Morgunblaðið - 05.07.2009, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. JÚLÍ 2009
Eftir Agnesi Bragadóttur
agnes@mbl.is
D
avíð Oddsson, fyrrver-
andi seðlabankastjóri,
telur að samningurinn
sem samninganefnd rík-
isins hefur gert við
Breta og Hollendinga
um skuldbindingar rík-
issjóðs vegna Icesave
séu hryllilegustu mistök sem gerð hafi verið
allt frá árinu 1262. Hann segir að staðfesting
Alþingis á ríkisábyrgðinni, sem ríkisstjórnin
og fjármálaráðherra leita nú eftir myndi
dæma þjóðina til ævarandi fátæktar. Davíð
féllst á að veita Morgunblaðinu viðtal um Ice-
save-samningana, þátt Landsbankans, Seðla-
bankans og stjórnvalda. Blaðamaður hitti
Davíð á heimili hans í fyrradag.
– Nú hafa stjórnvöld gert samning við Breta
og Hollendinga um greiðslur ríkissjóðs vegna
Icesave. Samningurinn og ríkisábyrgð vegna
hans er nú til umfjöllunar á Alþingi. Hvernig
horfir þetta við þér, Davíð? Á Alþingi að stað-
festa þann samning sem gerður hefur verið?
„Mér finnst að menn séu komnir langt fram
úr sér, þegar þeir eru að velta því fyrir sér
hvort samningurinn um Icesave er slæmur eða
góður.
Menn verða að hafa önnur atriði fyrst í
huga, eins og það hvaða fyrirbæri þessi Ice-
save-samningur svonefndi er. Það byggist allt
á því að einkalánastofnun, Landsbankinn,
stofnaði til innlánsreikninga, fyrst í Bretlandi,
svo í Hollandi, án þess að leita nokkurrar
ábyrgðar frá ríkinu. Þeir byrjuðu smátt og í
upphafi jukust innstæðurnar á þessum reikn-
ingum hægt, en síðar jókst vaxtarhraðinn
mjög. Það er ákveðinn hópur manna sem
stendur í þeirri trú, að þetta einkafyrirtæki,
Landsbankinn, hafi getað safnað milljónum
punda, hundruðum milljóna punda, eða hvaða
upphæð sem menn kærðu sig um, þar sem
ábyrgðin væri öll á íslenskum skattborgurum,
án þess að þeir hefðu hugmynd um þann of-
urþunga sem var að leggjast á þeirra herðar.
Þetta fær auðvitað ekki staðist ogég lét
stjórnendur Landsbankans margoft vita af því
sjónarmiði Seðlabankans að það væri engin
ríkisábyrgð á þessum innlánum.“
Eiga ekki við um bankahrun
– En hvers vegna fær það ekki staðist, að
um ríkisábyrgð sé að ræða?
„Framhjá því hefur með öllu verið horft,
hvernig þessi innlánstryggingasjóður sem
menn vilja nú láta íslenska ríkið bera ábyrgð
á, er til kominn. Hann er þannig til kominn að
samkvæmt Evrópureglum sem við erum
bundin af, gegnum Evrópska efnahagssvæðið
(EES) þá er ákveðið að í kringum bankakerfið
skuli koma á tilteknum tryggingasjóði sem er
tryggingasjóður viðkomandi bankakerfis,
jafnvel þótt lagaramminn sé settur af viðkom-
andi ríki hverju sinni. Hvergi er það sagt að
ríkið hafi neitt með þann sjóð að gera. Hugs-
unin er sú og er í sjálfu sér alls ekkert galin,
að bankarnir í viðkomandi landi borgi tiltekna
prósentu af innlánum inn í sjóð, sem eigi síðan
að mæta því ef einhver bankinn lendir í vand-
ræðum.
Augljóst er að svona kerfi er hugsað fyrir
lönd þar sem bankar eru hundrað, tvöhundruð
talsins, eða þaðan af fleiri, enda gengur hugs-
unin upp gagnvart slíkum löndum. Þegar slík-
ur fjöldi banka greiðir reglubundið af inn-
stæðum sínum í tryggingasjóði, þá er staða
sjóðsins slík, að hann getur hæglega mætt því
þótt tveir til fimm, sex bankar fari á hausinn.
En þegar bara þrír bankar eru í landinu,
fyrir utan örfáar smærri fjármálastofnanir,
eins og háttar til hér á landi, þá sér hver mað-
ur í hendi sér að tryggingasjóður sem þeir
eiga að byggja upp til þess að verjast á erf-
iðleikatímum, er mjög veikur og getur engan
veginn staðið undir allsherjar bankahruni eins
og hér varð.
Þegar svo kemur í ljós að þessar Evrópu-
reglur eigi ekki við um Ísland í rauninni eða
gangi að minnsta kosti alls ekki upp þar, þá
koma menn með þá eftiráskýringu, að fyrst
reglurnar af hálfu Evrópusambandsins hafi
verið svona gallaðar, þá hljóti að vera ríkis-
ábyrgð á öllu saman. Þetta er forsenda sem
menn gefa sér og á hvergi stoð í lögum.
Enginn lögfræðingur, sem er ekki hags-
munagæslulögfræðingur í einhverjum skiln-
ingi, hefur komist að þeirri niðurstöðu að
svona geti þetta verið.“
Ekki skuldbundin að lögum
– En er ekki sameiginlegur skilningur á því
hjá Evrópuríkjunum og svo þeim sem samið
hafa um Icesave fyrir okkar hönd, að ríkis-
ábyrgð sé á Icesave eins og öðrum innlánum
íslensku bankanna?
„Evrópuríkin hafa raunar hvergi sagt að við
séum að lögum skuldbundin til þess að borga
þetta. Evrópuríkin segja og það var það sem
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir keypti, eins sér-
kennilegt og það nú var: Ef það kemur í ljós að
kerfið virkar ekki einhvers staðar, þá getur
það haft gríðarleg áhrif okkur til vandræða
annars staðar, því það dregur úr trúnaði á
kerfið. Það sem þeir voru í raun að segja var
að þeir vildu ekki horfa á lagalegar reglur og
Ætla að dæma þjóðina
 Davíð Oddsson, fyrr-
verandi seðlabanka-
stjóri er ómyrkur í máli
í garð íslenskra stjórn-
valda vegna samninga
um Icesave  Hann
segir að Íslendingar séu
að lögum ekki skuld-
bundnir til að greiða
mörg hundruð milljarða
vegna Icesave  Þetta
sé lagalegt deilumál,
ekki pólitískt og Bretar
og Hollendingar verði
að sækja mál sitt fyrir
íslenskum dómstólum
 Davíð segir að yfirlýs-
ingar ráðherra ríkis-
stjórnarinnar hafi stór-
skaðað samningsstöðu
Íslendinga
Eitilharður Við hljótum alltaf að velta því fyrir okkur hvort við erum skuldbundin að lögum til að greiða annarra manna skuldir.