Morgunblaðið - 21.04.2009, Blaðsíða 13

Fréttir 13INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. APRÍL 2009
SKÓGUR fyrir ofan Landbún-
aðarháskólann að Reykjum í Ölf-
usi, veiddi talsvert af grjóti sem
féll úr hlíðinni fyrir ofan skólann
í jarðskjálftanum í lok maí á síð-
asta ári. Þetta grjót hefði að öðr-
um kosti fallið á göngustíg, en
þar voru nokkrar stúlkur á ferð í
sömu andrá og skjálftinn reið yf-
ir.
Björgvin Eggertsson, skóg-
fræðingur, fjallaði um hamfara-
skógrækt í erindi sínu á fagráð-
stefnu skógræktar og segir að of
lítið hafi verið gert af því að
rækta skóg í þessum tilgangi hér
á landi. „Ég tel að hamfara-
skógrækt geti hiklaust orðið til
varnar gegn aurskriðum og snjó-
flóðum, segir Björgvin. „Það er
ákveðin vinna í gangi í sveit-
arfélögum á Vestfjörðum og víð-
ar með það í huga að koma upp
trjágróðri til að skýla.
Slíkur skógur gæti verið fyrir
ofan bæi, býli og sumarhúsaþyrp-
ingar þar sem hætta er á skriðum
og flóðum. Þar sem um skógrækt
er að ræða erum við að tala um
langhlaup sem tekur einhverja
áratugi að verða að veruleika.“
Rótarkerfið soðnaði
Jarðhiti breyttist á Reykjum og
víðar í Ölfusi í kjölfar skjálftanna
og segir Björgvin að enn séu að
verða breytingar á jarðhita á
svæðinu.
„Borholan hérna kólnaði og
upp komu litlir hverir út um all-
an skóg. Það hafði í för með sér
að rótarkerfi trjánna byrjaði að
soðna og hafa tré fallið af þessum
sökum,“ segir Björgvin.
Ljósmynd/Björgvin Eggertsson
Mildi Trén gripu mikið af steinum auk þess sem þau hægðu á grjóti í skjálft-
anum síðastliðið vor. Nokkrar stúlkur voru á gangstíg neðan við skóginn.
Skógur gegn hamförum
HRAÐFRAMLEIÐSLA jólatrjáa á
ökrum var heiti á einu erindanna á
fagráðstefnu skógræktar í liðinni
viku. Með slíkri ræktun er talið
mögulegt að stytta ræktunartímann
um allt að tíu ár; í stað þess að það
tekur nú 15-20 ár að fá jólatré upp í
1,5-2 metra hæð er talið hægt að ná
trjánum upp í ákjósanlega hæð á 10-
12 árum.
Jón Kr. Arnarson og Else Möller
gerðu grein fyrir þessu verkefni, en á
síðasta ári fór fimmtán manna hópur
til Danmerkur til að kynna sér hrað-
ræktun jólatrjáa og starfshópur
vinnur að framgangi verkefnisins.
Hingað til hafa jólatré að mestu
verið ræktuð með öðrum skógi, en
hugmyndin er að rækta þau á ökrum
svipað og gert er t.d. í Danmörku.
Jón Kr. Arnarson, sem er verkefn-
isstjóri hjá Landbúnaðarháskóla Ís-
lands, segir að kornakrar og tún
henti mjög vel fyrir þessa ræktun, en
gott skjól sé forsenda ræktunar-
innar. Hann segir þetta verða gert á
svipaðan hátt og við ræktun hnaus-
plantna í gróðrastöð. Þannig komist
trén fyrr upp í sölustærð og styttri
ræktunartími komi á móti stofn-
kostnaði.
„Með þessu ættum við að fá betri
tré og hærri nýtingu,“ segir Jón Kr.
Arnarson. „Barrtré fara hægt af stað
en þegar plönturnar byrja að vaxa á
ökrum þá hættir þeim til að vaxa of
hratt, jafnvel þó við séum á Íslandi.
Þetta er líka þekkt vandamál við ak-
uryrkju á jólatrjám í öðrum löndum,
en þá eru til ýmis brögð eins og form-
klipping eða að særa toppsprota til
að hægja á lengdarvexti til að fá þétt-
ari tré,“ segir Jón.
Tilraun á Hvanneyri
Else Möller, nemandi í Landbún-
aðarháskólanum, vinnur að til-
raunum á akuryrkju á jólatrjám í
tengslum við BS ritgerð. Hún ætlar
að setja út tré á akri og fær alla alla
aðstöðu og aðstoð á Hvanneyri, en
nýtur einnig styrks frá Vesturlands-
skógum.
„Við sjáum fyrir okkur að á þess-
um viðsjárverðu tímum þurfum við
að efla nýsköpun og nýjar hug-
myndir í tengslum við skógrækt og
landbúnað. Þetta er angi af því
starfi,“ segir Jón Kr. Arnarson.
Jólatré
með hraði
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
„ÞAÐ þurfa að vera skýr markmið í
skógræktarstarfseminni eins og
öðru og nú höfum við unnið eftir
sama skipulaginu í tæp 20 ár og mér
finnst starfið vera á ákveðnum tíma-
mótum,“ segir Jón Geir Pétursson,
sérfræðingur í landnýtingarmálum í
umhverfisráðuneytinu. Hann fjallaði
í erindi sínu á fagráðstefnu skóg-
ræktar í síðustu viku um stöðuna í
þessum málaflokki hér á landi.
Í erindinu rakti hann þá breytingu
sem varð um 1990 þegar farið var að
rækta meira af skógi heldur en
eyddist á ári hverju. „Um þetta leyti
urðu til ýmis af þeim skógrækt-
arverkefnum sem enn eru í gangi,“
segir Jón Geir.
„Á skömmum tíma um það bil
fimmfaldaðist umfang nýrækt-
unarskóga í landi og í stað þess að
gróðursetja um eina milljón plantna
árlega urðu þær um fimm milljónir.
Þá komu inn þessi fimm stóru lands-
hlutabundnu skógræktarverkefni
þar sem landeigendum eða bændum
var greiddur styrkur til þess að
gróðursetja á jörðum sínum og svo
þetta umfangsmikla verkefni skóg-
ræktarfélaganna sem kallað er
Landgræðsluskógar sem miðast
meira við verkefni í nágrenni við
þéttbýli.“
Breytt landnotkun
Verulega aukið fjármagn kom inn
í skógræktina frá hinu opinbera og á
sama tíma jókst áhugi þjóðarinnar á
viðfangsefninu. Jón Geir segir að
nokkur önnur Evrópulönd hafi geng-
ið á skógarauðlind sína, en síðan snú-
ið af þeirri braut og endurheimt
skógana. Hann nefnir Dani fyrir um
200 árum, Skota fyrir 100 árum og
Íra fyrir um 30 árum. Jón Geir telur
að það geti á ýmsan hátt verið hollt
fyrir Íslendinga að skoða hvernig
þessar þjóðir hafa staðið að málum.
„Landnotkun breyttist upp úr
1990 þannig að ýmislegt annað en
hefðbundin sauðfjárrækt gat sótt
fram, t.d. landgræðsla, skógrækt,
frístundabyggð og vaxandi flatarmál
náttúruverndarsvæða svo dæmi séu
tekin,“ segir Jón Geir.
„Nú stöndum við frammi fyrir því
hvernig við viljum skipuleggja þessa
nýju breyttu landnotkun í okkar
stóra landi þar sem rými er fyrir
mjög fjölbreytta landnotkun. Skóg-
rækt er orðin umfangsmeiri heldur
en hún hefur nokkru sinni verið og
stöðugt fleiri lifa á skógræktinni auk
þeirrar fjölþættu útivistar sem skóg-
arnir veita og skapar fjölda starfa í
þjónustu.
Mér fannst það svífa yfir vötnum á
ráðstefnunni að viðhalda opinberum
stuðningi við skógræktarstarfið, en
það er sjálfsagt að ræða áherslur í
starfinu og skipulagið sem við höfum
unnið eftir í tæp tuttugu ár. Við skul-
um ekki gleyma því að skógrækt er
mannaflsfrek starfsemi og öllum
þessum fjármunum er ráðstafað inni
í landinu og sem loftslagsaðgerð er
skógrækt afskaplega hentug leið
fyrir okkur,“ segir Jón Geir Pét-
ursson.
Frá skógeyðingu
til skógræktar
Skógrækt umfangsmeiri en nokkru sinni
Í HNOTSKURN
»Meðal verkefna í skógræktsem njóta fjármagns frá
ríkinu má nefna fimm lands-
hlutaverkefni, Land-
græðsluskóga, Hekluskóga og
síðan Landgræðsluna og
Skógrækt ríkisins.
»Önnur verkefni í skógrækteru á vegum sveitarfélaga,
skógræktarfélaga, samtaka
og einstaklinga.
»Hópur undir stjórn skóg-ræktarstjóra vinnur að
stefnumótun fyrir skógrækt.
KOLBRÚN Hall-
dórsdóttir um-
hverfisráðherra
ávarpaði fund
skógrækt-
armanna fyrir
helgi. Hún
greindi m.a. frá
því að nú er í
gangi vinna að
stefnumótun í
skógræktarmálum og sagði að það
hlyti að verða eitt af verkefnum
ráðuneytisins á nýju kjörtímabili að
endurskoða skógræktarlög.
Ráðherra sagði m.a. í ávarpi sínu
að nú stæðu yfir einhverjar um-
fangsmestu samningaviðræður í
sögunni, sem miða að því að ná
samkomulagi um hertar aðgerðir
gegn loftslagsbreytingum.
„Ísland hefur ætíð lagt mikla
áherslu á skógrækt og landnýtingu
á vettvangi loftslagssamningsins og
í viðræðunum nú hefur Ísland lagt
fram tillögu um að endurheimt vot-
lendis verði metin til tekna í lofts-
lagsbókhaldi ríkja. Skógrækt verð-
ur áfram mikilvægur þáttur í
aðgerðum Íslands í loftslagsmálum,
en við verðum að forðast að setja
málin þannig upp að binding kol-
efnis komi í stað aðgerða til að ráð-
ast að rót vandans og draga úr los-
un gróðurhúsalofttegunda.
Tryggja þarf að kolefnisbinding í
skógi sé varanleg og að skógrækt
til bindingar fái ekki þá ímynd að
vera aflátsbréf þeirra sem menga.“
Kolbrún
Halldórsdóttir
Stefnumótun
í skógrækt