Saga - 1996, Blaðsíða 416

414
RITFREGNIR
Þótt bókin sé að yfirbragði mjög myndskreytt er myndefnið ekki af-
skaplega rúmfrekt, heldur er að jafnaði heilmikill texti á opnunni og bók-
in því mikið rit að lesmáli til. Hér er að finna bitastæða umfjöllun um fjöl-
mörg helstu atriði mannkynssögunnar og mikinn fróðleikssjóð, hvort sem
bókin er lesin í heild eða höfð til uppflettingar. íslenskir lesendur munu
einkum sakna þess að Norðurlandasaga er vandlega sniðgengin - norsk-
um unglingum ætlað að læra hana á aðra bók. Samkvæmt nafnaskra er
Svíþjóð nefnd í alls einni setningu, Noregur og Danmörk koma fyrst við
sögu 1940, og skráin gefur hvergi upp ísland, Norðurlönd né víkinga. Ef
að er gáð bregður þessu reyndar öllu fyrir í fyrri hluta bókarinnar, en sem
einberum aukaatriðum. Af öðrum efnum væri það e.t.v. helst frumkristn-
in og bakgrunnur hennar sem sumir lesendur byggjust við meiri fróðleik
um. En í flestu eru efnishlutföll bókarinnar eðlileg fyrir íslenska lesendur.
Megináhersla bókarinnar er á mannlíf og samfélag, en stjómmál og ríkja-
skipan hverfa þó engan veginn í skuggann. Höfundar rita af lifandi áhuga
og stendur ekki á sama um efni sitt. Málstað afskiptra og undirokaðra
bera þeir einkum fyrir brjósti: þjóða, stétta og kvenna (kvennasögulega
áherslu tekst ágætlega að fella inn í heild verksins); svo og umhverfismál-
Allt samræmist þetta viðurkenndu gildismati norræns nútímasamfélagS/
en þó hljóta áherslur höfunda og túlkun þeirra á umdeildum atriðum að
falla misvel að sjónarmiðum lesenda og e.t.v. öllu verr að skoðunum þeirra
sem kenna sig við íhaldssemi, frjálshyggju eða vestræn viðhorf. (Þýðandi
er anda verksins trúr með orðavali eins og „alþjóðlegur auðhringur" fyrir
fjölþjóðafyrirtæki og öðm í þeim dúr.) Allt slíkt er viðkvæmt þegar um
kennslubók er að ræða, eins og höfundar em líka greinilega meðvitaðir
um. Á þessari bók - fyrir almennan markað - er það a.m.k. eindregmn
kostur að höfundar fjalla um viðburði og vandamál samtímans af alvoru
og áhuga, en ekki afstöðuleysi.
Af takmarkaðri þekkingu ritdómara verður ekki annað séð en höfund
ar hafi yfirleitt gott vald á efni sínu. Þeir virðast hins vegar ekki keppa 3
skotheldri hnitmiðun í framsetningu. Taka má lítið dæmi: Á bls. 196 hefst
kafli um Asíu á því að lönd í Vestur- og Austur-Asíu hafi lengi haldið hlut
sínum gagnvart Evrópuríkjum: „En Indland og eyríkin Filippsey)ar'
Indónesía og Malasía vom sundmð í pólitískum efnum." Hér er annars
vegar talað um „Indland" í sinni gömlu landfræðilegu merkingu (u þ u-
frá Pakistan til Burma), hins vegar nefnd þrjú nútímaríki (og af þeim er
Malasía ekki réttnefnt eyríki). Með pólitískri sundmngu er ekki átt v
stjórnmálaerjur (eins og e.t.v. mætti misskilja af óþarflega orðréttri py
ingu), heldur skiptingu í mörg ríki, og hún er hér nefnd sem skýring á þ"
að einmitt í þessum löndum náðu Evrópuríkin snemma fótfestu. Ekki ma
taka það bókstaflega að hið litla land Malasía hafi verið „sundrað" 1 þesS
um skilningi, heldur mun það hugsunin að Suðaustur-Asía hafi skipst 1