Morgunblaðið - 25.04.2009, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. APRÍL 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Kjósendurstandaframmi
fyrir vandasömu
vali í dag. Sjaldan
hefur verið um
meira að tefla í alþingiskosn-
ingum. Framtíð þjóðarinnar er
í húfi, hvort hún nær sér upp
úr efnahagslægðinni. Margir
áratugir eru síðan tveir flokk-
ar gengu til kosninga í banda-
lagi eins og núverandi stjórn-
arflokkar gera nú. Kostirnir
ættu því að vera skýrir, en eru
það hins vegar ekki. Ekki er að
öllu leyti ljóst hvaða afleið-
ingar það hefur að greiða at-
kvæði á einn eða annan veg.
Ríkisstjórnin hefur ekki lagt
fyrir þjóðina skýra stefnuskrá
– sem hún ætti þó að hafa gert,
fyrst stjórnarflokkarnir eru
staðráðnir í að halda áfram
samstarfi. Í umræðum for-
manna stjórnmálaflokkanna á
sjónvarpsstöðvunum í gær-
kvöldi kom skýrt í ljós að
stjórnarflokkarnir hafa í raun
ekkert ákveðið um það hvernig
samstarfi þeirra verður háttað
á nýju kjörtímabili. Allt og
sumt, sem þeir hafa ákveðið, er
að gera bandalag um að halda
völdunum.
Stærsta gjáin á milli stjórn-
arflokkanna er í afstöðunni til
Evrópusambandsins – sem er
eitt stærsta hagsmunamál
þjóðarinnar. Ísland mun ekki
ná sér upp úr núverandi
kreppu og endurheimta stöð-
ugleikann án nýs gjaldmiðils.
Umsókn um aðild að ESB er sú
leið, sem blasir við til að
tryggja Íslandi stöðugan, al-
þjóðlegan gjaldmiðil. Í um-
ræðuþættinum í Ríkissjón-
varpinu í gærkvöldi sagði
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs, að um það
mál væri ósamið, „eins og ann-
að“. Og tók fram að VG væri
andsnúin aðild að ESB og væri
stefnufastur flokkur. Jóhanna
Sigurðardóttir forsætisráð-
herra ítrekaði hins vegar að
ESB-aðild væri forgangsmál
Samfylkingarinnar. Svo eru
báðir flokkar tilbúnir að ræða
málið, en hvernig í ósköpunum
ætla þeir að leysa það, þegar
svona langt er á milli? Kjós-
endur, sem vilja láta reyna á
þá kosti, sem Íslandi bjóðast í
aðildarviðræðum við ESB,
geta ekki treyst því að atkvæði
greitt Samfylkingunni tryggi
framgang þeirrar stefnu.
Akkilesarhæll kosninga-
bandalags Samfylkingarinnar
og Vinstri grænna er að hafa
ekki nú þegar komið sér saman
um málefnagrundvöll. Það
þýðir að flokkarnir munu
þurfa að efna til nýrra stjórn-
armyndunarviðræðna eftir
kosningar. Og af því að þar er
ósamið um ESB „eins og ann-
að“, geta þær hæglega farið út
um þúfur.
Í þessu felst
tækifæri fyrir
Sjálfstæðisflokk-
inn, sem þrátt fyr-
ir fyrirsjáanlegt
fylgistap gæti orð-
ið í stöðu til að mynda stjórn
með hvorum núverandi
stjórnarflokka sem er. Flokk-
urinn hefur á lokaspretti
kosningabaráttunnar gert
upp hug sinn í því að vilja
sækjast eftir upptöku evru,
sem er auðvitað eina vitið út
frá hagsmunum almennings
og atvinnulífs.
Aðferðin sem sjálfstæð-
ismenn telja vænlega til þess,
virðist hins vegar langsótt; að
ætla að taka upp evruna í sam-
starfi við ESB með atbeina Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins, án
þess að nokkuð liggi fyrir um
að þessir aðilar hafi áhuga á
slíku samstarfi.
En kannski er þetta bara
taktík svipuð þeirri stefnu
Sjálfstæðisflokksins fyrir
kosningarnar 1991 að vilja tví-
hliða viðræður við ESB um
fríverzlun með fisk, fremur en
að halda áfram viðræðunum
um Evrópska efnahags-
svæðið. Sú stefna gleymdist á
kosninganóttinni og var aldrei
endurvakin. Hugsanlega er
því enn hægt að stóla á Sjálf-
stæðisflokkinn að taka skyn-
samlegar ákvarðanir í þessu
stóra hagsmunamáli.
Hvað varðar grundvallar-
afstöðu til uppbyggingar at-
vinnulífsins og ríkisfjármál-
anna eru kostirnir, sem
kjósendur standa frammi fyr-
ir, skýrir. Stjórnarflokkarnir
vilja meiri ríkisumsvif og
meiri skatta. Sjálfstæðismenn
hafna aukinni skattlagningu
og ríkisforsjá og leggja þess í
stað áherzlu á að efla atvinnu-
lífið, þannig að það geti til
framtíðar skilað ríkissjóði
tekjum, sem standi undir vel-
ferðarþjónustunni. Afstaða
Framsóknarflokksins er í
grundvallaratriðum sú sama,
en svo virðist þó sem flokk-
urinn muni ekki fá þann
stuðning í kosningunum að
komast í neina oddaaðstöðu af
því tagi, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn á enn einhverja von um.
Allir flokkar eru sammála
um að leita þurfi leiða til að
létta greiðslubyrði almenn-
ings og fyrirtækja, skapa ný
störf og verja hag þeirra sem
minnst mega sín. En um stóru
myndina, þann ramma sem
þarf að skapa til að þetta verði
hægt, ríkir minni eining.
Hvernig kemst Ísland út úr
gjaldmiðilskreppunni? Hvern-
ig endurheimtir Ísland láns-
traust sitt? Hvernig náum við
jafnvægi í ríkisfjármálunum
þannig að við höfum efni á vel-
ferðarkerfinu, sem hér verður
í boði? Þetta eru stóru spurn-
ingarnar, sem kjósendur
þurfa að taka afstöðu til í dag.
Kostirnir ættu
að vera skýrir,
en eru það ekki}
Úr vöndu að ráða
Í
kjölfar bankahrunsins hugsar fólk
öðruvísi en áður. Mörg stórhuga
áform góðærisins hafa að engu orðið
og önnur eru í biðstöðu. Og fólk hugs-
ar sem er. Voru þessi áform eins fín
og flott og flestir héldu? Getum við ekki haldið
lengur í það þjóðfélag sem við ólumst upp í og
þekktum, gamla Ísland?
Snorri Freyr Hilmarsson, formaður Torfu-
samtakanna, var í athyglisverðu viðtali á
mbl.is fyrir skömmu. Snorri Freyr segir í
samtalinu að örlög Skuggahverfisins í Reykja-
vík séu aftur komin hendur ríkisins með gjald-
þroti viðskiptajöfra, sem hafi keypt upp gömul
hús í miðbænum til að rífa þau og byggja ný.
Þannig hafi Samson Properties óskað eftir því
að rífa mörg gömul hús milli Hverfisgötu og
Lindargötu. Þá hafi margir verktakar og við-
skiptamenn stundað spákaupmennsku með lóðir og fest
kaup á húsum í hverfinu í góðærinu í von um að þar verði
verðmætar byggingarlóðir í framtíðinni.
Snorri Freyr vill að aðalskipulagi borgarinnar verði
breytt til þess að komast út úr þessum ógöngum. Svo-
kölluð „mollvæðing“ hafi verið að teygja sig upp í gamla
bæinn og borgaryfirvöld hafi gefið tóninn með samein-
ingu lóða. Menn hafi talað niður Hverfisgötuna en það
ljótasta þar sé í raun nýleg hús, sem enginn hafi óskað
eftir að rífa. Margt af því sem Snorri Freyr sagði í viðtal-
inu er satt og rétt. Í miðbænum og nágrenni hans er að
finna margar perlur, sem fremur ætti að varðveita en
rífa. Ég tel víst að augu margra hafi opnast
fyrir þessu í þeim hamförum sem orðið hafa í
íslensku efnahagslífi frá því í haust.
Gissur Sigurðsson, fréttamaður á Bylgj-
unni, impraði á öðru athyglisverðu máli fyrir
skömmu. Hvers vegna fær Slippurinn í
Reykjavík ekki að standa þar sem hann er,
spurði Gissur. Hann sagðist hafa hitt útlend-
inga á göngu við Slippinn og þeir hefðu verið
stórhrifnir að sjá stór skip uppi á þurru landi.
Reyndar töldu útlendingarnir Slippinn eitt
það merkilegasta sem þeir hefðu séð í ferð
sinni til Íslands.
Þetta er auðvitað rétt hjá Gissuri. Það er
ekki líklegt að ný byggð rísi á Slippsvæðinu á
næstu árum og því engin þörf á því að úthýsa
fyrirtækinu í bráð og flytja starfsemina upp á
Grundartanga, eins og áformað er. Ég ek
þarna um á hverjum degi og finnst alltaf jafn vinalegt að
sjá skipin og menn að vinna við að skrapa þau og mála.
Eflaust má finna margt fleira á gamla Íslandi sem
ástæða er til að halda í. Réttast væri að setja saman hóp
manna, sem skoðaði þetta í grunninn og legði fram til-
lögur um hvað beri að varðveita og hvernig best væri að
standa að þeirri uppbyggingu sem þörf er á. Að þessu
verki ættu að koma fulltrúar frá ríki og borg og áhuga-
menn. Tofusamtökin ættu að eiga þarna fulltrúa og hugs-
anlega fleiri samtök.
Ég er þess fullviss að komandi kynslóðir verða okkur
þakklátar, ef tekið verður á málinu með festu.
Sigtryggur
Sigtryggsson
Pistill
Gamla Ísland, aðeins lengur
Hvenær getum við farið
að nýta þessa skóga?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
S
kógrækt og nýting auð-
lindarinnar hefur nokk-
uð verið til umræðu á
síðustu mánuðum og eft-
irspurn eftir afurðum
hefur aukist eftir bankahrunið.
„Þessi mál hafa komist í enn meiri
brennidepil eftir að kreppan skall
á. Við fáum alls konar fyrirspurnir
og ekki síst er spurt „hvenær þessi
skógur kemur og hvort við getum
ekki farið að nota hann“,“ segir
Þröstur Eysteinsson, sviðsstjóri
þjóðskóga hjá Skógrækt ríkisins.
Innflutningur á skógarafurðum
nam 17,2 milljörðum króna í fyrra
og dróst lítillega saman frá 2007,
þar sem innflutningur var lítill síð-
ustu þrjá mánuði 2008. Alls voru
flutt inn um 78 þúsund tonn af viði
að verðmæti um 8,7 milljarðar. Af
pappír og pappa voru flutt inn 48
þúsund tonn að verðmæti 8,5 millj-
arðar. Innlend framleiðsla skógar-
afurða er 0,6% af innflutningi í
tonnum talið og 0,5% af innflutn-
ingi í krónum.
Hægt að spara gjaldeyri
Í fyrirlestri Þrastar og Auðar
Ottesen um íslenskan markað með
skógarafurðir á fagráðstefnu skóg-
ræktar nýlega kom fram að Íslend-
ingar gætu framleitt mest af þessu
ef hér væri sterk skógarauðlind. Á
þennan hátt væri hægt að spara yf-
ir 10 milljarða króna í gjaldeyri.
Þröstur segir að það sé fullkom-
lega raunhæft að stefna að því að
innlend framleiðsla verði allt að ¾
af notkun á viði, pappír og pappa.
„Alltaf þegar við ræðum um skóg-
rækt þá erum við að tala um ára-
tugi, en eftir einn mannsaldur eða
svo getum við hiklaust verið sjálf-
bær á mörgum sviðum,“ segir
Þröstur.
„Byrjunin hjá okkur er orðin tví-
tug ef ég miða við upphaf Héraðs-
skóga og síðan landshlutabundinna
skógræktarverkefna um og upp úr
1990. Reyndar er þegar farið að
mjatlast inn í framleiðslu úr grisj-
un úr skógum sem voru gróð-
ursettir upp úr 1950.“
Þröstur varpar því fram að um
4-5 áratugi geti tekið að verða
sjálfbær í framleiðslu á borðum og
plönkum. Hann nefnir einnig
brennslu timburs sem kolefnisgjafa
í málmblendi. 7-8 áratugi geti tekið
að skapa forsendur til að setja upp
spónaplötuverksmiðju, en stór hluti
af innflutningi sé alls konar plötur,
sem krefjist ekki mikilla timb-
urgæða. Um 100 ár geti verið þar
til grundvöllur skapist fyrir papp-
írsframleiðslu hér á landi, en þá
verði strax að setja aukinn kraft í
ræktunina.„Því lengur sem við bíð-
um með að byggja upp þessa auð-
lind í alvöru þá líður lengri tími þar
til við getum farið að nýta hana,“
segir Þröstur.
Ríkið verður að taka þátt
Það eru einkum sitkagreni,
alaskaösp, rússalerki og stafafura,
sem gefa afurðir. Að sögn Þrastar
þyrftu skógar ekki að þekja nema
5-10% af láglendi, en myndu samt
gefa allt að ¾ af öllum þeim skóg-
arafurðum sem Íslendingar nota.
Hann segir að ríkið verði að
koma að uppbyggingunni því um
langtímaverkefni sé að ræða. „Í
skógrækt færðu arðinn kannski
ekki fyrr en eftir 80 ár og í slíku
langhlaupi er einkafjármagn ein-
faldlega ekki nógu þolinmótt. Í
góðærinu slakaði ríkið á frá síðustu
aldamótum, en nú þarf að meta
stöðuna að nýju og svara því hvað
við gerum þegar kreppan linar tök-
in,“ segir Þröstur Eysteinsson.
Ljósmynd/Þór Þorfinnsson
Auðlindin Trönum í fiskihjalla hlaðið á bíl á Hallormsstað haustið 2005.
ÝMSAR afurðir íslensku skóganna
eru nú þegar nýttar og spara dýr-
mætan gjaldeyri. Þannig eru tré úr
skógunum orðin nægilega há til að
nýta í fiskhjalla, en sá markaður er
sveiflukenndur. Sala arinviðar úr
birki, furu og lerki hefur aukist
stöðugt undanfarin ár. Líklegt er
að innlend framleiðsla hafi komið í
staðinn fyrir innfluttan arinvið og
einnig eldivið til að baka pitsur.
Fyrirtækið Hestalist hóf að
kaupa innlendan grisjunarvið til
sinnar framleiðslu árið 2008, en
fyrirtækið framleiðir þurrkaða hef-
ilspæni sem notaðir eru sem und-
irburður undir húsdýr. Í fyrra voru
flutt inn tæplega 2400 tonn, en eftir
fall krónunnar í fyrrahaust hefur
Skógrækt ríkisins leitast við að
auka grisjun og sinna þessum
markaði. Þörfin fyrir þessa einu af-
urð er þó meiri en íslenskir skógar
geta annað að svo stöddu.
MARGT
SMÁTT
››