Morgunblaðið - 22.08.2009, Blaðsíða 26

26 Daglegt lífVIÐTALIÐ
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 2009
Þ
órarinn Eldjárn rithöf-
undur er sextugur í dag.
Nýtt smásagnasafn
hans, Alltaf sama sag-
an, kemur út um leið og
geymir ellefu sögur. Um titilinn seg-
ir Þórarinn: „Úlfur sonur minn
sendi mér þetta nafn í sms. Hann
var með handritið til yfirlestrar og
ég hélt fyrst að þetta væri svona
beinskeytt krítík og brá nokkuð við.
En ég hafði sem sé líka beðið hann
að huga að titli og þetta reyndist
vera hans tillaga sem mér leist strax
mjög vel á. Titillinn gefur í skyn
annað hvort mjög einhæfa bók eða
einhæfan höfund, nema hvort
tveggja sé. Ég áræddi að nota hann
af því að ég held að sögurnar í bók-
inni séu nokkuð fjölbreytilegar.
Alltaf sama sagan er sjötta smá-
sagnakverið mitt. Þessar sögur eru
eins og ég nefndi nokkuð marg-
víslegar en sverja sig þó um margt í
ætt við ýmislegt sem ég hef áður lát-
ið frá mér fara. Þetta er líka sami
höfundur. Smásagnaformið er mjög
heillandi og að ég tel heppilegt til
brúks í dagsins önn.“
Eins og ættarmót
Fyndni er yfirleitt áberandi í
verkum þínum en það er oft heil-
mikil alvara í henni. Hvað er það
sem heillar þig við þetta sambland
af gamansemi og alvöru?
„Það er svo sem ekkert sérstakt
sem heillar mig. Þetta er bara
svona. Þarna á þessum mörkum er
mitt kjörlendi. Þarna finn ég maðka
og lirfur og efni í hreiður og næ að
verpa ef ég er látinn í friði og ekki
fældur upp.“
Ein sagan er um skáldmæltan
hund. Hvernig kom hugmyndin að
henni til þín?
„Hana fékk ég beint frá Pöddu,
tíkinni hans Stefáns heitins Jóns-
sonar, fréttamanns, alþingismanns
og rithöfundar. Hún tók upp á þessu
á tímabili að yrkja í sífellu gegnum
hann. Þaðan er hugmyndin þó sagan
stefni síðan beint á aðrar slóðir.“
Ljóðin þín hafa notið mikilla vin-
sælda og ekki er langt síðan
kvæðasafn þitt kom út í mikilli bók.
Stundum er sagt að þjóðin sé mikið
til hætt að lesa ljóð en það á ekki
við um ljóðin þín.
„Já, hann kom út í fyrrasumar
þessi mikli múrsteinn, allar ljóða-
bækur mínar, átta talsins, spyrtar
saman og aukið við úrvali úr fimm
barnaljóðabókum. Á sjötta hundrað
blaðsíður og meira en fjögur hundr-
uð ljóð. Þetta var eins og ættarmót
þar sem saman koma ýmsir ættliðir
úr sömu fjölskyldu og byrja að ræða
málin sín á milli og rifja upp gömul
kynni og jafna gamlar sakir. Það
gladdi mitt gamla hjarta hvað þessu
var vel tekið af almennum les-
endum. Útbreiðslan hleypur á þús-
undum, enda hafði bókin útlitið með
sér.“
Erfitt að skrifa
Þú virðist skrifa af miklu
áreynsluleysi, kemur þessi léttleik-
andi stíl auðveldlega til þín?
„Ef svo virðist verð ég að segja að
ekki er allt sem sýnist, því miður.
Mér finnst erfitt að skrifa. Mér
finnst það ekki létt. Ef það lítur út
fyrir að hafa verið auðvelt þá hefur
mér tekist að beita einhverri blekk-
ingu. Það er auðvitað árangur út af
fyrir sig. Þetta held ég að sé reynsla
mjög margra höfunda.“
Hefurðu einhvern tímann spurt
þig af hverju þú sért ekki að gera
eitthvað annað en að skrifa?
„Þótt þetta sé ekki auðvelt starf
þá er sköpunin sjálf mjög gefandi og
henni fylgja alls konar áhugaverðar
pælingar og skringilegur undirbún-
ingur. Rithöfundar eiga aldrei frí.
Það er alltaf eitthvað mallandi í hug-
anum og maður getur rekist á hug-
myndir hvar sem er. En auðvitað lít
ég stundum um öxl eins og ég býst
við að allir geri sem varið hafa lung-
anum úr ævinni í tilteknu starfi, og
spyr sjálfan mig: Af hverju fór ég í
þetta starf og hvað ef ég hefði nú
fengist við eitthvað allt annað? Það
er náttúrlega tilgangslaust að velta
því fyrir sér, en jafnvel tilgangs-
leysið hefur tilgang þegar ritstörf
eru annars vegar.“
Af hverju fórstu í þetta starf?
„Ég fylgdi draumi og leitaði lags.
Ég var lengi framan af alls ekki viss
um að ég hefði neitt í þetta en fann
svo að það var lag. Eftir það varð
ekki aftur snúið. Og mér hefur vegn-
að vel.“
Vönduð manneskja
Bókin er tileinkuð móður þinni,
Halldóru Eldjárn, sem lést í fyrra.
Hvernig kona var hún?
„Móðir mín var afskaplega vönd-
uð manneskja og vel gefin eins og
allir vissu sem þekktu hana. Hún
var lítið fyrir að trana sér fram eða
hafa sig í frammi. Hún fór ekki með
látum og fyrirgangi. Kannski er
best að lýsa henni með því að segja:
Hún var einstaklega prúð í allri
sinni framgöngu og til orðs og æðis,
umhyggjusöm og trygg. Það er sú
birtingarmynd sem er efst í huga af-
komendanna.“
Heldurðu að það hafi verið erfitt
fyrir konu eins og hana að vera á
sínum tíma í sviðsljósinu sem for-
setafrú?
„Ég held að það hafi ekki verið
neitt sem hún sóttist eftir eða
gekkst upp í og þótti merkilegt eða
frábært en hún kvaldist heldur ekk-
ert yfir því. Hún leit á þetta sem
hvert annað starf sem henni hafði
verið falið. Hún leysti það af trú-
mennsku eins og allt sem hún tók að
sér.“
Hvernig var fyrir ykkur systk-
inin að vera forsetabörn, manni
finnst næstum því eins og þið hafið
ekki vitað af því?
„Þjóðfélagið hefur breyst mikið á
síðustu áratugum með því að til hef-
ur orðið séð og heyrt kúltúr. Af
miklum vanefnum hefur verið reynt
að berja saman íslensku þotuliði og
þekktu fólki, „kändisum“ eins og
það er kallað á sænsku. Slíkt var
ekki til frekar en alvöru glæpamenn
þarna á sjöunda og áttunda áratugn-
um. Þetta var bara ekkert merki-
legt. Einhver varð að taka að sér
þetta forsetastarf og alveg ástæðu-
laust að það ætti að breyta ein-
hverjum ósköpum fyrir börnin.
Ég fylgdi draumi
Rithöfundurinn „Kosturinn við rithöfundarstarfið er sá að það er ekki hægt að verða atvinnulaus.“
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
» Það er ekki margtsem ég hefði endi-
lega viljað hafa öðruvísi
af því sem mér er sjálf-
rátt. Ég starfa ekki mik-
ið í Hefðiáttfélaginu. Ég
tel að í heildina litið sé
ég hamingjumaður þótt
fjölskyldan hafi orðið
fyrir mjög erfiðum áföll-
um. Því hefði ég auðvit-
að viljað breyta en það
er bara ekki í mínu
valdi.
ÞÓRARINN ELDJÁRN RITHÖFUNDUR