Saga - 1972, Page 193

ANDMÆLI VIÐ DOKTORSVÖRN
191
og i kong Hans’ og Christiern II’s tid har kardinalen Marcus Vigerius
ein liknande funksjon. Det ville vel vera rimeleg á stilla sporsmálet
°m kardinal Orsini kan ha handla etter oppdrag frá dansk eller en-
gelsk side, men det gjev kjeldene ikkje noko grunnlag for á tru. Vi
veit rett nok at han tidlegare hadde hatt venskapeleg samband
med Norden og den nordiske monarken; for i 1418 takkar kong
Erik kardinal Orsini for ein Agnus Dei som denne har sendt han, og
for den hjelp kardinalen har gjeve til utsendingar frá Vadstena
(Svensk Dipl. III, nr. 2554). Men forkláringa pá at kardinal Orsini
har referatet i denne saka, er nok helst den at han ogsá var poeni-
tentiarius maior eller summus, dvs. ovste leiar av poenitentiaria apos-
tolica, Dette embetet var det til vanleg ein kardinal som hadde (E.
Euli i NHT 4. r. VI, s. 371). Den nye Hólarbispen, karmelitten Jón
Bloxwich, var sidan 31/1 1433 paveleg ponitentiar (DN XVII B, s. 277),
°g det synest á gjeva ei rimeleg forkláring pá at storponitentiaren
hadde med saka á gjera. Provisjonen sluttar seg i sá máte til den
lange rekkja med utnemningar av pavelege ponitentiarar til bispe-
embeta i Nidaros kyrkjeprovins. Desse utnemningane tok til i Avignon-
tida ved midten av 1300-talet og heldt fram til konsilet i Basel fore-
hels trengde pavemakta til sides. I farstninga var det norske bispe-
dome som vart gjevne til ponitentiarar; men seinare er det i særleg
grad bispestolane i skattlanda som vert utsette for denne praksis.
Besse tidlegare ponitentiarane var flest alle regulærgeistlege, og dei
íleste tilhoyrde mendikantordnar. Truleg har fleire av dei ikkje-
horrone geistlege som i denne tida vart utnemnde av paven til bispe-
stoiar i Nidaros kyrkjeprovins, vore pavelege pontentiarar. Det torer
vel sáleis vera eit sporsmál om ikkje Jón Craxton ogsá kan ha vore
det for han vart biskop i Hólar.
Etter det som her er sagt, er det vel mykje tvilsamt om Jón Craxton
har hatt noko med utnemninga av Jón Scheffchin til Færoybiskop á
gjera. Denne minoritten var ogsá ein av dei pavelege ponitentiarane
(DN XVII, nr. 523—524). Om kuria har tenkt pá han eller i det heile
P& nokon særskild person i samband med vedtaket om at den nye
hiskopen i Skálholt skulle levera sin obedienseid til bispen i Bergen
eller pá Færoyane, er heller uvisst. Translasjonsbullen for Jón Crax-
t°n er frá 12. januar — som alt nemnt — og 17. januar synest kuria
trarnleis á rekna med at Severinus, som var utnemnd 4. mai 1431 (DN
^^11' nr. 484), enno er biskop pá Færoyane (DN XVII, nr. 522). I det
nile tenkjer vel kuria i slike hove til vanleg pá embetsinnehavaren,
ihkje pá ein viss person. Doktoranden undrar seg, slik som utgjevaren
av DN XVII, over det rike utstyret med fylgjebrev for den nyut-
hemnde, til (det nonexistente) domkapitlet, til presteskap og lekfolk
1 hyen og bispedomet Færoyar, til vasallane át Færoykyrkja etc., og
hteiner (s. 144 i.f.) at dette er liklega hugarfóstur Jóns biskups Vil-
njalmssonar. Eg trur ikkje det. Liksom dei einskilde pavebreva er
°Ppbygde etter faste formular, finst det ogsá faste reglar for kva slags
ylgjebrev ein nyutnemnd biskop skal ha med seg. Desse kan verta
°S vert tillempa etter dei opplysningar kuria fár. I dette tilíelle er