Morgunblaðið - 17.12.2009, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 2009
Skólakerfi á krossgötum
una í forgang,“ segir hún um stöðuna fái skólinn ekki það
fé sem upp á vanti. Þrátt fyrir niðurskurð segir hún lyk-
ilatriði að draga ekki úr gæðum kennslunnar en álag á
starfsfólk aukist, kennslumat verði endurskoðað, sem og
fastlaunasamningar. Mikil fjölgun stúdenta þýði að skól-
inn megi ekki við því að missa starfsmenn og ekki hafi
verið hægt að ráða nýja starfsmenn í ár. Ekki verði held-
ur bætt við á næsta ári.
Árið 2007 gerðu HÍ og ríkisvaldið með sér samning um
viðbótarframlag til skólans. HÍ átti að fá stigvaxandi
framlag á næstu fimm árum til þess að fjármagna stefnu
skólans, 640 verðbættar milljónir á ári. Samningurinn
var afkastatengdur og segir Kristín að HÍ hafi staðið við
öll áfangamarkmiðin en samningnum hafi verið frestað
eftir að HÍ hafi fengið 300 milljónir 2007 og fullt framlag
2008. „Það er mjög mikið
áfall,“ segir Kristín um
frestunina og vísar til
þess að framlagið
hafi verið hugsað
til þess að hægt
væri að ráða nýja
kennara, efla
rannsóknir,
kennslu, nýsköp-
un, framhaldsnám
og fleira.
Ný verkefni bíða
Lagt er til að framlög til
Háskólans á Bifröst dragist saman um
27,2 milljónir króna frá fjárlögum 2009.
Ágúst Einarsson, rektor skólans, segir
að búið hafi verið að kynna væntanlegan
niðurskurð og því hafi verið brugðist við
með aukinni hagræðingu og niðurskurði
kostnaðar. Eins hafi verið gerðar ráð-
stafanir til þess að auka tekjur annars
staðar frá. „En auðvitað kemur þetta sér
illa fyrir okkur eins og aðra,“ segir hann.
Um 1.200 nemendur eru í Háskólanum á
Bifröst. Um 350 manns voru á launaskrá 2008
og fastráðnir starfsmenn eru um 70. Skólinn er
með stærri fyrirtækjum á Vesturlandi og með
stærstu fyrirtækjum í Borgarbyggð. Ágúst
segir að niðurskurðurinn hafi ekki bein áhrif á
nemendur, en starfsfólk hafi tekið á sig launa-
skerðingu síðla sumars og nokkrum starfs-
mönnum hafi verið sagt upp störfum.
„Við erum alveg undirbúin að
mæta bæði þessu ári og því
næsta,“ segir hann og bætir
við að starfsemin gangi vel
á Bifröst. „Við þurfum að
gæta að öllu í rekstri og
höfum gert það. Þessi
niðurskurður hefur ekki
bitnað á þjónustu við
nemendur og við höfum
jafnað þessu þannig niður
að við komumst í gegnum
þetta árið 2010,“ segir Ágúst og
bætir við að öflun annars fjár-
magns hafi gengið vel.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
NEMENDUM við háskóla landsins fjölgar stöðugt en á
sama tíma lækka opinberar fjárveitingar til þeirra.
Skerðingunni er fyrst og fremst mætt með launalækk-
unum og reynt er að láta niðurskurðinn ekki bitna á
nemendum.
Gert er ráð fyrir að fjárveiting til Háskóla Íslands
lækki um 315,7 milljónir kr. frá fjárlögum 2009 að
frátöldum verðlagshækkunum.
Í haust var boðað að stefnt væri að því að
skera niður um 8,5% á háskólastiginu á næsta
ári, en Kristín Ingólfsdóttir, rektor Háskóla Ís-
lands, bendir á að að hluta til hafi verið tekið til-
lit til fjölgunar nemenda við HÍ og niðurskurð-
urinn verði því um 3% í skólanum á milli ára,
samkvæmt fjárlagafrumvarpinu, sam-
anborið við um 5% meðaltalslækkun hjá
öðrum háskólum.
Kristín segir að frá því fjárlaga-
frumvarpið 2009 var lagt fram í
október á liðnu ári hafi HÍ skorið
niður um einn milljarð. Á sama
tíma hafi nemendum fjölgað
verulega. Fyrir ára-
mótin 2008-2009
hafi stjórnvöld
hvött stjórn-
endur skólans
til þess að
opna dyrnar
fyrir fleiri
nemendum
en áður og þá
hafi verið
teknir inn
1.400 nemendur í
stað 100 til 200 nem-
enda eins og áður hafi
verið að jafnaði um áramót. Í haust
hafi síðan verið 20% fjölgun nýnema
miðað við haustið 2008 og nú séu 14.000
nemendur í skólanum.
Þó tekið hafi verið tillit til fjölgunar
nemenda í fjárlagafrumvarpinu segir
Kristín að ekki sé gert ráð fyrir fram-
lagi með 700 nemendum og því vanti 300
milljónir króna til þess að brúa bilið.
„Við gerum okkur vonir um að það verði
komið til móts við okkur varðandi þessa
700 stúdenta sem út af standa,“ segir
hún.
Kristín leggur áherslu á að undan-
farin ár hafi HÍ skilað fjárhagsáætlun
innan ramma fjárlaga og þannig
verði það áfram. „Við setjum kennsl-
Launalækkanir
lærimeistara
 Nemendum við háskóla landsins fjölgar stöðugt en á
sama tíma lækka opinberar fjárveitingar til þeirra töluvert
 Viðbótarframlagi til HÍ til að ráða nýja kennara, efla rann-
sóknir, kennslu, nýsköpun, framhaldsnám og fleira frestað
Háskólar - rekstrargrunnur
Fjárlög Frumvarp Breyting
2009 2010 frá fjárl.
m.kr. m.kr. %
Háskóli Íslands 9.958,3 9.817,0 -1,4
Tilraunastöð Háskólans að Keldum 202,5 199,9 -1,3
Raunvísindastofnun Háskólans 390,3 372,2 -4,6
Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum 279,3 260,2 -6,8
Háskólinn á Akureyri 1.460,9 1.364,0 -6,6
Landbúnaðarháskóli Íslands 551,4 522,2 -5,3
Hólaskóli - Háskólinn á Hólum 267,7 253,2 -5,4
Námsmatsstofnun 129,2 121,6 -5,9
Háskólinn á Bifröst 347,5 329,4 -5,2
Háskólinn í Reykjavík 2.172,9 2.067,0 -4,9
Listaháskóli Íslands 667,7 635,1 -4,9
Rannsóknamiðstöð Íslands 178,5 174,3 -2,4
Ritlauna- og rannsóknasjóður prófessora 179,2 181,9 1,5
Markáætlun á sviði vísinda og tækni 315,0 315,0 0,0
Rannsóknasjóður 815,0 815,0 0,0
Tækjasjóður 115,0 115,0 0,0
Rannsóknarnámssjóður 100,0 100,0 0,0
Háskóla- og vísindastofnanir, viðhald og stofnk. 340,0 135,0 -60,3
Háskóla- og rannsóknastarfsemi 239,5 174,0 -27,3
Alþjóðleg samskipti 1.540,0 1.451,9 -5,7
Samtals 20.249,9 19.403,9 -4,2
Aukning
Minnkun
Nemendur óttast niðurskurð
Hildur Björnsdóttir, formaður
stúdentaráðs Háskóla Íslands, segir
að nemendur hafi ekki enn fengið
nákvæma útlistun á því hvernig
niðurskurðurinn komi helst niður á
stúdentum, en ýmislegt hafi verið
tekið af þeim og það réttlætt með
niðurskurðinum.
Áhrif á nemendur
Í þessu sambandi nefnir Hildur
að nú hafi stúdentar ekki lengur að-
gang að byggingum allan sólar-
hringinn eins og áður og það sé
skýrt með því að ekki sé til fjár-
magn til þess að hafa vaktmann á
nóttunni. Sjúkra- og upptökupróf,
sem hafi verið í janúar, verði í maí
og að nokkru leyti sé vísað til pen-
ingaleysis í því efni. Rætt sé um að
samstarfssamningar við erlenda
háskóla séu í uppnámi og þar með
möguleikar stúdenta á að fara í
skiptinám. Eins bitni niðurskurð-
urinn á kennslunni verði náms-
leiðum fækkað.
Hildur segir að vegna niður-
Morgunblaðið/Eggert
Háskólatorg Stúdentar við Háskóla Íslands hafa ekki lengur afnot af bygg-
ingum skólans til lesturs og undirbúnings allan sólarhringinn.
skurðarins hafi Háskólinn velt fyrir
sér mögulegum fjöldatakmörk-
unum í skólann og hækkun skrá-
setningargjalda. „Það væru líklega
alvarlegustu afleiðingar nið-
urskurðarins og nokkuð sem stúd-
entaráð mundi alfarið leggjast
gegn,“ segir hún.
„Við erum í háskóla til þess að
vera í námi og það er hrikalegt ef
skerðingin kemur niður á kennsl-
unni,“ segir Hildur og bætir við að
SHÍ hafi bent á leiðir til þess að
skera niður án þess að niðurskurð-
urinn bitnaði á nemendum. Í því
sambandi nefnir hún niðurskurð í
stjórnsýslunni, hagræðingu í störf-
um og aðra hagræðingu innanhúss.
Hildur segist vona að launalækk-
anir kennara komi ekki niður á
gæðum námsins og verði til dæmis
ekki til þess að kennarar gefi sér
minni tíma en ella við að leiðbeina
nemendum við lokaritgerðir. „Við
vitum ekki enn hvort lægri laun
draga úr metnaði kennara til
kennslunnar,“ segir hún.
3
milljónir er hæsta,
áætlaða verð á
ársnemanda í há-
skóla á Íslandi,
en lægsta verðið
er um 500 þús-
und.
450
milljónir
hljóðar skerð-
inging sam-
tals upp á hjá
HÍ og HR.
300
milljónir króna
vantar til þess að
brúa kostn-
aðarbilið vegna
fjölgunar nem-
enda í HÍ.