Saga - 1996, Qupperneq 91

ÍSLAND OG MARSHALLÁÆTLUNIN
89
n Vaðu að taka þátt í Marshalláætluninni. í fyrsta lagi kom tilboð
^ndaríkjanna fram árið 1947 þegar efnahagsástand fór versnandi á
andi. Gjaldeyrisforðinn var því nær upp urinn og greiðsluhalli í
utanríkisviðskiptum, einkum við dollarasvæðið, var yfirvofandi.
erulegur samdráttur í fiskafla bætti ekki úr skák. Hér var að ýmsu
lífi Um sambærileSar aðstæður að ræða og fram komu í efnahags-
annarra Evrópuríkja þar sem versnandi viðskiptakjör voru meg-
'nastæða dollarahallans.6 Upphaflega hugðust íslensk stjómvöld
fln,göngu eiga aðild að viðskiptaþætti áætlunarinnar og njóta með
fen ^æ7ttrar a^stöðu til að selja fisk til ríkja sem fjárhagsaðstoð
1 ng)u. Brátt sóttust þau eftir lánum og skilorðsbundnum fram-
gum, en í kjölfar minnkandi fiskafla árin 1947 og 1948 var einnig
y Ua? ettlr styrkjum. Beiðni um erlenda aðstoð við þessar aðstæður
1 senn álitlegur kostur og réttlætanleg innan ramma Marshall-
aðstoðarinnar.«
öðru lagi var þörf á stóraukinni innflutningsgetu gild ástæða
vru þátttöku í Marshalláætluninni. Hvers konar haftastefna í efna-
ar gs' °8 viðskiptalífi lá undir vaxandi ámæli hér á landi sem ann-
s staðar þótt breytingum miðaði hægt. Helstu viðskiptalönd og
r.., enuir heildsalar gagnrýndu verslunarhöftin og kröfðust aukins
ýJ sræðis. Islensk stjómvöld töldu að aðstreymi erlends fjármagns
jg. n ,1 senn svara bráðri eftirspum eftir gjaídeyri og skapa mögu-
þ..a á fjárfestingum í útflutningsframleiðslu. Þau lýstu sig reiðu-
ln að kanna möguleika á auknu viðskiptafrelsi, en réttlættu
ar mhald haftastefnunnar fyrir stjórnendum Marshalláætlunarinn-
Ef Sérstöðu, smæð og viðkvæmni hins íslenska hagkerfis.9
sk'T ■ SSamvinnustotnunin (OEEC) sýndi þessum sjónarmiðum
lí ning °g er líklegt að einmitt smæð hins íslenska markaðar og
leika^1^1 bans fyrir erlenda aðila hafi stuðlað að slíkum sveigjan-
7 j' ' W°°d, From Marshall Plart to Debt Crisis, bls. 32-33.
umraeðiim á Alþingi í október 1947 staðfesti utanríkisráðherra að ísland
e i ekki óskað eftir fjárhagsaðstoð í tengslum við aðild að áætluninni.
8 vtA,l’lnXist(Sindi 1947 D, d. 120.
1 skiptaráðuneytið. Marshallaðstoðin - bréf og skýrslur 1948-51. Sjá
bréf Thnn'~>l°ð f Nelsons/ yfirmanns hjá ECA, dags. 8. og 12.7. 1948,
ors Thors til utanríkisráðuneytisins í Reykjavík, dags. 14.8.1948 og
1 .. 111 u
skjoldags. 25.9.1948.
áJármálaráðuneytið. E-43: Efnahagssamvinnustofnun Evrópu I—II.
rss ýrslur og minnisblöð, svo og ársskýrslur OEEC.
Sjá