Morgunblaðið - 14.11.2009, Blaðsíða 43

Minningar 43
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 2009
fremur en 95 ára vegna þess að „við
erum á bláþræði lífsins“, sagði hún
við mig og lagði um leið höndina á
arm séra Sigurbjörns Einarssonar
biskups, vinar síns sem sat við hlið
hennar. Ég sat andspænis þeim og
dáðist að heiðríkjunni yfir lífi þeirra.
Nú hefur þessi bláþráður lífs þeirra
beggja slitnað en þau spunnu annan
þráð sem við getum fikrað okkur eft-
ir; skildu líka eftir leiðsögn um þau
sönnu verðmæti sem þjóðin á og við
hvert um sig.
Með miklu þakklæti og virðingu
kveð ég frú Rósu og votta aðstand-
endum hennar samúð.
Ólafur Örn Haraldsson.
Sofðu nú, svefn er vær,
svefnhvíldin þreyttum kær.
Deyr inn í dagsins frið
dimmasta nótt.
Uppi við englahlið
allt verður hljótt.
Drottins þig dreymir frið.
– Dreymi þig rótt.
Rósa B. Blöndals var með merkari
skáldum síðustu aldar. Kveðskapur
hennar var dýrt kveðinn, orðavalið
vandað og hrynjandin þung svo að
persónur og atburðir verða ljóslifandi
við lestur hans. Undirtónninn er ástin
á fegurðinni, ástin á lifandi og dauðri
náttúru, fjöllum, fossum, mannabörn-
um og ekki síst hafsins börnum, hvöl-
unum. Tónlistina, sönginn og hörpu-
sláttinn heyrði hún allt í kringum sig
og miðlaði. Þeir sem aldrei gátu og
munu aldrei geta virt fyrir sér fegurð
Sogsfossanna geta upplifað hana í
kvæði Rósu. Rósa var aðgerðasinni
löngu áður en nokkur vissi hvað það
orð þýddi. Hún grét örlög fossanna
og barðist líka gegn virkjun Laxár og
virkjunarstefnunni almennt og véla-
öldinni. Eins og hún sagði: Aldrei
varð í manna minni meira tjón en
gerðir þú. Fyrir fjörutíu árum heyrð-
um við frá því sagt hver hefði sprengt
Laxárvirkjun og bjargað með því
ómetanlegum verðmætum. Rósu
fannst það furðuleg saga en við trúum
á hana og vitum að penninn er sterk-
ari en dínamítið. En Rósa var ekki
bara unnandi íslenskrar náttúru
heldur líka íslenskrar tungu og
menningar. Hún kenndi íslensku,
samdi skáldsögur og fræðibækur, t.d.
um Skáld-Rósu, og kunni Íslendinga-
sögurnar eins vel eða betur en aðrir.
Hún benti á í bók sinni um leyndar
ástir í Njálu að þriðja dóttirin sé nafn-
greind tvisvar í Brennu-Njáls sögu,
þ.e. í fyrsta sinn er hún kemur í
kvennahópi til brúðkaupsveislunnar
að Hlíðarenda og svo þegar hún
gengur með systur sinni út úr brenn-
unni að Bergþórshvoli. Rósa var ynd-
islegur næsti nágranni okkar í sveit-
inni og taldi það síst eftir sér að rölta
þessa tvo kílómetra til okkar með lyf
eða góð ráð ef hún bara gæti eitthvað
hjálpað. Við áttum sameiginlega
fjallasýn eða eins og Rósa mælti
fram: Ég á einn vænan yndisstað, það
er mitt græna Vörðufell. Gísli, faðir
Valfríðar, var fæddur á Mosfelli og
samskipti fjölskyldnanna voru mikil.
Við fórum oft í kaffi að Mosfelli eftir
messur eiginmanns hennar, séra Ing-
ólfs Ástmarssonar. Það var einstak-
lega gott að leita til þeirra hjóna og
sonar þeirra, Arnars. Oft var glatt á
hjalla þegar sungin voru lög pabba
við kvæði hennar og önnur lög, spjall-
að saman um skáldskap og náttúru-
vernd. Fleiri hafa reynt að þýða
kvæði ensku skáldkonunnar C.G.
Rossetti en varla tekist það eins og
Rósu.
Er dauðans nótt mig dvelur
um djúpan harm ei kveð.
Ei skyggi leiðið skógarbjörk,
né skrýði rós þann beð.
Mig vorið grasi vefur,
það vökvar döggin gyllt.
Í glöðum hug mig geymdu
eða gleymdu ef þú vilt.
En Rossetti bað líka: Mundu mig
þegar ég er farin, og við geymum
minninguna um göfuga konu í huga
okkar og varðveitum. Við þökkum
stöðuga vináttu og góðvild í okkar
garð og sendum barnabörnum henn-
ar og fjölskyldum þeirra hugheilar
samúðarkveðjur.
Valfríður Gísladóttir og Einar
Júlíusson, Reykjalundi.
✝ Þórmundur Þór-mundsson fædd-
ist í Reykjavík 5.12.
1932. Hann lést á
Sjúkrahúsi Suður-
lands 4.11. 2009.
Foreldrar hans voru
Þórmundur Guð-
mundsson, f. 27.10.
1905, d. 25.2. 1991
og Vilborg Þórunn
Jónsdóttir, f. 24.11.
1911, d. 28.2. 1983.
Þórmundur var
yngstur fjögurra
systkina og eru látin
Þórunn, f. 30.4. 1928, d. 21.1.
1949 og Gunnar, f. 30.7. 1929, d.
26.1. 1930. Gunnhildur Erla, f.
3.6. 1930, lifir systkini sín. Hún
giftist Skúla Jakobssyni, f. 7.7.
1918, d. 17.11. 1963. Seinni mað-
ur Gunnhildar var Bjarni Ey-
vindsson, f. 3.5. 1920, látinn.
Þórmundur kvæntist 25.12.
1954 Unni Jónsdóttur, frá Litla-
Saurbæ í Ölfusi, f. 23.12. 1933.
Þórmundur til starfa hjá Raf-
veitu Selfoss árið 1947 og lærði
rafvirkjun sem lauk með sveins-
prófi frá Iðnskólanum á Selfossi.
Fyrstu 17 árin eftir það starfaði
hann hjá rafveitunni en árið
1964 breytti Þórmundur til og
hóf störf hjá Rafmagnsveitum
ríkisins og vann hann þar til
ársins 2002 er hann ákvað að
láta gott heita á þeim vettvangi
og snúa sér að öðrum hugð-
arefnum. Mikil fjölbreytni,
ferðalög og viðvera einkenndu
störfin hjá Rarik fyrstu árin, en
á þessum tíma voru dreifikerfi
veitnanna með öðrum hætti en í
dag, og menn því oft að heiman í
lengri tíma. Með fjölgun starfs-
manna og breyttum áherslum
dró úr álagi og fengu menn þá
meiri tíma til að sinna sínum
áhugamálum. Eftir að hann
hætti störfum lagði hann mikla
áherslu á að rækta fjölskylduna
ásamt ferðalögum og bókalestri
sem voru hans helsta uppspretta
umræðna og athafna síðustu ár-
in.
Útför Þórmundar fer fram frá
Selfosskirkju í dag, 14. nóv-
ember, og hefst athöfnin kl.
13.30.
Meira: mbl.is/minningar
Foreldrar hennar
voru Jón Helgason,
f. 8.1. 1895, d. 20.2.
1992 og Margrét
Kristjánsdóttir, f.
11.7. 1897, d. 20.4.
1964. Börn Þór-
mundar og Unnar
eru Vilborg, f.
5.11. 1952, maki
Benedikt Bene-
diktsson, f. 1.7.
1951, Margrét, f.
18.1. 1956, maki
Sveinn Guðmunds-
son, f. 4.2. 1954,
Þórunn, f. 14.11. 1957, maki
Gísli Steindórsson, f. 17.5. 1947
og Jóhann, f. 27.1. 1960, maki
Sigríður Möller, f. 27.7. 1960.
Barnabörnin eru 9 og barna-
barnabörnin 14.
Þórmundur fæddist í Reykja-
vík og ólst þar upp fram til árs-
ins 1940 er foreldrar hans flutt-
ust á Selfoss. Að lokinni
hefðbundinni skólagöngu réðst
Stundum tekur það langan tíma
og miklar vangaveltur að setja
nokkur orð á blað. En það á ekki
við núna þegar ég skrifa þetta og
hugsa um hann pabba. Hann ólst
upp á eftirstríðsárunum á Selfossi
og tók út sinn þroska í samræmi
við tíðarandann og þær breytingar
sem þjóðfélagið gekk í gegnum. Ég
held að það hafi aldrei verið vafi í
huga hans hverjar væru meginregl-
urnar í lífinu, en það voru réttlæti
og jöfnuður til handa öllum, og að
styðja fjölskyldu og samferðarmenn
eftir bestu getu. Þetta viðhorf má
kannski rekja til hugmynda sem
komu utanfrá og áttu að fylgja roð-
anum sem kom úr austurátt. Þó svo
að með árunum hafi sá huliðsheim-
ur opnast og mönnum orðið ljóst
hvernig farið var með staðreyndir,
þá breytti það því ekki að menn eru
bundnir sínum alla tíð. Nú seinni
árin þegar rætt var um stefnur og
strauma í heimsmálunum var mun
einfaldara að taka bara meira í nef-
ið og hnusa þó svo að ekki væri
hann sammála öllu og öllum. Ef ég
man rétt þá voru opinberir starfs-
menn í gegnum tíðina ekki með
neinar ofurtekjur frekar en nú,
mamma vinnandi heima, hugsandi
um börn og bú og ekki í fastri
launavinnu fyrr en eftir miðjan ald-
ur. En það kom ekki í veg fyrir það
að hann lagði okkur krökkunum til
stuðning, ef ekki aura þá vinnu.
Þegar koma þurfti upp húsi, leggja
rafmagn, slá upp milliveggjum,
mála eða múra þá var hann fyrstur
á staðinn og yfirleitt síðastur heim.
Og ekki vantaði heldur hvatninguna
eða stuðninginn á námsárum mín-
um bæði hér heima og erlendis. Þó
ekki færu á milli mörg orð eða sím-
töl var eins og hann vissi af þörf-
inni, og sendi oft smáræði til þess
að strákurinn næði að klára sig af
verkefninu.
Eins og alltaf gerist þegar maður
eldist og flytur að heiman, svo ekki
sé talað um í annað bæjarfélag, þá
trosna oft þeir þéttu þræðir sem
tengdu menn áður eða bindast á
annan og nýjan hátt. Ég veit það að
þótt við börnin hans flyttum að
heiman þá átti hann ráð við því að
hafa fólkið sitt nálægt sér. Hann
einfaldlega tók afabörnin sín og
gerði þau sér svo hænd að stundum
áttu systur mínar erfitt með að ná
þeim heim, því það var aldrei nein
lognmolla hjá honum afa. Oft var
spilað og það með miklum látum,
eldhúsborðinu ekki veitt nein grið,
né postulíni eða húsgögnum hlíft
þegar háðar voru orustur og farið í
feluleiki. Enda skilja þeir verald-
legu hlutir ekkert eftir sig, ekki
eina einustu minningu en allir
muna fjörið og slagsmálin sem háð
voru við þann gamla. En nú er ekki
lengur slegist, og ekki spilað við
eldhúsborðið eða farið í bíltúra eða
tekið í nefið. Nú er það söknuður
og tregi sem gagntekur hugi okkar
allra, en það er ekki þannig sem við
eigum að minnast hans. Hann
myndi örugglega óska þess að við
tækjumst ögn á, spiluðum við eld-
húsborðið, tækjum í nefið og færum
kannski í smá bíltúr, en umfram
allt að við séum heiðarleg og skilum
áfram þeim gildum sem hann lagði
mesta áherslu á.
Jóhann Þórmundsson.
Hvert sem ég fer
fylgir þú mér.
Ég mynd þína ber
í huga mér.
Helju úr heimt
hefur þú mig
grafið og gleymt
gefið mér þig.
Létt er mín lund
lauguð af þér
gyllir nú grund
geislanna her.
Hvert sem ég fer
fylgir þú mér
ég mynd þína ber
í hjarta mér
(Þorsteinn Einarsson.)
Ég felli tár en hví ég græt
því afi minn er farinn.
Þín minning hún er sæl og sæt
og sömu leið fer ég.
Ég hitti þig á himninum
er kemur mín stund
og kasínu við spilum
ávallt léttir í lund.
(Gunnar Benediktsson.)
Þetta er kveðja til þín frá barna-
börnum og barnabarnabörnum og
við þökkum þér fyrir allt sem þú
hefur okkur gefið.
Gunnar Benediktsson.
Ég kynntist Þórmundi fyrir
u.þ.b. 8 árum. Við fyrstu sýn virk-
aði hann á mann svona í hrjúfari
kantinum en svo þegar maður
kynntist honum þá var hann mjúk-
ur hið innra, vildi öllum vel og hall-
mælti engum.
Það var ofboðslega auðvelt að
líka vel við hann því hann kom til
dyranna alveg nákvæmlega eins og
hann var klæddur og var ekta að
öllu leyti og þótti gaman að gera að
gamni sinu.
Hann og Unnur pössuðu dreng-
ina okkar Munda, oft og mikið sóttu
þeir í hann langa sinn. Iðulega sett-
ust þeir í fangið á honum og rótuðu
í vasabókhaldinu sem hann var svo
þekktur fyrir. Hann hló dátt að lát-
unum í drengjunum meðan aðrir
reyndu að siða þá til. Hann var ekki
fyrir það að gera úlfalda úr mý-
flugu heldur leyfði hlutunum að
hafa sinn gang.
Það er mér í fersku minni þegar
hann tók sig til og málaði bílskúr-
inn sinn á Mánaveginum, hann
hafði fengið þessa fínu málningu á
lítinn pening og málaði bílskúrinn
allan og allt sem í honum var nema
gólfið rétt slapp. Þetta var bara
málning eins og hver önnur þó hún
hefði verið eiturgræn. Ég held að
það sé óhætt að segja að þetta sé
eini bílskúrinn á landinu sem lýsir í
myrkri og mikið var nú hlegið að
þessu uppátæki hans.
Takk fyrir mig Þórmundur/Bósi
afi. Minning þín lifir.
Kveðja,
Margrét Birgitta Davíðs-
dóttir, Davíð Ingimar og
Birgir Þór Þórmundssynir.
Við móðurbróðir minn og vinur,
Þórmundur Þórmundsson,
„frændi“, erum búnir að þekkjast í
meira en 60 ár. Á svona stundum
rifjast upp gamlar stundir. Sem
gutti á Skarði í heimsókn hjá afa og
ömmu og þú ungur maður var mað-
ur oft tekinn í gegn eins og algengt
er milli stráka en það voru ekki
nema 15 ár á milli okkar og ekki lít-
ið sem ég leit upp til þín, Bóbó
minn, og allt var reynt að apa eftir
stóra frænda. Þú fæddist í Reykja-
vík 1932 en 1938 flytur fjölskyldan
á Selfoss, Vilborg amma, Þórunn,
mamma og þú en afi hafði farið
tveimur árum á undan vegna vinn-
unnar. Selfyssingur frá 6 ára aldri
til 77 ára segir manni að þú varst
einn af „orginal“ heimamönnum
sem sáu bæinn sinn vaxa og dafna.
Fyrst var búið á Jaðri meðan byggt
var á Miðtúni 17 og kallað Skarð og
var fjölskyldan alla tíð kennd við
Skarð. Á þessum árum var Ísland
að rafvæðast og þinn þáttur í því
var meiri en margur gerir sér grein
fyrir. Rafveita Selfoss var stofnuð
1946 og strax árið eftir hófst þú
starf hjá veitunni 15 ára gamall.
Hjá Rafveitu Selfoss lærðir þú raf-
virkjun með námi í Iðnskóla Sel-
foss. Hjalti Þorvarðarson stýrði
Rafveitunni á þessum tíma en þú
og Jóakim sáuð um verklegar fram-
kvæmdir. Þeir voru margir sum-
arguttarnir sem unnu undir þinni
stjórn og fengu sína eldskírn bæði
vinnulega og ekki síst í mannlegri
tilsögn enda oft hlegið þegar þeir
tímar voru endurlífgaðir. Okkar
leiðir lágu saman 1962 þegar ég
flutti að Skarði og hóf nám í Iðn-
skóla Selfoss. Þá varst þú heldur
betur búinn að afreka, giftur Unni
og börnin orðin fjögur. Fjölskylda
mín varð fyrir miklu áfalli 1963
þegar faðir minn lést óvænt. Til að
mín fjölskylda gæti flutt til Selfoss
og jafnframt fengið bestu úrlausn
sinna mála byggðuð þið Unnur nýtt
hús á Mánagötunni og létuð okkur
eftir ykkar hluta á Skarði svo stóra
systir gæti búið sem næst sínum
foreldrum með synina. Árið 1964
hættir þú störfum hjá Rafveitu Sel-
foss eftir 17 ár og hófst vinnu hjá
Rarik. Hjá Rarik hélt áfram þín
uppbygging á raforkukerfum lands-
ins sem verkstjóri vinnuflokka og
þá í dreifbýli á Suðurlandi. Hjá Ra-
rik varstu til ársins 2002 „utan
einnar viku“ 1973 samtals 39 ár.
Þeir eru ekki margir sem starfað
hafa samfellt við rafvæðingu á Ís-
landi í 56 ár. Undir þinni verk-
stjórn og leiðsögn störfuðum við
saman hjá Rarik á Suðurlandi í
rúm fjögur ár og byrjuðum á því
daginn eftir sögufrægar sveitat-
stjórnarkosningar og mikil veislu-
höld. Ekki voru menn þá í hvít-
botnuðum gúmmískó með rauð
axlabönd, það kom síðar. „Kross
nítján þrjátíu og tveir, Gufunesra-
díó kallar“ var kunnulegt á tal-
stöðvarbylgjunni, en númerið var
þér kært, fæðingarárið og flottur
bíll. Ástand raforkukerfisins var
ekki alltaf upp á sitt besta á þeim
árum og þurftu menn þá að starfa
við hinar ýmsu aðstæður. Aldrei
var vælt þótt staurar væru brotnir
og vírinn slitinn og veðrið brjálað.
„Æ, æ, ansans vandræði“ heyrðist
stundum, annað ekki.
Þegar ég hóf byggingu á íbúðar-
húsi mínu í Stekkholtinu á Selfossi
fyrir mína fjölskyldu varst þú fyrsti
maður sem mættir með hamarinn.
Fyrsta sumarfríið þitt í langan
tíma var allt notað til smíða og að
ráðleggja og var hvergi slegið af.
Það var ómetanleg aðstoð af þinni
hálfu. Það var ekki bara ég sem þú
studdir, Bóbó minn, börnin og
barnabörnin fengu heldur betur
stuðninginn.
Ég vil fyrir mína hönd, mömmu,
bræðra minna og okkar fjölskyldu
þakka þér, Bóbó minn, samveruna.
Unni, Vilborgu, Margréti, Þórunni,
Jóhanni og fjölskyldum votta ég
mína dýpstu samúð.
Jakob Skúlason.
Í dag kveð ég með söknuði vin
minn traustan og hjálpsaman með
fáeinum orðum. Ég kynntist Þór-
mundi fyrir meira en 65 árum, rétt
eftir að ég, þá 10 ára, flutti á Sel-
foss með foreldrum mínum. Þá bjó
hann á Langanesi hjá foreldrum
sínum að Skarði er þá taldist til
Ölfuss. Ölfusáin var því á milli okk-
ar og beggja vegna brúarinnar
breskt herlið, en það hafði engin
áhrif á vinskap okkar sem reyndist
traustur frá upphafi. Árin liðu og
eins og gerist með unga menn var
margt brallað sem ekki verður tí-
undað hér, enda var Þórmundur
aldrei gefinn fyrir skjall og upp-
hefð. Æskan á alltaf sína sögu.
Þórmundur kvæntist Unni Jóns-
dóttur og heim til þeirra var ávallt
gott að líta, spjalla og spá um allt
og ekkert. Vinskapurinn hélst
traustur í gegnum árin, ef á þurfti
var Þórmundur alltaf til taks og
óteljandi eru stundirnar sem við
sátum saman og spjölluðum um
landsmálin og heimsmálin. Okkar
síðasti fundur, þá á sjúkrahúsinu
rétt fyrir brotthvarf hans, snerist
aðallega um skemmtilegar minn-
ingar æskuáranna og þau voru
mörg smáatriðin sem Þórmundur
mundi eftir. Þær eru góðar,
skemmtilegar og óteljandi, þær
minningar sem ég á með Þórmundi,
traustum vini og góðum dreng.
Ég og fjölskylda mín vottum
Unni og afkomendum þeirra Þór-
mundar, okkar innilegustu samúð.
Gunnar Gränz.
Þórmundur
Þórmundsson
 Fleiri minningargreinar um Þór-
mund Þórmundsson bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.