Morgunblaðið - 05.07.2009, Síða 23

Tvær frægar Sum-
um þótti vel við
hæfi að nefna
fyrsta klónaða
spendýr heims
eftir banda-
rísku sveita-
söngkonunni
Dolly Parton.
23
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. JÚLÍ 2009
Klónun sauðkindarinnar Dolly-ar komst ekki í heimsfrétt-irnar fyrr en í febrúar 1997,
fimm mánuðum eftir að hún leit
dagsins ljós í Roslin-stofnunni í
Edenborg 5. júlí 1996. Þar ól hún
allan sinn aldur og eignaðist sex
lömb, það elsta Bonnie, borið 1998,
tvíburarnir Sally og Rosie 1999 og
þríburarnir Lucy, Darcy og Cotton
árið eftir.
Dolly varð þó ekki langra lífdaga
auðið, a.m.k. ekki í samanburði við
aðra af hennar sauðahúsi, því hún
var svæfð svefninum langa rúmlega
sex ára, illa farin að heilsu. Síðar
var greint frá því að þótt hún hefði
fæðst fullkomlega heilbrigð hefði
hún verið á sig komin eins og mið-
aldra ær. Árið 2001 tók hún að
haltra vegna liðagigtar, en hjarnaði
þó við í það skiptið eftir meðhöndl-
un með bólgueyðandi lyfjum. Al-
gengur lungnasjúkdómur hjá kind-
um, sem haldið er innandyra, varð
henni svo að aldurtila 14. febrúar
2003.
Siðferðispurningar vakna
Dolly varð þannig til að breski
vísindamaðurinn doktor Ian Wil-
mut og samstarfsmenn hans við
Roslin-stofnunina fjarlægðu kjarna
úr eggfrumum kindar og settu í
staðinn tvílitna kjarna úr líkams-
frumum kindar af öðru kyni.
Fruman var tekin úr júgri sex ára
finnskrar Dorset-kindar og var
Dolly eina tilraunin af 277, sem
heppnaðist hjá þeim Wilmut og fé-
lögum til að klóna spendýr – það
fyrsta í heiminum.
Klónun eða einræktun, eins og
sá gjörningur er jöfnum höndum
kallaður, þegar nákvæm eftirmynd
er gerð af frumu eða lífveru hafði
um nokkurt skeið verið notuð í
erfðafræði plantna án þess að vekja
sérstaka athygli umheimsins. Hins
vegar varð uppi fótur og fit þegar
tilvist Dollyjar var lýðum ljós og
var hún upp frá því stöðugt í sviðs-
ljósi fjölmiðla um allan heim. Ýms-
ar siðferðilegar spurningar vökn-
uðu og margir óttuðust að næst
yrði farið að klóna menn. Dr. Wil-
mut varaði eindregið við slíkum til-
raunum.
Í höfuðið á Dolly Parton
Upphaflega gekk Dolly undir því
ókindarlega dulnefni 6LL3, en einn
þeirra sem aðstoðaði við burð
hennar stakk upp á að nefna hana
Dolly eftir hinni brjóstastóru
sveitasöngkonu Dolly Parton. Þótt
fruman sem varð að fyrstu klónuðu
kind heims væri tekin úr júgri,
þótti sumum uppástungan frekar
ósmekkleg. Engu að síður varð hún
ofan á og ekki er ólíklegt að nafn-
giftin hafi vakið meiri athygli á
báðum en ella.
Frá því hin fjórfætta Dolly var
upp á sitt besta hafa orðið miklar
framfarir í einræktun og m.a. hefur
tekist að einrækta mýs, nautgripi,
geitur og svín. Í slíkum til-
raunum hafa þó oft aðeins örfá
prósent fósturvísa lifað til
fæðingar og algengt er að
fædd afkvæmi hafi ekki
þroskast eðlilega.
Dolly var stoppuð upp
og stendur nú keik á
sínum bás í Kon-
unglega safninu í
Edinborg.
Á þessum degi …
5. JÚLÍ 1996 LEIT FRÆGASTA
KIND HEIMS DAGSINS LJÓS
Reuters
Travel Agency
Authorised by
Icelandic Tourist Board
ÍSLAND Á
EIGIN VEGUM
SUMARIÐ 2009
Kynntu þér
möguleikana á
www.re.is
Vesturvör 34
200 Kópavogur
580 5400
main@re.is
www.re.is
Hjalteyrargötu 10
600 Akureyri
550 0700
sba@sba.is
www.sba.is
@
Fréttir
á SMS