Saga - 1995, Blaðsíða 181

HÁKON HÁKONARSON
179
lítinn eða engan stuðning úr Sturlungasögu og Hákonarsögu. Hvor-
ug sagan kennir konungi um víg Snorra og hvorki Hákonarsaga né
Sturlunga geymir nokkra einustu vísbendingu um að Hákon Há-
konarson hafi att íslenskum höfðingjum saman eða eflt ófrið á Is-
landi. Þvert á móti fullyrða þær báðar að hann hafi varað íslenska
höfðingja við vígaferlum og reynt að sætta þá eftir megni. Um hina
norsku byskupa hefur nýlega verið fjallað og komið fram að hvorki
Sigvarður né Bótólfur gerðu neitt til að koma íslandi undir Noreg og
Heinrekur tekur ekki við fyrr en 1247.44
Af sagnaritum 13. aldar verður ekki ráðið að Noregskonungur hafi
ávallt ætlað að ná völdum á íslandi og beitt íslendingum fyrir sig
eins og strengjabrúðum í því skyni. Tilraunir Snorra og Sturlu til að
verða höfðingjar á íslandi með stuðningi konungs gætu allt exns verið
að þeirra frumkvæði og hans. Ekki verður séð að konungur skipti sér
af öðrum en hirðmönnum sínum lengi vel og íslendingar virðast
fremur eiga frumkvæði að afskiptum hans af landinu fyrir 1247.
Jafnvel eftir að hann hefur ákveðið að ná völdum á íslandi gerir
hann enga tilraun til að ná því markmiði með valdi. Þegar á heildina
er litið kemur Hákon Hákonarson fram við íslendinga af slíkn prúð-
naennsku að fátítt mun í samskiptum stærri þjóðar við smáþjóð.
Friðarkonungurinn Hákon Hákonarson
Sú kenning að Hákon Hákonarson hafi leikið á íslendinga til að ná
Hndinu undir sig hunsar alveg þátt íslendinga í konungstökunni
1262-64. Eins og fram kom hér að framan voru íslendingar gjamir á
að skjóta málum sínum til konungs og vildu allir fá stuðning hans
við málstað sinn. Þannig er Noregskonungur dreginn inn í íslenskar
innanlandserjur. Sú hin sama kenning virðist einnig byggja á því að
íslendingar hafi að eðli og upplagi verið frjálsari og sjálfstæðari en
aðrar þjóðir og því andvígir konungi. Einhverrar tortryggm í garð
Noregskonungs gætir vissulega á íslandi fyrir 1262 en sú afstaða
var engan veginn einhlít. Sagnarit sem rituð eru næstu hundrað ár
fyrir 1262 benda til þess að allan þann tíma hafi íslendingar litið til
eriendra konunga með aðdáun og að sumar höfðingjaættir hafi jafn-
Ve' gælt við hugmyndir um íslenskan konung.45
^ Sverrir Jakobsson. „Þykir mér góður friðurinn", 79-81 o.v.
Ármann Jakobsson. „Nokkur orð um hugmyndir íslendinga um konungsvald
fyrir 1262", 31-42.