Morgunblaðið - 31.01.2009, Page 30

30 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JANÚAR 2009
ALÞJÓÐLEG fjár-
málakreppa hefur gert
íslensku krónuna að
ónothæfum gjaldmiðli.
Ísland þarf á hjálp að
halda til að reisa við
efnahaginn og standa
styrkum fótum. Tíminn
er nú runninn upp til að
hugsa það sem áður var „óhugsandi“.
Hvað með norsk-íslenska krónu?
Á krepputímum vakna kröfur um
nýjar og betri lausnir á eldri vanda-
málum. Norðurlönd falla innan eðli-
legra marka sem miðast við sameig-
inlega stjórnmálalega og
efnahagslega hagsmuni. Norð-
urlöndin eiga mjög margt sameig-
inlegt þegar kemur að hagsmunum
innan menningar-, stjórn-, efnahags-
og öryggismálum. Allt þetta gerir það
að verkum að við sem byggjum þessi
lönd erum háð hvert öðru, og við deil-
um sömu örlögum.
Efnahagsvandi Íslands dregur enn
sterkar en fyrr fram þá staðreynd að
norrænu samfélögin skipta máli sem
heild. Noregur og Ísland ættu að
kanna til hlítar möguleikana á því að
koma á fót sameiginlegum gjaldmiðli.
Slíkt myndi styrkja bæði menning-
arleg og söguleg tengsl milli landa
okkar. Þó er meira um vert, og í raun
þungamiðja, að Noregur og Ísland
eiga mikla sameiginlega hagsmuni
þegar kemur að efnahagsmálum og
stöðu landanna innan Norðurslóða
(geopólitísk staða). Gjaldmið-
ilssamstarf milli landanna tveggja
mundi styrkja bæði löndin þegar til
lengri tíma er litið.
Því fer fjarri að samstarf í gjald-
miðilsmálum milli Íslands og Noregs
sé tillaga sem samtökin Norræn
framtíðarsýn (Nordisk Visjon), hafa
gripið úr lausu lofti. Þórólfur Matt-
híasson prófessor í hagfræði við Há-
skóla Íslands hefur þegar komið op-
inberlega fram með tillögu um
sameiginlegan gjaldmiðil fyrir Ísland
og Noreg sem fæli í sér hluta af veg-
ferð til lausnar á efnahagsvanda Ís-
lendinga. Hann er ekki einn um þetta
meðal hagfræðinga.
Norski olíuhagfræðiprófessorinn
Øystein Noreng styður þessa hug-
mynd. Hann er þeirrar skoðunar að
hún eigi einnig að ná til Færeyja og
Grænlands.
Norsk-íslensk króna er miklu betri
valkostur fyrir Ísland en evra eða
Bandaríkjadollari. Ísland þarf öfl-
ugan gjaldmiðil nú, ef takast á að
komast út úr vandanum. Norræn
samkennd er mikilvæg röksemd.
Sterk bönd milli Norðurlanda fela í
sér pólitískan og efnahagslegan val-
kost sem stjórnmálamenn ættu að
skoða nánar. Það finnast ýmsir
möguleikar sem leggja má til grund-
vallar í gjaldeyrisbandalagi.
Hugsanleg gjaldeyrissamvinna
milli Íslands og Noregs gæti til dæm-
ist átt rætur að rekja til þeirrar sam-
vinnu sem í dag er til staðar á milli
Danmerkur og Færeyja. Í daglegu
lífi hafa myntir og seðlar mismunandi
útlit eftir hvoru landi fyrir sig, en
þrátt fyrir það sama verðgildi og eru
fyllilega nothæf sem gjaldmiðill í báð-
um löndum. Til viðbótar samkennd-
inni og nánum tengslum, má benda á
sterk rök fyrir gjaldeyrissamvinnu
Íslands og Noregs vegna þess hve
innviðir beggja landa eru líkir. Það
gildir bæði um skipulag innan stjórn-
og efnahagsmála. Bæði Ísland og
Noregur ráða yfir miklum fisk-
veiðiauðlindum. Löndin búa yfir mikl-
um orkuauðlindum, og hafa mikla
möguleika í vatns-, vind-, sjávarfalla,
haföldu-, og jarðhitaorku. Bæði lönd
ráða yfir stórum efnahagslögsögum,
á hafi sem veitir okkur réttindi til að
nýta náttúruauðlindir innan þeirra. Í
dag er einkum um að ræða fisk og ol-
íu, en í framtíðinni eru möguleikarnir
mjög miklir hjá báðum þjóðum. Við
þurfum á kraftmiklu Íslandi að halda
til að geta nýtt þessa möguleika til
fullnustu. Sameiginlegur gjaldmiðill
styrkir stöðu bæði Íslands og Nor-
egs.
Það er einnig mikilvægt að benda á
þær áskoranir sem Noregur stendur
frammi fyrir ef Ísland velur þann
kost að innleiða evru, því það þýddi
náin tengsl við Evrópusambandið.
Hér vega samningar Noregs við ESB
um fiskveiðar þungt. Lítill vafi er á
þeir yrðu þyngri í vöfum ef sú staða
kæmi upp að Ísland stæði í þakk-
arskuld við sambandið. Veikt og
hryggbrotið Ísland mun sýna meiri
undanlátssemi í samningaviðræðum
við ESB en ella hefði orðið við eðlileg-
ar aðstæður. Íslendingar hafa mark-
að sér hefð og virðingu sem einarðir
og dugmiklir samningsaðilar þegar
kemur að auðlindanýtingu. Það hefur
komið Noregi að góðum notum.
Við megum ekki óttast að hugsa
um nýjar lausnir á þeim krepputím-
um sem við stöndum nú frammi fyrir.
Fjármálakreppan þvingar fram nýjar
lausnir á gömlum vandamálum.
Gjaldmiðilssamstarf milli Íslands og
Noregs hentar vel hagsmunum
beggja landa og Norðurlanda sem
heildar.
Norsk-íslensk króna?
Ivan R. Tubez og
Einar M. Rikardson
skrifa um gjaldmið-
ilssamstarf á milli
Íslands og Noregs
»Norsk-íslensk króna
er miklu betri val-
kostur fyrir Ísland en
evra eða bandaríkjadoll-
ari.
Einar M. Rikhardson
Höfundar eru í samtökunum Norræn
framtíðarsýn (Nordisk Visjon).
Ivan R. Rubez
RÚNAR Sigtryggs-
son, rekstrarstjóri á
Akureyri, skrifaði
grein í Mbl. 21. janúar
og telur að skýrsla um
úttekt á þjónustuhöfn
við olíuleit á Dreka-
svæðinu sé hreppa-
pólitík. Rúnar vill
hafa slíka þjónustumiðstöð á Ak-
ureyri. Ég var verkefnisstjóri fyrir
hönd sveitarfélaga á svæðinu í
vinnuhóp sem annaðist verkefnið
og tel að allir sem komu að verk-
efninu hafi lagt sig fram um fag-
mennsku. Verkfræðistofan EFLA
ehf. (áður Línuhönnun) og Al-
menna verkfræðistofan voru verk-
takar við þetta verkefni.
Hér eru nokkrir minnispunktar
um verkefnið:
1. Þingmenn NA-kjördæmis
fluttu þingsályktunartillögu um
þessa úttekt í des. 2007.
2. Tillagan naut stuðnings SSA –
(Samband sveitarfélaga á Austur-
landi) – og Eyþings, (Samband
sveitarfélaga í Eyjafirði og Þing-
eyjarsýslum).
3. Í framhaldi óskuðu sveit-
arfélögin Langanesbyggð og
Vopnafjarðarhreppur þess að iðn-
aðarráðuneytið annaðist útboð
þessa verkefnis – að fá úr því skor-
ið hvort unnt væri að byggja upp
þjónustumiðstöð fyrir olíuleit á
NA-landi – sem næst Drekasvæð-
inu.
4. Skýrslan svarar þeirri spurn-
ingu með afgerandi hætti jákvætt –
bæði fyrir leitarstig og vinnslustig
þegar þar finnist olía og jarðgas.
5. Af öryggis-
ástæðum var talið að
skemmsta leiðin til
lands bæði fyrir flug
og skip væri alltaf
öruggasta og hag-
kvæmasta leiðin við
olíuleit á Drekasvæð-
inu.
6. Þjónustuútgerð
við olíuleit er mjög
kostnaðarsöm og hver
km í þyrluflugi og
hver sjómíla í siglingu
kostar stórfé alla daga
– árum saman. Stysta leiðin sparar
því mikla fjármuni við olíuleit á
Drekasvæðinu sem getur tekið
mörg ár og er afar kostnaðarsöm
leit.
7. Niðurstaða er að hentugast sé
að koma upp þjónustumiðstöð á
Vopnafirði á leitarstigi olíuleitar –
sem ekki kostar nema fáein hundr-
uð milljóna kr.
8. Siglingatími af Drekasvæðinu
til Vopnafjarðar er um 18 klst. –
aðra leiðina. Væri þjónustumiðstöð
á Reyðarfirði eða Húsavík lengdist
siglingatímann um 4 klst. aðra leið-
ina – 8 klst. báðar leiðir. Sérútbúin
þjónustuskip eru um 4.000 DWT og
kosta í sumum tilfellum yfir 100
þúsund dollara á sólarhring. Hver
klukkutími sem sparast í siglingu
lækkar kostnað við olíuleit gíf-
urlega ef litið er til nokkurra ára
leitarferlis.
9. Stærri þjónustumiðstöð á
vinnslustigi virðist hagkvæmast að
gera í Gunnólfsvík innst í norð-
anverðum Bakkaflóa, þar er fyr-
irmyndar hafnaraðstaða, lítil öldu-
hæð, mikið aðdýpi og gott
byggingarland, – en ekki koma til
álita neinar framkvæmdir þar
nema gas og olía í vinnanlegu
magni finnist á Drekasvæðinu.
10. Hægt væri að leggja gas-/
olíuleiðslu til Gunnólfsvíkur en
varla lengra – og af hverju Eyja-
fjarðar? Vilja Eyfirðingar olíu-
hreinsunarstöð?
11. Aðalatriði þessa máls snýst
um öryggishagsmuni væntanlegra
starfsmanna við olíuleit – öryggi
gagnvart hugsanlegum óhöppum
en vegalengd á Drekasvæðið er um
190 sjómílur NA frá Langanesi eða
um 350 kílómetra sem er á lengstu
mörkum sem stærstu þyrlur kom-
ast. Öruggasti lendingarstaður fyr-
ir þyrlur frá Drekasvæðinu er því
flugvöllurinn á Þórshöfn en á Eg-
ilsstaðaflugvöll er 15 mín. lengra
flug – aðra leiðina.
12. Staðsetningu á ýmsum ör-
yggisbúnaði til mengunarvarna og
öðrum björgunarbúnaði verður að
velja stað í höfn – þar sem stysta
leiðin er til lands af augljósum ör-
yggisástæðum.
Fátt af því sem hér er talið upp
getur talist hreppapólitík – ég vil
meta þessa skýrslu sem fyrsta
flokks úttekt fagmanna á verk-
fræðistofum sem var mjög ánægju-
legt að vinna með.
Skýrsluna má finna á slóðinni:
http://www.idnadarraduneyti.is/
Forsida_IVR/nr/2679
Ábyrg stefna í staðarvali
Kristinn Pétursson
skrifar um úttekt á
þjónustumiðstöð
fyrir olíuleit á
Drekasvæðinu
» Fátt af því sem hér
er talið upp getur
flokkast undir hreppa-
pólitík. Skýrslan er
fyrsta flokks vinna fag-
manna verkfræðistofa.
Kristinn Pétursson
Höfundur var verkefnisstjóri sveitar-
félaga á NA-landi í umræddu verk-
efni.
„SEINT og um síðir
kom skurðlæknirinn
sem var eldri maður
með fingur eins digra
og úlnliðirnir á mér.
Hann gekk rakleitt að
rúmi stráks og sagði
svo hátt að allir á
stofunni heyrðu: „Ég
tók úr þér annað eistað í leiðinni,
það var að flækjast fyrir mér í að-
gerðinni.“ Þessar smekklegu setn-
ingar er að finna í Höfuðlausn
þeirri, sem Kári Stefánsson færði
þjóð sinni í Fréttablaðinu laug-
ardaginn 22. nóvember sl. Sami
Kári tók að sér að standa vaktina
á taugadeild LSH í júlí 2005, þrátt
fyrir minnst tíu ára þjálfunarleysi.
Þar útskrifaði hann gamlan mann,
sem hann var ábyrgur fyrir með
þessum orðum: „Þú getur farið
heim. Þú hefur ekkert hér að
gera. Fólk drepst bara á spítöl-
um.“ Viku síðar var gamli mað-
urinn lagður inn að nýju og gekkst
umsvifalaust undir aðgerð við
brjósklosi, sem valdið hafði óbæri-
legum verkjum og lömun í fæti.
Síðar kom ljós að Kári hafði ekki
skráð sérfræðiálit um sjúklinginn,
sem hann var ábyrgur fyrir, held-
ur lét aðra lækna gera það í sínu
nafni. Ég skrifaði hvassa grein,
„Nýi sloppur keisarans“, í sept-
emberhefti Læknablaðsins um
þessa ótrúlegu „afleysingu“. Af-
leysingu, sem fór fram í beinni
fjölmiðlaútsendingu. Sýningu, sem
í miðjum klíðum barst til New
York, þar sem Kári læknir þurfti
að hringja opnunarbjöllu á fimm
ára afmæli þess, að hann hafði
kastað sér til sunds með stór-
fiskum á Nasdaq-hlutabréfamark-
aðnum. Allt varð vitlaust. Kári var
æfur af bræði. Forystumenn
lækna fóru á taugum. Ritnefnd-
armenn Læknablaðsins, í hags-
munatengslum við Kára lækni og
forstjóra Íslenskrar erfðagrein-
ingar, létu sig hverfa eins og mýs.
Ritstjóri Læknablaðsins var rek-
inn. Landlæknir mætti í aðalfrétt í
ríkissjónvarpinu, þar sem hann
lýsti mikilli ánægju með störf
Kára læknis og vísaði gagnrýni
minni á bug. Yfir mér var réttað á
laun mánuðum saman. Hinn 2.
nóvember 2005 barst mér bréf frá
varaformanni Læknafélags Ís-
lands, þar sem mér var tilkynnt að
stjórn félagsins (sic) hefði kært
mig til Siðanefndar
Læknafélagsins
vegna greinarinnar,
sem birtist í sept-
emberhefti Lækna-
blaðsins 2005.
Að þegja við
öllu röngu
Kári var enn ekki
ánægður. Allir, sem
til þekktu, vissu að
allt sem ég hafði
skrifað var satt og
rétt. Samt skipuðu
formenn Læknafélags Íslands og
Læknafélags Reykjavíkur hinn 9.
nóvember 2005 bráðabirgðasiða-
nefnd þriggja lækna, sem fara
skyldi yfir grein mína í skyndingu
og gera á henni þær breytingar
sem hún teldi nauðsynlegar. Sem
hún og gerði. Jafnframt var þess
óskað að bráðabirgðanefndin
semdi afsökunarbeiðni til Kára.
Nefndin vann sitt verk á umbeð-
inni einni viku og með siðlausu
vottorði Sigurðar Guðmundssonar
landlæknis var ég dæmdur og létt-
vægur fundinn. Hinn 21. nóvember
2005 sendu formenn Læknafélag-
anna í eigin nafni afsökunarbeiðni
bráðabirgðanefndarinnar til Kára
læknis. Um þessi einstæðu vinnu-
brögð vissi ég ekkert fyrr en allt
var um garð gengið. Ég fékk ekki
einu sinni afrit. Ekkert slíkt er til!
Aðeins eintak Kára! Ég held að
þess muni vart finnast dæmi hér á
landi að stéttarfélag hafi tekið að
sér að kæra félaga til dómstóls
fyrir annan sem ekki hafði kjark
til að gera það sjálfur. Og síðan
bitið höfuðið af skömminni með
því að skipa bráðabirgðanefnd til
að úrskurða um álitaefnið. Hvað
átti siðanefnd Læknafélagsins að
gera? Ógilda vottorð landlæknis?
Vottorð, sem hún vissi ekki að
skrifað var gegn betri vitund, mala
fide eins og lögmenn kalla það. Ég
er feginn að faðir minn þurfti ekki
að lifa þetta líka. Um lækn-
ingaleyfi Kára hafa Læknafélag
Íslands og Læknablaðið nú ítarleg
gögn en neita að birta.
„Þau eru verst
hin þöglu svik
Jóhann Tómasson
skrifar um viðbrögð
við grein sem hann
skrifaði í Lækna-
blaðið árið 2005
»Nefndin vann sitt
verk á umbeðinni
einni viku og með sið-
lausu vottorði Sigurðar
Guðmundssonar land-
læknis var ég dæmdur
og léttvægur fundinn.
Jóhann Tómasson
Höfundur er læknir.
HAFNARFJARÐARBÆR
rekur fyrir dómstólum inn-
heimtumál gegn Orkuveitu
Reykjavíkur. Í málinu er tekist á
um hvort fyrirhuguð kaup OR á
hlut bæjarins í Hitaveitu Suð-
urnesja eigi að ganga eftir eða
ekki. Áður en kaupin voru frá-
gengin, sem samþykkt voru ein-
róma í stjórn OR, kváðu sam-
keppnisyfirvöld upp úrskurð um
að með kaupunum yrði eign-
arhlutur OR meiri en lög lands-
ins heimiluðu. Dómsmálið snýst
um þessi afskipti samkeppnisyf-
irvalda.
Í Morgunblaðinu í dag er því
slegið upp með stórri fyrirsögn
og myndum að „REI-menn“ eigi
að bera vitni í dómsmálinu. Í
greininni kemur svo fram að á
lista yfir vitni sé fjöldi borgar-
og bæjarfulltrúa og fleiri. Á list-
anum munu vera nöfn 18 ein-
staklinga. Er ekki rétt að Morg-
unblaðið upplýsi hverjir hinir
fjórtán eru og birti myndir af
þeim.
Upplýst skal að REI kom
hvergi nærri samningum OR og
Hafnarfjarðarbæjar og komu
þeir samningar aldrei inn á borð
stjórnar REI. Þetta hefði Morg-
unblaðið fengið upplýst hjá
„REI-mönnum“ ef eftir því hefði
verið leitað. Kjósi Morgunblaðið
að stunda fréttamennskuna
skjótum fyrst – spyrjum svo er
það mjög miður.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
Skjótum fyrst –
spyrjum svo
Höfundur er borgarfulltrúi.