Saga - 1996, Qupperneq 317

ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
315
indóm á íslandi á 12. og 13. öld. Hún talar m.a. um „kröfur kirkjuvalds-
ins" og um „skattaálögur fyrir hönd þeirrar kirkjuvaldsstefnu sem kom
H1 Niðaróss úr páfagarði". Kirkja og kristindómur var vissulega ekki upp-
finning íslendinga en samt skaut hvort tveggja rótum á íslandi. Mið-
aldakirkjan í Evrópu, þar með töldu íslandi, var með töluvert öðru sniði
en kaþólsk og lútersk trúfélög nútímans sem eru mótuð af langvinnum
deilum og styrjöldum á síðari öldum. Sérhvert sögulegt tímabil stendur
niáttarvöldunum nær en okkur eftirkomendum var eitt sinn sagt. Trúar-
legar og samfélagslegar hræringar á miðöldum voru ekki mótaðar af guð-
fræði, siðfræði og pólitík síðari alda. Það er auðvitað hverjum manni
írjálst nú á dögum að vera á móti páfanum og útlendum áhrifum, póli-
fiskum, trúarlegum og menningarlegum, og verða ekki eltar ólar við það
hér. En rétt er að bera virðingu fyrir löngu liðnu fólki, trúarlegum og sam-
félagslegum tilfinningum þess og athöfnum og gera því ekki upp skoð-
anir í deiluefnum sem það hefur alls ekki látið í ljós.
Guðrún Asa hefur greinilega átt afar erfitt með að fóta sig í örstuttri
Urnfjöllun minni um bagal Páls biskups og ensk-normönnsk áhrif sem þar
eru greinileg. Hún virðist líka hafa lesið hana flausturslega og sakar mig
ranglega um að benda hvergi á að fræðimenn hafi rakið norsku mynd-
efnin, sem ég nota þar til samanburðar, til ensk-normannskra áhrifa. Með
ólíkindum er að sjá hana fullyrða að í grein eftir norskan fræðimann, sem
e8 vitna til í bókinni um Páls sögu, séu ekki nefnd ensk-normönnsk áhrif á
ntskurðarmyndir á súlum í Úmeskirkju, en örfáum línum neðar hefur
hún eftir sama fræðimanni í sömu grein að ýmis einkenni myndlistarinn-
ar í Úmeskirkju megi sjá í enskum handritum frá 12. öld. I öðmm ritum
Sem ég vitna til í bókinni em miklu fleiri ábendingar um ensk-normönnsk
áhrif f Noregi og m.a. er þar ýmislegt sem er náskylt baglinum. Það sem
Guðrún Ása segir um veikleika samanburðar míns stenst því ekki. írsk
ahrif 0g ensR á 12. öld er heldur ekki alveg jafn einfalt að aðgreina og hún
ýirðist halda. Miðað við þá útreið sem athuganir míftar fá hjá Guðrúnu
Asu held ég reyndar að ef henni sýndist svo yrði hún varla í vandræðum
að benda á sitthvað sem mælir gegn þeirri hugmynd að Margrét
haga hafi skorið bagalinn, það var skemmtileg hugmynd á sínum tíma
Sern óþarft er að gera að helgisögu.
Af umfjöllun Guðrúnar Ásu um útgáfu Páls sögu og kirknaskrár Páls
ma-‘tti ætla að undirrituðum hafi ekki gengið annað til en að aflaga og
afbaka textana. Auðvitað þarf alveg sérstakt hugarfar til að túlka útgáf-
Urnar með þessum hætti. Það ætti ekki að vera erfitt að sjá að texti sög-
Unnar er ekki krítísk útgáfa heldur er hann prentaður með nútímastaf-
Sefningu til að hafa hann aðgengilegan.
Guðrún Ása hefur allt á homum sér varðandi útgáfu kirknaskrár Páls
■skups. Áður hafi skráin verið gefin út og menn þá borið „gæfu til þess