Morgunblaðið - 25.04.2009, Blaðsíða 34

Fyrirtækin munu draga
þjóðina upp úr kreppunni
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
Á
smundur Stefánsson,
bankastjóri Nýja
Landsbankans, baðst
fyrr í þessum mánuði, í
ræðu á starfsdegi
bankans, afsökunar á þeim mistök-
um sem bankinn gerði fyrir banka-
hrunið. „Ég bað starfsfólk Lands-
bankans afsökunar vegna þess
umhverfis sem því var búið og
mistaka stjórnenda bankans. Síðan
bað ég þjóðina afsökunar á þeim
þætti sem Landsbankinn á í hinni
erfiðu stöðu sem þjóðin býr við í
dag. Í þriðja lagi hét ég því fyrir
hönd okkar starfsmanna bankans að
gera betur í framtíðinni og leggja
allt í sölurnar til að treysta fjárhags-
legan grundvöll fjölskyldna og fyr-
irtækja.
Ég vil vekja athygli á því að á
starfsdegi bankans voru mættir 800
starfsmenn og það var unnið af eld-
móði og áhuga. Það var mikill sam-
hljómur í hugmyndum hópanna sem
þar störfuðu. Þau gildi sem fólk vildi
hefja til vegs voru: heiðarleiki, virð-
ing og fagmennska. Þannig ávinni
bankinn sér traust og verði með
sanni banki allra landsmanna.“
Eins og börn í matador
Hver voru helstu mistök stjórn-
enda bankans?
„Hraðinn var alltof mikill. Hinar
miklu skuldsettu yfirtökur byggðust
ekki alltaf á nægilega traustum
grunni og framvirkir samningar
fóru úr böndum, í mörgum tilvikum
þannig að þeir urðu fremur veðmál
um þróun mynta en vörn. Það er líka
ljóst að í hraðanum var verklags-
reglum ekki fylgt nægilega vel.
Bankinn ber þó alls ekki einn
ábyrgð á því sem þarna gerðist.
Banki neyðir engan til að gera lána-
samninga, framvirka samninga eða
annars konar samninga. Þá hefur
orðið almennt bankafall í heiminum
sem eflaust hefði einnig birst hjá
okkur þótt allt hefði verið vel gert í
íslenska bankakerfinu.
Þegar ég las bók Ólafs Björns
Kárasonar, Stoðir – FL bresta,
fannst mér ég ekki vera að lesa sögu
um fjármálamenn heldur frásögn af
börnum að leika matador. Leik-
maður kastar teningi, lendir á
Hverfisgötu og kaupir hana. Síðan
fer hann yfir byrjunarreit og fær
pening til að kaupa fleiri götur.
Menn virtust þar vinna af miklum
asa og af takmarkaðri yfirvegun. Í
því máli og mörgum fleirum var
frumkvæðið væntanlega ekki í
bankakerfinu heldur hjá hinum svo-
nefndu framtaksmönnum.
Þau fyrirtæki og þeir ein-
staklingar sem mest höfðu umleikis
verða einnig að gera hreint fyrir sín-
um dyrum og viðurkenna sína
ábyrgð.“
Þú segir að ekki hafi verið farið
eftir verklagsreglum. Hvaða verk-
lagsreglur bankans voru brotnar?
„Í hraðanum fór stundum svo að
verklagsreglur urðu frekar leiðbein-
ingar, fyrirmæli um það hvernig eigi
að standa að málum. Þetta gerðist
víða og leiddi til óheppilegra ákvarð-
ana og óheppilegrar framkvæmdar.
Lærdómurinn sem við í bankanum
höfum dregið af þessu er að svona
megi ekki að vinna. Við einsetjum
okkur að taka á málum af meiri yf-
irvegun og vandvirkni og standa vel
að samstarfi við það fólk og þau fyr-
irtæki sem nú eiga í greiðsluerfið-
leikum. Þá viljum við styðja þá sem
hafa burði og tækifæri til uppbygg-
ingar. Þannig komum við hagvexti
aftur á skrið. Við þurfum að efla
samstarf, byggja upp traust og
koma fram við alla af virðingu og til-
litssemi. Vinna vel og sýna frum-
kvæði.“
Vextir verða að lækka
Nú heyrast raddir sem segja að
bankinn sé í órekstrarhæfu ástandi
og útlánasafn bankans sé nánast
ónýtt. Hverju svararðu þessu?
„Við erum að taka á verkefninu
með því að taka fyrir eitt mál í einu.
Margt í lánasafni bankans, og eins
annarra banka, mun reynast lítils,
jafnvel einskis virði. Það má hins
vegar ekki gleymast að mörg fyr-
irtæki eru í fljúgandi fínum gangi,
með engin vandræði á bakinu. Þetta
eru fyrirtækin sem munu draga
þjóðina upp úr kreppunni. Það er
mikilvægt að vera vakandi fyrir því
hvaða möguleika forsvarsmenn
þessara fyrirtækja sjá og hjálpa
þeim til að nýta þá.
Ákveðinn hluti fyrirtækja er svo í
stöðu þar sem ekkert blasir við ann-
að en endurskipulagning á eignar-
haldi. Það er verið að vinna að því
verkefni og mikilvægasti þátturinn
þar er væntanlega að reyna að sjá til
þess, þar sem mögulegt er, að end-
urskipulagningin leiði ekki til stöðv-
unar á rekstri og endurskipulagður
rekstur geti stuðlað að uppbygg-
ingu. Svo eru fyrirtæki, sem eru
þarna á milli, í töluverðum erf-
iðleikum en komast þó líklega í
gegnum erfiðleikana ef þeim er sýnd
þolinmæði og eðlilegt tillit. Við í
Landsbankanum erum með öll þessi
viðfangsefni í fanginu. Og þannig er
það í öllum bönkunum.“
Landsbankinn er í auglýsinga-
herferð og skilaboðin virðast vera að
staða bankans sé sterk – en er hún
það raunverulega?
„Við höfum ekki fengið efnahags-
reikning ennþá. Við gerum okkur
hins vegar grein fyrir því að það
væri víðáttuvitlaust ef stjórnvöld
settu bankakerfið í gang á svo veik-
um brauðfótum að það stefndi aftur
í þrot. Við höfum fullt traust á yf-
irlýsingum stjórnvalda um það að
bankakerfið fái nægilegt fé til að
geta staðið sig í því að þjóna ís-
lensku samfélagi. Og við vinnum nú
þegar eins og það hafi gerst.
Landsbankinn er með sterka
lausafjárstöðu, sem þýðir að við get-
um tekið áhættuna af því að lækka
vexti og höfum tekið frumkvæði í
vaxtalækkunum núna með 2 pró-
senta lækkun allra óverðtryggðra
vaxta í trausti þess að aðrir bankar
fylgi í kjölfarið. Það er augljóst að
hvorki fólk né fyrirtæki geta lifað
við það vaxtastig sem er á óverð-
tryggðum lánum, vextirnir verða að
lækka enn frekar.
Landsbankinn er stærsti bankinn,
með víðtækasta útibúanetið, full-
komnustu tölvuþjónustuna og sterk-
asta starfsmannaliðið. Kannanir
sýna að hann er að endurheimta
traust viðskiptamanna og sam-
félagsins. Ég er því ekki í vafa um
að Landsbankinn getur, og er í
sterkari stöðu en aðrar fjár-
málastofnanir, stutt þá sem eru í
erfiðleikum og þá sem geta byggt
upp.
Botninum ekki náð
Þú segir að fyrir bankahrunið í
október hafi verið unnið af of mikl-
um hraða í bankanum, en getur ekki
verið að nú sé unnið í of miklum
hægagangi? Er verið að taka nauð-
synlegar ákvarðanir og er kannski
verið að vernda þá sem komu land-
inu á hausinn?
„Það er mikið afrek hversu hratt
bankakerfið hefur gengið í verk eftir
hrunið í október, en hlutir taka tíma
og í réttarsamfélagi verða þeir að
taka tíma. Við vöðum ekki út og suð-
ur og tökum eignir af fólki. Við höf-
Morgunblaðið/Kristinn
Mun ekki sækja um bankastjórastöðuna „Þetta er erfitt starf og ég hef ekki flatmagað. En þetta er bráðabirgðastarf.“
Ásmundur Stefánsson bankastjóri Landsbankans
34 Daglegt lífVIÐTAL
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. APRÍL 2009