Saga - 1996, Side 342

340
RITFREGNIR
til að benda á grein hennar „Frá kvennasögu til kerfisbundinna rann
sókna" sem birtist í Nýrri sögu 1991 (bls. 33-39). Ekki ber að líta svo á a
talsmenn kynferðissögu hafi snúið baki við kvennasögu í þágu jafnréttiS/
heldur telja þeir að sögu kvenna - og reyndar karla einnig - verði aldre*
gerð nein fullnægjandi skil nema í samspili og með samanburði kynjano3
beggja. Þetta þýðir að fara verður að nýju í saumana á heimildum °8
grafast fyrir um merkingu hugtaka í sínu rétta samhengi. í þessu sam
bandi er talað um „kynferðislegt eðli frásagnarheimilda" eða að þmr ru
að skoða „í kynpólitísku ljósi" (sbr. bls. 16 og 21). Það skilst væntanleg®
hvað hér er átt við þó að orðalagið hljómi ekki kunnuglega í eyrum- A
lofar þetta góðu þó að efast verði um þá staðhæfingu sumra fræðimanna
að „kynkerfið" móti atburðarás sögunnar (bls. 14). Svipaðar alhæfingar
hafa heyrst áður.
Titill bókarinnar segir allt sem segja þarf um viðfangsefnið, en í inn
gangi bætir Agnes því við að áhugi hennar beinist öðru fremur að „n
verki kvenna í átökum og pólitískri valdabaráttu á seinni hluta þjóöve
isaldar" (bls. 9). Til skamms tíma hefði slíkt rannsóknarefni þótt langsot'
ef ekki beinlínis fráleitt, því að í eldri sagnfræðiritum hafa konur ym
ekki verið taldar í hópi þeirra sem með völdin fóru í samfélaginu. En tr ^
menn geta ekki skýlt sér bak við þá staðhæfingu að heimildir um konur
fyrri tíð séu dreifðar og vandfundnar. Þær finnast á sínum stað ef þeirr^
er leitað með viðeigandi spumingar að leiðarljósi. Með þetta í huga ge
Agnes sér tvær meginforsendur. Önnur er sú að valdbeiting geú * .
fram utan formlegra og lögbundinna stofnana, en hin er á þá leið að ®tun
hafi verið sú þungamiðja sem samskipti kynjanna hverfðust um, og er
skoðun áréttuð með tilvitnun í upphafi bókar. Þetta skýrir það hvers vegr>a
drjúgur hluti ritsins er nákvæm athugun á ættakerfi íslenska þjóðve
ins með erlendar rannsóknir að bakhjarli. ...
Eitt helsta einkenni bókarinnar er einstaklega nákvæm greining á st
kvenna og karla samkvæmt þeim tveimur heimildum sem lagðar eru
grundvallar: Grágds og Sturlungu. Heimildirnar eru bæði athugaðar n
um sig og samhliða, og það sem skilur á milli verður Agnesi síðan e
nýja skoðunarferð, hugleiðingar og tilgátur. í byrjun hvers kafla n ^
hún með í farteskinu margar rannsóknarspumingar, stundum ef til V1
fullmargar, til að greiða sjálfri sér og lesendum leið í gegnum tortæ
heimildanna. Annar veigamikill þáttur í vinnubrögðum hennar er að s y
frá kenningum annarra fræðimanna og fara í smiðju til þeirra um a. ^1-
og túlkun, ef svo ber undir. Agnes ber yfirleitt mikla virðingu fyrir ^
legum sínum og lætur þá njóta þess sem þeir hafa sagt og ritað um e
en forðast orðakast. Þetta er lofsverð afstaða og til prýði á verkinu.
Augljóst þykir mér að Agnes hefur farið mjög skipulega í heimild11^
dregið að sér mikið efni sem hún hefur raðað og flokkað í samraerm