Morgunblaðið - 09.08.2009, Blaðsíða 14

14 Tengsl
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. ÁGÚST 2009
Eftir Freystein Jóhannsson
freysteinn@mbl.is
Friðþjófur: „Fyrsta minningin mín er þegar ég
hálfs annars árs sat á lærinu á pabba og drakk
kaffi. Svo tölti ég inn til mömmu, þar sem hún
sat við sauma, og hjá henni rak ég puttann í
innstungu og fékk þennan líka svaka straum.
Þetta eru nú mínar fyrstu minningar um for-
eldra mína, kaffisopi hjá pabba og stuð hjá
mömmu!
Annars eru fyrstu minningarnar um pabba
allar í kringum fótboltann. Það var allt á kafi í
fótbolta og ég var að vesenast í kringum pabba
og félaga hans, fyrst á Valsvellinum – ég er eig-
inlega fæddur í Valsheimilinu – en svo fluttum
við upp á Akranes þegar ég var þriggja ára og
þá færðust æfingarnar á Langasand.
Þegar við fluttum upp á Akranes gerðist
pabbi birgðavörður í Sementsverksmiðjunni og
við bræðurnir vorum mikið að þvælast þar og
leika okkur, einkum í skeljasandinum sem var
dælt upp fyrir verksmiðjuna.
Ég á bara góðar minningar um föður minn
frá þessum árum eins og endranær. Það voru
engar rassskellingar, kannski var ég bara svo
huglaus að ég þorði ekki neinu, en ég held að
karli föður mínum hafi ekki verið laus höndin.
Hann vildi frekar tala um fyrir okkur og tókst
það bara vel. Hins vegar varð líf okkar bræðra
til muna erfiðara þegar hann var orðinn lög-
regluþjónn, því hann gerði meiri kröfur til okk-
ar en annarra, þótt ég muni ekki til þess að
hann hafi verið beinlínis ósanngjarn. En það
var líka öðrum þræði kúl og töff að eiga lög-
regluþjón fyrir föður!
Einu sinni man ég eftir honum alveg snældu-
brjáluðum. Þannig var að frændi okkar vann í
Getraunum, ég held að það hafi verið með allra
fyrstu getraunavinningunum, og keypti
Volkswagenrúgbrauð. Hann hafði hins vegar
ekki bílpróf svo ég var ökumaður hans fyrsta
sumarið. Einu sinni vorum við að koma af
sveitaballi og rétt fyrir ofan Akranes lentum við
á eftir ökumanni sem ók löturhægt á miðjum
veginum, svo brá hann sér út á vinstri kantinn
og við geystumst fram úr honum öfugum meg-
in. Morguninn eftir vaknaði ég við það að pabbi
stóð yfir mér eins og þrumuský, maðurinn hafði
kært okkur fyrir glæfraakstur, og pabbi mess-
aði yfir mér þangað til ég lofaði bót og betrun,
sem ég held að mér hafi tekizt að standa við.
Með ólæknandi ljósmyndadellu
Það fór auðvitað ekki hjá því að fordæmi
pabba leiddi mig í fótboltann. Ég man ekki til
þess að hann þyrfti að beita mig einhverjum
sérstökum fortölum. Þetta var bara eðlilegt og
blátt áfram. Ég man eftir mér níu ára í Íslands-
móti á Melavellinum þar sem ég spilaði stöðu
hægri bakvarðar. Eftir það lagði pabbi áherzlu
á að gera mig að markmanni og ég stóð í mark-
inu í 4. og 5. flokki, en þá kom þjálfari sem vildi
nota mig í öðrum stöðum. Hann sá ekki í mér
þennan markmann, sem pabbi var að rækta, og
mínum markmannsferli var þar með lokið. Eft-
ir það spilaði ég haffsent fram á fullorðinsár.
Ég man ekki til þess að pabbi léti nokkuð uppi
um það að hann væri vonsvikinn með þau enda-
lok að ekki rættist úr mér sem markmanni.
Satt að segja man ég ekki að hann væri nokk-
urn tímann spældur yfir uppátækjum mínum
eða okkar bræðra. Hann studdi okkur með ráð-
um og dáð og var eftir sem áður áhugasamur
um fótboltaferil minn og hvatti mig stöðugt til
dáða.
En annað var það sem hann ýtti mér bók-
staflega út í og varð þannig minn aðal-
örlagavaldur. Þá á ég við ljósmyndunina sem
hefur orðið mitt ævistarf.
Ég held ég hafi verið eitthvað tólf ára gamall
þegar ég slasaðist í glæfraakstri á traktor og
varð að liggja með löppina upp í loft. Þá kom
pabbi með ljósmyndavél, Votlander, og kenndi
mér undirstöðuatriði ljósmyndunar, um ljósop
og hraða og þetta allt saman. Þegar ég varð ról-
fær fór ég að taka fótboltamyndir fyrir hann.
Og svo varð ekki aftur snúið.
Pabbi hefur löngum tekið ljósmyndir. Teikn-
ingar hans í Iðnskólanum voru ótrúlega góðar,
flottar myndir og hann hefur fengið útrás fyrir
listamanninn í sér gegnum ljósmyndina. Hann
hefur ljósmyndað bæði sem lögreglumaður og
fréttaritari, þar á meðal fyrir Morgunblaðið.
Hann er haldinn óbilandi fréttaástríðu og hefði
orðið flottur blaðamaður ef hann hefði farið þá
leiðina.
Þegar ég var 15 ára skrapp hann til Reykja-
víkur, hitti Gunnar Heiðdal ljósmyndara og
keypti af honum ljósmyndagræjur, þ.á m. 400
metra linsu sem þótti rosalega flott. Við komum
okkur upp myrkrakompu heima, þar framkall-
aði ég og sendi svo myndir út og suður.
Hann pabbi er kannski ekki flinkasti ljós-
myndari sem ég þekki. En hann er með ólækn-
andi ljósmyndadellu og gerir vel það sem hann
gerir.
Grímseyjarvinur númer eitt
Nú er hann dottinn á bólakaf í Grímsey.
Amma er úr Grímsey og hann var þar strákur í
sveit. Við höfum unnið saman tvær Grímseyj-
arbækur, önnur er ábúenda- og ættartal og hin
ljósmyndabók um eyjuna og íbúa hennar. Og
pabbi hefur tekið þessa Grímseyjarást svo al-
varlega að hann hefur verið útnefndur Gríms-
eyjarvinur númer eitt.
Í þessu Grímseyjarævintýri hef ég séð pínu-
lítið nýja hlið á karli föður mínum. Og mér
finnst gott að hafa komizt nær honum, þótt
seint væri. Við höfum svolítið verið hvor í sínu
horninu, en Grímsey er okkar heimavöllur.
Pabbi er ótrúlega jákvæður maður og hjálp-
samur. Hann er alltaf tilbúinn að styðja við
bakið á mér ef eitthvað bjátar á eða eitthvað
óvænt kemur upp á. Hann er mikill sögumaður,
kann ógrynnin öll af sögum og segir skemmti-
lega frá.
Hann var frægur fyrir það á sínum mark-
mannsdögum að vera alltaf syngjandi í mark-
inu. Lóa litla á Brú var uppáhaldslagið og oft
tóku áhorfendur undir með honum. Svo var
hann alltaf að kalla og rífa kjaft.
Í einum leik var staðan 6-0 fyrir Skagamenn
og pabbi var búinn að vera að rífast í Jóni Leós-
syni allan tímann. Jón sneri sér þá skyndilega
við og sagði: „Verðu þetta helvítið þitt“ og
negldi í vinkilinn hjá honum. Það hlýtur að hafa
sljákkað eitthvað í karlinum við þetta!
Mér hefur alltaf fundizt pabbi réttsýnn og
sanngjarn. Það reyndi svolítið á þegar ég fór að
spila í hljómsveit. Foreldrar mínir bönnuðu
mér það af því þeim fannst spilamennskan taka
of mikinn tíma frá skólanum. En ég hélt mínu
striki og auðvitað vissu þau af því. En það var
aldrei minnzt á það. Vel má vera að pabbi hafi
eitthvað njósnað um okkur og séð að við vorum
ekki að láta tónlistina leiða okkur út í einhverja
vitleysu. Þau mamma hafa efalaust komizt að
þeirri niðurstöðu að brotavilji minn væri of ein-
beittur og að í raun væri þetta allt í lagi.
Þessi réttsýni og sanngirni var líka hans aðal
sem lögreglumanns. Hann var lengi í unglinga-
málunum og það hafa margir sem leiddust út í
einhverja vitleysu og lentu hjá honum sagt að
hann hafi hjálpað þeim að snúa við blaðinu og
leitt þá á rétta braut. Það finnast mér ekki ónýt
eftirmæli um hann sem lögreglumann.
Má ekki sjá félag án
þess að ganga í það
Ég get ekki talað um föður minn án þess að
minnast á félagsmálafíknina í honum. Þar skil-
ur í milli okkar, ég er alveg laus við hana. En
hann má ekki sjá félag án þess að vera orðinn
formaður þess áður en menn vita af.
Þegar hann var í Sementinu gaf hann út
blað; Sementspokann, sem þykir nú góð heim-
ild um menn og málefni þess tíma. Hann byrj-
aði líka að taka saman yfirlit um knattspyrnuna
á Skaganum, sem varð til þess að nú er til yf-
irlit um alla knattspyrnuleiki á Akranesi í öll-
um flokkum.
Hann hefur alltaf verið heitur Alþýðuflokks-
maður, var aðalmaðurinn í kratablaðinu Skag-
anum og sat líka í einhverjum nefndum fyrir
flokkinn. En hann fór aldrei í framboð. Það var
eins og á vellinum; hann stóð í markinu og lét
aðra um að spila frammi.
Þannig er hann bara, hann pabbi minn.“
Morgunblaðið/RAX
Réttsýnn og sanngjarn félagsmálafíkill
Þeir spiluðu báðir í marki en þegar fótbolt-
anum sleppti tók myndavélin við og þeir
feðgar Friðþjófur og Helgi Daníelsson hafa
marga myndina tekið og filmuna framkallað.
Hann fæddist 27. febrúar 1953. Að loknu
námi við gagnfræðaskólann á Akranesi
gerðist hann ljósmyndari við Alþýðublað-
ið, síðan á Morgunblaðinu ’75-’78, þá á
Helgarpóstinum og svo aftur á Morg-
unblaðinu ’82-’85. Hann starfaði á rík-
issjónvarpinu 1985-99 og eftir það með
Páli Steingrímssyni en síðustu tvö árin
hefur hann starfað sjálfstætt.
Eiginkona hans er Guðfinna Steinunn
Svavarsdóttir jógakennari og eiga þau tvö
börn og þrjú barnabörn.
FRIÐÞJÓFUR
HELGASON
Hann fæddist á Akranesi 16. apríl 1933.
Lærði prentiðn í Ísafold og var prentari
og lögreglumaður á Akranesi, síðar yf-
irlögregluþjónn rannsóknarlögreglu rík-
isins í Reykjavík.
Hann var landsþekktur knatt-
spyrnumaður, lék lengst af í liði Skaga-
manna og var landsliðsmarkvörður um
árabil.
Eiginkona hans er Steindóra Sigríður
Steinsdóttir og eiga þau þrjá syni; Frið-
þjóf, Stein og Helga Val. Barnabörnin eru
níu og barnabarnabörnin 13.
HELGI
DANÍELSSON