Morgunblaðið - 22.08.2009, Blaðsíða 32

32 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 2009
ÞAÐ ER dapurt að horfa á ykkur,
trúnaðarmenn Íslendinga, að „störf-
um“ á alþingi nú þegar þjóð ykkar
stendur frammi fyrir mestu vá sem
hér hefur barið að dyrum um aldir.
Þegar allt hefur verið skoðað
stendur upp úr barátta um völd, ráð-
herrastóla og ESB. Umræðan og
fréttirnar snúast nú um hvort rík-
isstjórnin falli þegar það sem skiptir
máli er hvort þjóðin stendur. Á sama
tíma og fullveldi þjóðarinnar, fjár-
hagsleg staða og menning er í stór-
hættu er baktjaldamakk og þrýst-
ingur á þingmenn að nota atkvæði
sitt til að bjarga – eða fella – rík-
isstjórnina. Framganga alþingis er
farin að minna á Neró keisara sem
mun hafa spilað á fiðlu meðan Róm
brann – enda veill á geði.
Völdin „ykkar“
Hefur ykkur nokkuð dottið í hug
að líklega stendur flestum á sama
hverjir halda um valdataumana, ef
þeir aðeins einbeita sér heilshugar að
þörfum þjóðarinnar, og hætta valda-
bröltinu og undirlægjuhætti við Evr-
ópuþjóðirnar. Að næsta
bylting verði ekki krafa
um að sitjandi stjórn
fari frá, heldur að allir
þingmenn fari heim –
og þjóðstjórn verði sett
í valdastólana.
Icesave
Mikið hefur rík-
isstjórnin og sumir
þingmenn reynt að fá
meirihluta alþingis fyr-
ir því að veita rík-
isábyrgð á greiðslu hina
umdeildu Icesave-reikninga und-
anfarna mánuði. Beitt hefur verið
þrýstingi, skjöl falin og vitnað í fyrri
gjörðir embættis- og stjórnarmanna.
Það skyldi þó ekki henta stjórnvöld-
um að sökkva þjóðinni í skuldir, sem
ESB síðan „bjargar okkur“ úr – gegn
„hagstæðum“ aðildarsamningi ?
1. Stjórnvöld segja: „Íslendingar
verða að standa við skuldbindingar
sínar til að njóta trausts og vera þátt-
takendur í samfélagi þjóðanna.“
2. Óraunhæft: Í fyrsta lagi er ekki
víst að Icesave falli undir það að vera
skuldbinding. Um það deila fræði-
menn, innlendir sem
erlendir, og sýnist sitt
hverjum. Eðlilegast
væri að sjálfsögðu að
leggja málið fyrir dóm-
stól. Í öðru lagi: Traust
sem glatast end-
urskapast ekki með því
að borga það sem ESB-
þjóðirnar sjá sem eðli-
lega kröfu á okkur. Til
að borga þetta fé þurf-
um við svo að taka stór
lán – raunverulega
langt fram yfir raun-
hæfa greiðslugetu okkar. Við það
hrapar lánshæfiseinkunn okkar nið-
ur á botn. Fáir ef nokkrir vilja þá
lána okkur fé og aðeins á verstu kjör-
um. Í a.m.k. mannsaldur verðum við
hornreka, þjóðin sem barst á í ríki-
dæmi verður fátæklingarnir í ESB.
Náttúruauðlindir okkar munu liggja
undir ásókn og velferðarkerfið
drabbast niður. Lífsgæði verða svip-
ur hjá sjón og vegna smæðar verða
áhrif okkar í ESB nær engin.
Ísland verður nýlenda, hráefn-
isuppsretta – þjóðin leiguliðar og
vinnuþý.
3. Ógeðfellt: Nú skal öllu fórnað til
að styggja ekki Evrópuherrana. Með
skuldaklyfjum á afkomendur okkar
skal keyptur aðgöngumiði að ESB –
sem óvíst er hvort þjóðin vill yfir höf-
uð ganga í – enda hefur meirihluti
ykkar þingmanna hafnað því að hún
fái að ráða. Ekki eru vinnubrögð rík-
isstjórnarinnar gagnvart alþingi
betri: U.þ.b. vikulega koma fram nýj-
ar upplýsingar – m.a. falin „trún-
aðarmál“ – sem ekki átti að leyfa
ykkur þingmönnum að sjá. Þið áttuð
bara að samþykkja. Þökk sé ykkur
sem höfnuðuð því. Gagnvart útlend-
ingum er lágkúran slík að íslensk
stjórnvöld ráðfærðu sig, meira að
segja, við þá, um hvort og hvernig
væri best að sýna alþingi „trún-
aðarmálin“.
Hvað sem forsætisráðherra kýs að
segja okkur þá hanga Icesave, ESB
og AGS saman. Um leið og við látum
af ESB-þráhyggjunni og horfumst í
augu við hættur og gagnsleysi að-
ildar næstu tíu árin fer pressan af
Icesave-málinu.
Sá samningur sem alþingi hefur
verið að fjalla um var árangur samn-
ingafunda. Honum á einfaldlega að
hafna. Vilji „skuldareigendur“ krefja
okkur um greiðslu hinnar meintu
skuldar eru til lögformlegar leiðir til
þess. Það er ekki hlutverk okkar að
leysa þetta vandamál þeirra – meðan
Róm brennur hér heima.
Þjóðin var hrædd með því að land-
ið yrði „Kúba norðursins“ og alger
einangrun frá öðrum þjóðum blasti
við.
Þótt forsætisráðherra hafi ekki
svarað bréfum frá ritara og fleirum
hingað til – sjá Mbl. og landsmenn.is
– þá krefst undirritaður nú opinbers
svars við eftirfarandi spurningu, fyr-
ir afgreiðslu Icesave frá alþingi:
Nákvæmlega hverju hafa erlendar
ríkisstjórnir raunverulega hótað
okkur ef við ekki greiðum Icesave?
Fyrir hverju erum við að gefast upp?
Opinbert svar óskast, stutt undirrit-
uðum bréfum frá þeim aðilum.
Til viðbótar Icesave eru svo
„bankaránið“ og fréttir frá rann-
sóknarnefnd alþingis um að nið-
urstöður hennar verði birtar í nóv-
ember og verði það: „Verri fréttir en
nokkur nefnd hefur þurft að færa.“
Þingmenn
Undirritaður vill benda ykkur á
einkar athyglisverða grein eftir
lagaprófessor emeritus, Björn Þ.
Guðmundsson, í Mbl. þ. 12.8. sl. Þar
talar maður þekkingarinnar.
En er nú ekki tímabært að við-
urkenna að þegar á vaxandi heild-
arskuldir er litið og tillit tekið til fall-
inna fyrirtækja, spár rannsókna-
nefndarinnar og brottflutnings
vinnandi fólks þá yrði framtíð okkar
byggð á hengiflugi? Þegar í slíkt
stefnir er nauðsynlegt að kunna að
sníða sér stakk eftir vexti, brjóta odd
af oflæti sínu, þora að segja nei,
sleppa því að borga óstaðfestar
„skuldir“ sem við hvort eð er munum
ekki ráða við, hætta að berast á í
samfélagi þjóðanna og snúa okkur að
eigin þjóðfélagi, laga það og þrauka –
fullvalda þjóð í besta landi í heimi.
Opið bréf til þingmanna
– afrit til þjóðarinnar
Eftir Baldur Ágústsson
»Umræðan og frétt-
irnar snúast nú um
hvort ríkisstjórnin falli
þegar það sem skiptir
máli er hvort þjóðin
stendur.
Baldur Ágústsson
Höf. er fyrrverandi forstjóri og fram-
bjóðandi í kosningum til forseta árið
2004. baldur@landsmenn.is
www.landsmenn.is
SÍÐASTLIÐIÐ vor
hafði ég hugsað mér að
skrifa grein um Landa-
kotsskóla og hrósa því
merkilega og góða
starfi sem þar hefur átt
sér stað undanfarin
misseri – ekkert varð
úr greininni fyrr en nú.
Hins vegar hefði ég
aldrei trúað að aðeins
einu sumri síðar myndi
skoðun mín á skólanum kollvarpast
svo gjörsamlega að ég gæti ekki leng-
ur litið á skólann sem góðan kost fyr-
ir barnið mitt.
Að velja skóla fyrir barnið sitt er
mikilvægt val í lífi barns og foreldra.
Fyrir rúmu einu ári stóðum við for-
eldrarnir frammi fyrir slíku vali. Eft-
ir að hafa haft samband við marga
skóla og heimsótt þó nokkra var legið
yfir möguleikunum og að lokum varð
Landakotsskóli fyrir valinu. Fríða
Regína Höskuldsdóttir var þar skóla-
stjóri, Ísar Logi Sigurþórsson kenn-
ari 8. og 9. bekkjar og Helga Þórey
Eyþórsdóttir sérkennari. Þetta góða
þríeyki tók einkar vel á móti dóttur
minni og með framúrskarandi fag-
mennsku sýndu þau henni þann
skilning sem hún þarfnaðist til að
geta blómstrað og verið örugg.
Landakotsskóli á sér langa og
blómlega sögu. Fyrir fjórum árum
var rekstur skólans þó kominn í óefni
meðal annars vegna deilna. Fríða
Regína var þá fengin til starfa og hef-
ur viðsnúningur átt sér stað í skóla-
haldi og rekstri. Lagt hefur verið
áherslu á hið vinalega umhverfi, góða
kennslu, og að einstaklingurinn fái að
njóta sín. Smæð skólans hefur ein-
mitt ýtt undir þessi atriði – kennslu
þar sem einstaklingurinn nýtur sín í
vinveittu umhverfi. Sjálf bygging
skólans vinnur einnig með þessum at-
riðum því um verulega glæsilegan og
virðulegan skóla er að ræða en á
sama tíma heimilislegan. Þetta var
mín tilfinning þetta eina ár sem dóttir
mín var í þessum skóla.
Ég er ósköp þakklát fyrir það starf
sem starfsfólk skólans vann með
manngæsku að leiðarljósi. Nú er hins
vegar svo komið að þessi góði og
gamli skóli virðist vera að sökkva og
hið vinalega umhverfi er orðið að
óvinveittri óvissu. Stjórn skólans
sagði upp skólastjóranum með lög-
fræðibréfi seint á
sunnudagskvöldi og
henni gert að skila lykl-
um og öllum gögnum 12
tímum síðar – þremur
dögum fyrir skólasetn-
ingu. Ástæðan er sögð
vera hagræðing í
rekstri. Undarleg hag-
ræðing það.
Fólki hefur blöskrað
svo framkoma stjórn-
arinnar í garð starfsliðs
skólans að bæði for-
eldrar með börn sín sem og kennarar
eru farnir að flæmast undan og
margur getur ekki hugsað sér annað
en að kveðja þennan skóla sem áður
var fremstur í flokki þeirra mögu-
leika sem í boði var. Nú virðist skól-
inn vera fangi í eiginhagsmunaskák
þar sem eitthvað annað en gæska og
góðir kostir eru á ferð. Svo virðist
sem ástæðan sé að fáeinir ein-
staklingar í stjórn skólans hafi ekki
áhuga á að vera í tengslum við þann
veruleika og það mikilvæga starf sem
hefur átt sér stað síðast liðin ár innan
veggja skólans þar sem skólinn gat
státað af framúrskarandi kennslu
fyrir öll börn með áherslu á þarfir
hvers og eins.
Fyrir hvern er þá eiginlega Landa-
kotsskóli núna? Það er ekki verið að
hugsa um hag barna sem í honum
eru. Fótunum hefur verið kippt und-
an dóttur minni í þessum skóla og
stöðugleikinn er enginn þar. Nýr
kennari, enginn sérkennari, enginn
skólastjóri – eða hvað? Ætli þessi
nýju og ómannúðlegu vinnubrögð séu
hluti af nýrri stefnumótun skólans?
Það er sorglegt og jafnvel hættulegt
þegar fólk telur sig eiga rétt á að
borga veruleikann í burtu – en sá
hugsunarháttur virðist því miður enn
við lýði hvort sem við tölum um gam-
alt eða nýtt Ísland.
Veruleiki og vand-
ræði Landakotsskóla
Eftir Soffíu Bjarna-
dóttur
Soffía Bjarnadóttir
»Nú er hins vegar svo
komið að þessi góði
og gamli skóli virðist
vera að sökkva og hið
vinalega umhverfi er
orðið að óvinveittri
óvissu.
Höfundur er móðir fyrrverandi
nemanda í Landakotsskóla.
UM ÞESSAR mund-
ir eru liðin 70 ár frá því
að 13 einstaklingar
stofnuðu Blindra-
félagið. Allir áttu þeir
það sameiginlegt að
vilja taka stjórn á eigin
málum og stuðla að
auknu sjálfstæði
blindra. Frá stofnun
Blindrafélagsins hefur
mikið vatn runnið til
sjávar og Blindra-
félagið er í dag einnig samtök sjón-
skertra. Allt frá stofnun hefur félagið
átt hlut að fjölmörgum framfara-
málum í þágu blindra og sjónskertra
og er í dag mikilvægur aðili þegar
kemur að stefnumótun og fram-
kvæmd í hagsmunamálum blindra og
sjónskertra. Blindrafélagið, samtök
blindra og sjónskertra á Íslandi er
samfélagslegt afl – mannréttinda-
samtök – sem berst fyrir því að blind-
ir og sjónskertir einstaklingar geti lif-
að sjálfstæðu, innihaldsríku og
ábyrgu lífi og að þeim sé tryggður
jafn réttur og jöfn tækifæri til
ábyrgrar, virkrar og viðurkenndrar
þátttöku í öllum þáttum samfélags-
ins. Ekkert um okkur án okkar er al-
þjóðlegt kjörorð sem Blindrafélagið á
með öðrum samtökum fatlaðra.
Fjöldi blindra og sjónskertra
Um mitt árið 2009 voru 1.507 ein-
staklingar skráðir hjá Þjónustu- og
þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjón-
skerta og daufblinda sem uppfylltu
skilyrði Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar (WHO) um blindu eða
sjónskerðingu. Af þeim voru 123 (8%)
alblindir eða því sem næst. 163 (11%)
voru undir 21 árs aldri og 135 (9%) á
aldrinum 6-21 árs, 316 (21%) voru á
aldrinum 22-69 ara, og 1.030 (68%) 70
ára eða eldri.
Hverjir eru sjónskertir og hverj-
ir eru blindir?
Algengustu sjónvandamál fólks,
eins og nærsýni, fjarsýni og sjón-
skekkja, flokkast ekki sem sjónskerð-
ing. Samkvæmt alþjóðlegri skilgrein-
ingu eru þeir einir sjónskertir sem
sjá minna en 6/18 (33%) með betra
auga með besta gleri eða hafa sjón-
svið þrengra en 20°. Samkvæmt sömu
skilgreiningu eru þeir
blindir sem sjá minna
en 3/60 (5%) með betra
auga með besta gleri
eða hafa sjónsvið minna
en 10°.
Þjónustu- og þekk-
ingarmiðstöð
Þjónustu- og þekk-
ingarmiðstöð fyrir
blinda, sjónskerta og
daufblinda einstaklinga
tók til starfa samkvæmt
lögum 1. janúar 2009.
Mikil samstaða var um
málið á þingi og voru fagleg vinnu-
brögð við undirbúning málsins lofuð
af öllum sem aðkomu áttu að málinu.
Markmið miðstöðvarinnar er m.a. að
auka möguleika þeirra sem eru blind-
ir, sjónskertir eða daufblindir til
virkni og þátttöku á öllum sviðum
samfélagsins til jafns við aðra, með
áherslu á stuðning til náms, sjálf-
stæðs heimilishalds, virkra tóm-
stunda og atvinnuþátttöku. Á und-
anförnum árum hefur málaflokkur
blindra og sjónskertra þurft að sæta
mikilli vanrækslu af hálfu stjórn-
valda. Svo rammt hefur kveðið að úr-
ræðaleysinu að foreldrar hafa talið
sig nauðbeygða til að flytjast úr landi
til að tryggja blindum eða sjón-
skertum börnum sínum viðunandi
stuðning og þjónustu, auk þess sem
dæmi eru um að ungt, vel menntað
blint eða sjónskert fólk sjái meiri
framtíð í búsetu erlendis en hér á
landi. Í þessu ljósi er mikilvægt að
stjórnvöld taki þá siðferðislegu af-
stöðu, að þrátt fyrir erfitt efnahags-
legt ástand verði ekki neitt gert sem
orðið getur til að lama starfsemi
Þjónustu og þekkingarmiðstöðvar-
innar, svo sem eins og óraunhæfar
niðurskurðar- eða sameiningar-
hugmyndir. Blindir, sjónskertir, fjöl-
skyldur þeirra og aðstandendur eiga
það inni hjá íslenskum stjórnvöldum
að nýrri miðstöð, stjórnendum henn-
ar og starfsfólki verði gefið tækifæri
til að byggja upp þjónustustig og
starfsemi sem er samboðin þeirri
samfélagsgerð sem við viljum búa
við.
Ferðaþjónustumál
Málaflokkur sem er mikilvægur
blindum og sjónskertum er ferða-
þjónustumál. Að komast ferða sinna á
sjálfstæðan máta og vera ekki stöð-
ugt upp á aðra kominn er öllum mjög
mikilvægt. Sveitarfélögin bera
ábyrgð á ferðaþjónustumálum fatlaða
og í raun er það svo að víðast hvar eru
þau mál þannig að frekar mætti líkja
við gripaflutninga heldur en að verið
sé að leysa úr einstaklingsbundnum
þörfum fólks að komast leiðar sinnar.
Frá þessu er ein mikilvæg und-
antekning sem er ferðaþjónusta
blindra í Reykjavík, sem er líklega
eina úrræði í ferðaþjónustumálum
fatlaðra sem getur talist uppfylla
ákvæði Sáttmála Sameinuðu þjóð-
anna um réttindi fatlaðra, sem Ísland
hefur skrifað undir. Blindrafélagið
veitti Reykjavíkurborg Samfélags-
lampa Blindrafélagsins til að vekja
athygli á þessari góðu þjónustu. Því
miður er það svo að nágrannasveit-
arfélög Reykjavíkur bjóða alls ekki
upp á samskonar þjónustu. Blindir og
sjónskertir íbúar þeirra sveitarfélaga
eru því mun verr staddir en félagar
þeirra sem búsettir eru í Reykjavík.
Stuðningur til sjálfstæðis
Hlutverk Blindrafélagsins er að
stuðla að því öllum stundum að blind-
ir og sjónskertir einstaklingar geti lif-
að sjálfstæðu og innihaldsríku lífi og
verið samfélagslega virkir. Í sumum
tilvikum kann að vera þörf á stuðn-
ingi og það er mjög einstak-
lingsbundið hvar og hvenær stuðn-
ings er þörf. Stundum þarf sá
stuðningur að vera samfélagslegur,
stundum frá stofnunum eða fé-
lagasamtökum og stundum frá fjöl-
skyldu og vinum.
En lykilatriðið er að stuðningurinn
sé til sjálfstæðis því það mun fremur
leiða til góðs.
Stuðningur til sjálfstæðis í 70 ár
Eftir Kristin
Halldór Einarsson »Hlutverk Blindra-
félagsins er að
stuðla að því öllum
stundum að blindir og
sjónskertir einstakling-
ar geti lifað sjálfstæðu
og innihaldsríku lífi og
verið samfélagslega
virkir.
Kristinn Halldór
Einarsson
Höfundur er formaður
Blindrafélagsins, samtaka blindra
og sjónskertra á Íslandi.