Morgunblaðið - 14.11.2009, Blaðsíða 4

4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
RÍKUSTU fjölskyldur landsins eru í reynd ríkari
en kemur fram í tölum ríkisskattstjóra. Ástæðan
er sú að eignir í hlutafélögum eru skráðar á nafn-
virði, en markaðsverð félaganna er oft miklu
hærra en nafnverð.
Erfitt er að sjá hvort eignaskipting heimilanna í
landinu hefur breyst mikið í kjölfar hækkunar á
eignaverð og síðan hrun fjármálakerfisins. Ástæð-
an er m.a. sú að á síðasta ári létu bankarnir loksins
undan kröfum skattyfirvalda um að skrá banka-
innistæður rafrænt inn á skattframtalið. Þetta
leiddi til þess að framtaldar innistæður hækkuðu
milli ára um 140%. Erfitt er að sjá hversu mikið af
þessari hækkun er vegna vanskráningar fyrri ára
eða vegna raunverulegrar hækkunar á bankainn-
istæðum.
Um helmingur af allri hlutabréfaeign lands-
manna er í eigu þeirrar 1.281 fjölskyldu sem á
eignir yfir 150 milljónir. Hlutabréfin eru skráð á
nafnvirði en markaðsvirði þeirra getur verið marg-
falt hærra en nafnvirði. Í úttekt Páls Kolbeins í Tí-
und, fréttabréfi ríkisskattstjóra, kemur fram að
þessar fjölskyldur áttu eignir sem eru metnar á
samtals 468 milljarða í skattframtölum. Þessi upp-
hæð er örugglega hærri ef tekið er tillit til mark-
aðsverðs hlutabréfanna.
Þessar ríkustu fjölskyldur landsins áttu um 20%
af verðmæti allra fasteigna og um 64% af öllum
verðbréfum sem fjölskyldurnar í landinu áttu.
Eignir landsmanna í hlutabréfum minnkuðu á
síðasta ári, en þar munar mest um hrun bankanna.
Markaðsverði hlutabréfa bankanna skipti hundr-
uðum milljarða þegar bankarnir féllu. Nafnvirði
bankanna var hins vegar aðeins metið á 2,7 millj-
arða. Nafnvirði hlutabréfa landsmanna lækkaði því
aðeins úr 82,3 milljörðum í 78 milljarða milli ára.
Verðmæti verðbréfa lækkaði um
162 milljarða í fyrra
Í grein Páls kemur fram að verðbréfaeign ein-
staklinga minnkaði um 162 milljarða í fyrra. Páll
sagði í samtali við Morgunblaðið að hluti af þessu
væri án efa til kominn vegna rýrnunar á verði
verðbréfa, en inn í þessari tölu eru t.d. pen-
ingamarkaðssjóðir bankanna. Einnig væri líklegt
að fólk hefði í einhverjum mæli selt verðbréf og
flutt fjármagn inn á bankareikninga sem væru
öruggari fjárfesting.
Páll var spurður hvort hægt væri að sjá í úttekt
hans þennan hóp viðskiptamanna sem fram á síð-
asta ár voru taldir í hópi ríkustu manna landsins,
en eru nú margir hverjir gjaldþrota eða eignalaus-
ir. Páll sagði að það væri hópur manna sem
skuldaði mjög mikið án þess að miklar eignir lægju
að baki þeim. 59 fjölskyldur skulduðu meira en 150
milljónum kr. meira en þær áttu. Þessar fjöl-
skyldur skulduðu rúma 24 milljarða kr. umfram
eignir. Þær töldu fram skuldir upp á 31,2 milljarða
kr. en á móti skuldum stóðu hins vegar eignir sem
metnar voru á rúma 7 milljarða kr.
Auður ríka fólksins er lík-
lega eitthvað vanmetinn
Verð hlutabréfa er ekki skráð á markaðsvirði í tölum ríkisskattstjóra
Morgunblaið/RAX
Ríkur Roman Abramovitsj, héraðsstjóri í Tsjúkotka í Rússlandi, er meðal ríkustu manna í heimi. Hann
hefur nokkrum sinnum heimsótt Ísland. Með honum á myndinni er Ólafur Ragnar Grímsson forseti.
ÍSLAND er alls ekki í hópi þeirra landa heims þar
sem misskipting auðsins er mest. Það sést best á
því að 1% af íbúum jarðar á 40% af öllum eignum
heimsins. Samkvæmt tölum ríkisskattstjóra eiga
0,8% fjölskyldna á Íslandi 12,8% allra eigna.
Þegar horft er á allan heiminn verður að hafa í
huga að stór hluti jarðarbúa er eignalaus og býr í
sárri fáttækt. Misskipting eigna er því mjög mikil í
fátækum löndum þar sem íbúar eru margir. Í
Bandaríkjunum á 1% þjóðarinnar rúmlega 38%
allra eigna í landinu, sem er miklu hærra hlutfall
en hér á landi. Þetta er samt lægra hlutfall en
meðaltalið yfir allan heiminn sem sýnir að sumum
öðrum löndum er misskiptingin enn meiri. 37% af
þeim allra ríkustu búa í Bandaríkjunum og 27%
búa í Japan.
2% jarðarbúa eiga um 50% af öllum eignum í
heiminum og 10% jarðarbúa eiga 85% af öllum
eignum. Sá helmingur jarðarbúa sem er fátæk-
astur á tæplega 1% eigna í heiminum. Þessar töl-
ur sýna að misskipting í heiminum er mjög mikil
og miklu meiri en hér á landi.
1% af íbúum jarðar á 40% af öllum eignum heimsins
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
NEFNDARMENN Samfylking-
arinnar í efnahags- og skattanefnd
Alþingis samþykkja ríkisábyrgð á
Icesave-reikningunum en fulltrúar
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs eru á móti og skila sér-
nefndaráliti til fjárlaganefndar.
Fyrir tæplega fjórum vikum und-
irritaði Steingrímur J. Sigfússon
fjármálaráðherra sérstakan sam-
þykktar- og viðaukasamning Ís-
lendinga, Breta og Hollendinga
vegna Icesave-samkomulagsins auk
þess sem frumvarp um ríkisábyrgð
var lagt fyrir Alþingi. Þá kom fram
hjá Jóhönnu Sigurðardóttur for-
sætisráðherra að stjórnin teldi sig
hafa full tök á málinu og hún ótt-
aðist ekki um afdrif þess á Alþingi.
Fjármálaráðherra sagði þingflokk
VG hafa fallist athugasemdalaust á
frumvarpið og að hann hræddist
ekki afstöðu einstakra þingmanna.
Skjót afgreiðsla mikilvæg
Magnús Orri Schram, nefndar-
maður Samfylkingarinnar, segir að
álit Seðlabankans sé það að ríkið
geti staðið undir þessum afborg-
unum og á þeim grunni samþykki
Samfylkingin ríkisábyrgðina. „Því
lengur sem við erum að ganga frá
málinu því meir aukast líkurnar á
því að við höfum ekki efni á að
borga,“ bætir hann við.
„Við höfum áhyggjur af skuld-
setningu ríkissjóðs,“ sagði Lilja
Mósesdóttir, varaformaður efna-
hags- og skattanefndar, við mbl.is í
gær, en hún og Ögmundur Jónas-
son, nefndarmenn VG, hafa frest
fram á sunnudagskvöld til þess að
ljúka gerð nefndarálitsins.
Lilja áréttaði að ekki væri hægt
að breyta Icesave-samningnum, þar
sem skrifað hefði verið undir hann
áður en þingið fékk hann aftur til
umfjöllunar. „Það var einmitt það
sem Ögmundur vildi ekki. Hann
vildi að hann færi ósamþykktur
inn.“
Meirihlutinn ósammála
varðandi Icesave
Nefndarmenn Samfylkingarinnar samþykkja ríkisábyrgð
Lilja
Mósesdóttir
Magnús Orri
Schram
HLÝINDI hafa verið á landinu að
undanförnu og hafa ýmsir velt því
fyrir sér hvort nóvember skeri sig
úr að þessu leyti.
„Það hefur verið hlýtt í nóv-
ember og er hiti vel yfir meðallagi,
en það hefur oft orðið hlýrra,“ seg-
ir Trausti Jónson veðurfræðingur.
Fyrstu 12 dagar mánaðarins eru
í „15. hlýjasta“ sæti í Reykjavík
miðað við tímann frá 1949 (61 ár).
Á Akureyri er nóvember nú í 12.
sæti yfir sama tíma. Meðalhitinn í
Reykjavík fyrstu 12 dagana er 4,4
stig, en sami tími 1956 var hlýj-
astur, 7,4 stig, þannig að langt er á
milli, segir Trausti.
Veðurstofan spáir norðlægum
vindum og kólnandi veðri næstu
daga. sisi@mbl.is
Hitinn í nóvember
vel yfir meðallagi en
nú á hann að kólna
Ríkustu fjölskyldur landsins eiga 45% af
verðmæti allra hlutabréfa, 64% af verðmæti
allra verðbréfa og 20% af verðmæti allra
fasteigna sem heimilin í landinu eiga.
einfaldlega betri kostur
©
IL
V
A
Ís
la
n
d
20
0
9
ILVA Korputorgi, Blikastaðavegi 2-8 112 Reykjavík
laugardaga 10-18 sunnudaga 12-18 mánudaga - föstudaga 11-19
ILVA kaffi: lau. 10-17 sun. 12-17 mán. - fös. 11-18
Jólaskraut
195,-/stk.
Jól
í ILVA
NÝTT KORTATÍMABIL
skoðaðu nýjan jólabækling
á www.ILVA.is
DOMINIQUE
Strauss-Kahn,
framkvæmda-
stjóri Alþjóða-
gjaldeyrissjóðs-
ins, segir að AGS
hafi aldrei sett
það sem skilyrði
að íslensk stjórn-
völd yrðu að
leysa Icesave-
deiluna, áður en
AGS tæki málefni Íslendinga til
skoðunar.
Þetta kemur fram í svarbréfi
Strauss-Kahn til Gunnars Sigurðs-
sonar leikstjóra, sem bauð fram-
kvæmdastjóranum til landsins fyrir
hönd þeirra sem hafa staðið að opn-
um borgarafundum. Strauss-Kahn
sagðist því miður ekki geta komist
til landsins.
Upphafið hjá bönkum
Strauss-Kahn segir að það sé
ekki hlutverk AGS að skipta sér af
tvíhliða deilum ríkja. Það hafi sjóð-
urinn ekki gert. Hann tekur það
hins vegar fram að Icesave-deilan
hafi tafið endurskoðun AGS með
óbeinum hætti. Tafir hafi orðið á
fjármögnun lána frá Norðurlönd-
unum og lausn Icesave-deilunnar
hafi verið skilyrði Norðurlandanna.
Strauss-Kahn segir einnig að
upphaf kreppunnar megi rekja til
íslenskra fjármálastofnana. Bank-
arnir hafi tekið of mikla áhættu og
eftirlitsaðilar hafi ekki staðið sig í
stykkinu. Einkavæðingin hafi lagt
grunninn að þróuninni.
Lausn Icesave-
deilunnar ekki
skilyrði AGS
Dominique
Strauss-Kahn