hannibalsson og Steingrímur Hermannsson.
„Um Alþýðubandalagið taldi ég
ríkja meiri óvissu. Ólafur Ragnar
lét að vísu drýgindalega um
stjórn sína á flokknum. Slíkt tal
átti hins vegar lítið skylt við veru-
leikann. Í raun var hann í minni-
hluta í eigin flokki. Þar réðu Svav-
ar Gestsson og Steingrímur J.
Sigfússon lögum og lofum,“ segir
í ævisögu Steingríms.
Hann segir að Alþýðubanda-
lagið hafi verið ósamstarfshæfur
flokkur í ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen. Annað hafi verið
upp á teningnum í ríkisstjórninni
1988 og þremenningarnir úr Al-
þýðubandalaginu skilað góðu
verki. Mestu hafi skipt að Alþýðu-
bandalagið hafi ekki lengur verið
bandingi verkalýðshreyfing-
arinnar. Steingrímur segir að
Ólafur Ragnar Grímsson hafi
stýrt fjármálaráðuneytinu af
dugnaði og festu og verið vakinn
og sofinn í embætti. „Hvað hug-
sjónir snerti hefði Ólafur Ragnar í
raun getað tilheyrt hverjum
stjórnarflokkanna þriggja sem
var,“ segir Steingrímur.
Ólafur Ragnar í
minnihluta í sínum
eigin flokki
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
ÞAÐ er yfirlýst markmið þeirra
flokka, sem vinna að myndun nýrr-
ar ríkisstjórnar, að kynjaskiptingin
verði jöfn. Náist það markmið
verður brotið blað í íslenskum
stjórnmálum því að fram að þessu
hefur hlutfall kvenna hæst orðið
33,3%.
Fyrsti ráðherra Íslands, Hannes
Hafstein, tók til starfa 1. febrúar
1904. Ráðherrar Íslands voru 5,
allt karlar.
Jón Magnússon myndaði fyrsta
eiginlega ráðuneytið 4. janúar
1917. Í þeirri ríkisstjórn voru þrír
ráðherrar, allt karlar. Eftir það
var myndað 21. ráðuneyti í land-
inu, sem eingöngu var skipað körl-
um.
Það var ekki fyrr en árið1970,
66 árum eftir að fyrsti ráðherrann
tók við embætti, að kona tók sæti í
ríkisstjórn í fyrsta skipti. Braut-
ryðjandinn var Auður Auðuns, sem
varð dómsmálaráðherra í ráðu-
neyti Jóhanns Hafstein 10. október
1970. Auður var ráðherra í rúma 8
mánuði.
Síðan liðu rúm 12 ár og 5 ráðu-
neyti litu dagsins ljós, sem ein-
göngu voru skipuð körlum. Næsta
kona til að taka sæti í ríkisstjórn
varð Ragnhildur Helgadóttir sem
varð menntamálaráðherra og síðar
heilbrigðisráðherra í ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar 1983 til
1987. Auður Auðuns og Ragnhildur
Helgadóttir voru þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins. Þegar Þorsteinn
Pálsson myndaði ríkisstjórn 1987
tilnefndi Alþýðuflokkurinn Jó-
hönnu Sigurðardóttur í rík-
isstjórnina og tók hún við embætti
félagsmálaráðherra. Jóhanna var
eina konan í næstu ríkisstjórnum,
þar á meðal í fyrsta ráðuneytinu,
sem Davíð Oddsson myndaði árið
1991. Jóhanna hvarf úr embætti
24. júní 1994 og Rannveig Guð-
mundsdóttir tók sæti hennar.
Í ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
1995 til 1999 var bara ein kona,
Ingibjörg Pálmadóttir úr Fram-
sóknarflokki. Það var svo ekki
fyrr en Davíð Oddsson myndaði
sitt þriðja ráðuneyti 1999 til 2003
að konum fór að fjölga í rík-
isstjórn svo um munaði.
Af 12 ráðherrum voru þrjár
konur, Ingibjörg Pálmadóttir, Siv
Friðleifsdóttir og Sólveg Péturs-
dóttir. Þegar Finnur Ingólfsson
vék úr stjórninni 1999 tók Val-
gerður Sverrisdóttir sæti hans og
konurnar urðu fjórar.
Síðan þá hefur fjöldi kvenna í
ríkisstjórn verið á bilinu tvær til
fjórar. Í fráfarandi ríkisstjórn
Geirs H. Haarde voru 4 konur ráð-
herrar af 12 og hlutfallið 33,5%.
Jóhanna Sigurðardóttir hefur
setið í ráðherrastóli lengst ís-
lenskra kvenna, eða samtals í 8 ár
og tæpa 8 mánuði.
Hlutfall kvenna í ríkisstjórn hefur
áður farið hæst í 33,3% hér á landi
Morgunblaðið/Áslaug
Þingkonur Í kosningunum 1978 náðu aðeins þrjár konur kjöri til Alþingis,
Jóhanna Sigurðardóttir, Svava Jakobsdóttir og Ragnhildur Helgadóttir.
Heimsferðir bjóða þér aðgang að bestu skíðasvæðum Austurrík-
is, s.s. Flachau, Lungau og Zell am See. Bjóðum nú frábært sér-
tilboð á flugsætum og gistingu 7. og 14. febrúar. Tryggðu þér
flugsæti og gistingu á besta verðinu og taktu þátt í skíðaveislu
Heimsferða í Austurríki. Athugið
aðeins örfá sæti laus í hvorri
brottför og mjög takmörkuð
gisting í boði á þessum frábæru
kjörum!
Skógarhlíð 18 • sími 595 1000 • www.heimsferdir.is
Skíðaveisla
í Austurríki
í febrúar
frá kr. 49.990
Allra síðustu sætin
Verð kr. 49.990
Netverð á mann. Flugsæti með sköttum.
Sértiboð 7. og 14. febrúar. Mjög takmark-
aður fjöldi sæta í boði á þessum kjörum.
Verð kr. 119.990
Vikuferð með hálfu fæði.
Netverð á mann, m.v. gistingu í tvíbýli á
Hotel Stranachwirt í Lungau með hálfu
fæði í 7 nætur. Sértilboð 7. og. 21. febr-
úar. Aukagjald fyrir einbýli kr. 20.000.
Verð kr. 99.990
Vikuferð með morgunverði
Netverð á mann, m.v. gistingu í tvíbýli á
gististað án nafns (stökktu tilboð) með
morgunverði í 7 nætur. Sértilboð 7. febr-
úar. Aukagjald fyrir einbýli kr. 20.000.
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Birt með fyrirvara um prentvillur. Heimsferðir áskilja sér rétt til leiðréttinga á slíku.
Ath. að verð getur breyst án fyrirvara.