Saga - 1982, Blaðsíða 227

NÝJAR STEFNUR í FRANSKRI SAGNFRÆÐI 225
væri þar um að ræða alþýðleg rit eða verk sérstaklega samin fyrir
almenning. Mun það hafa verið í kjölfar þessa ritgerðasafns og
fyrstu metsölubókanna að farið var að tala um ,,nýju sagnfræð-
ina“ og hefur það heiti síðan rutt sér til rúms einkum í fjölmiðl-
um. En eins og ljóst mun orðið á þetta nafn við þriðju kynslóð
A.nnála-hreyfingarinnar og ýmsa þá sagnfræðinga aðra, sem orðið
hafa fyrir sterkum áhrifum af henni. Þótt þessi kynslóð sagn-
fræðinga sé ákaflega merkileg að mörgu leyti og hún hafi farið
lnn á ýmsar nýjar brautir — ekki sizt af því að hún gat byggt á
verki eldri kynslóðanna tveggja — er samt ekki hægt að fjalla um
hana sér og einangra hana frá Annála-hreyfingunni, heldur
verður að fjalla um þá hreyfingu í heild.
A þessum blöðum ætla ég að segja frá viðhorfum og aðferðum
Þeirra sagnfræðinga Frakklands, sem fylgt hafa i fótspor Lucien
Febvre og Marc Bloch undanfarna áratugi og því sem helzt ein-
kennir þá hreyfingu sem þeir hrundu af stað. Um þessi atriði er þó
ekki hægt að fjalla nema með því að setja þau fyrst í rétt sam-
hengi, þ.e.a.s. finna þeim stað í þróun hugmynda á Vesturlöndum
um eðli og tilgang sagnfræði, því að grundvallarhugmyndir Ann-
ala-hreyfingarinnar voru svar við ákveðinni kreppu, sem sagn-
fræði var þá komin í, og það er augljóst að engin stefna í sagn-
fræði getur komið fram og haft áhrif nema þar sé tekin afstaða til
heimspekilegra vandamála fræðigreinarinnar. Fullkomið sam-
hengi er í þróun hugmynda um eðli sagnfræði frá upphafi, og
varpar það samhengi ljósi á kenningar Annála-hreyfingarinnar.
^að er því rétt að líta í fljótu bragði á þennan kafla hugmynda-
sögunnar — enda er það líka í fullu samræmi við aðferðir frönsku
sugnfræðinganna að setja hvert rannsóknarefni í sem víðast sam-
hengi.
í fornöld var sagnaritun talin hluti af mælskulistinni, en hún
var meginþáttur í menntun Grikkja og Rómverja. Mælskulistin
átti að kenna mönnum að tjá hugsanir sínar í hvaða formi sem
Var, í töluðu máli eða rituðu, og í hvaða tilgangi sem var, en
einkum þó til þess að hafa sem sterkust áhrif á áheyrendur eða
lesendur og móta viðhorf þeirra og gerðir. Hinir fornu meistarar
^taslskulistarinnar litu svo á að eitt áhrifaríkasta bragðið væri að