SunnudagsMogginn - 18.07.2010, Side 15

Þ
rátt fyrir að maðurinn verji um þriðjungi ævi
sinnar í svefn er furðulítið vitað um þessa einu
helstu athöfn hans. Jú, við hvílumst af svefni,
en sú hvíld er að mestu leyti ætluð heilabúinu,
aðrir hlutar líkamans geta vel hvílst í vöku og á mun
skemmri tíma en það tekur okkur að verða útsofin.
Heilastarfsemin liggur að miklu leyti niðri í svefni, en þó
er sú hvíld rofin af draumum.
Talsverðar rannsóknir hafa verið gerðar á draum-
svefni, því auðvelt er með athugunum að sjá hvenær
manninn (og mörg dýr) dreymir. Hinar hröðu augn-
hreyfingar draumsvefns benda til þess að tímaskyn
manna í draumalandinu sé allt annað en í vöku, sem aft-
ur gefur til kynna að dags daglega malli heilabúið áfram í
hægagangi!
Rannsóknum á heilastarfsemi hefur fleygt áfram á
síðustu árum og þannig náðu japanskir vísindamenn við
rannsóknarstofnun í Kyoto þeim árangri árið 2008 að
„lesa“ úr heilastarfsemi manna myndir sem viðfangsefni
þeirra horfðu á. Vonir standa til þess að á næstu áratug-
um verði sú tækni fullkomnari og nái til fleiri
skilningarvita. Sé unnt að lesa slíkar upp-
lýsingar úr heilanum vonast menn
einnig til þess að lesa megi heilanum
fyrir. Nú þegar er unnt að
kaupa tæki til þess að tengja
heilastarfsemi við tölvu-
starfsemi án þess að setja
rafskaut í heilabörkinn eða
leggjast í segulmyndatæki (sjá
mynd).
Disneyland eða
Gúlag hugans?
Markmið slíkra rannsókna,
fyrir utan almenna þekking-
arleit á starfsemi heilans, hef-
ur einkum beinst að því að
bæta úr vanda þeirra sem búa
við takmörkuð skilningarvit: að
blindir fái að sjá og daufir geti heyrt.
Þegar hefur gríðarlegur árangur náðst á
því sviði, þó vissulega sé nóg fyrir stafni enn.
Fleiri hafa þó sýnt rannsóknum af þessu tagi áhuga
og þar hafa tölvuleikjaframleiðendur verið einna
fremstir í flokki. Þeir hafa um langa hríð beitt ótal
brögðum til þess að færa leikina nær skilningarvitunum
en tölvuskjáir og hátalarar leyfa, en geti þeir beintengst
heilanum verður vart komist mikið lengra, eins og
nokkuð hefur verið fjallað um í vísindaskáldskap.
Vart þarf að orðlengja það að slík tenging myndi reyn-
ast byltingarkennd fyrir hvers konar starf mannsins þar
sem hugaraflið er í aðalhlutverki og myndi margefla
það. Menn geta einnig gert sér í hugarlund stór-
fenglega möguleika í leikja- og skemmtanaiðn-
aðinum, þar sem snjöllustu draumfararnir yrðu
ofurstjörnur og nákvæmlega ekkert væri
ómögulegt.
En það er líka rétt að gefa hinu gaum,
hvort nokkur yrði óhultur fyrir slíkri
tækni. Ef lesa má minningar eða hugsanir,
fengi nokkur að vera í friði einn og með
sjálfum sér? Yrðu hugsanaglæpir 1984 að
veruleika? Verstu vargar síðustu aldar náðu
skelfilegum árangri í innrætingu og heila-
þvotti, en hvað ef þeir gætu blandað sér í ein-
ræðu sálarinnar?
Michael Caine og Leonardo DiCap-
rio í hlutverkum sínum í Inception.
Beinteng-
ing við
heilann
Ken Watanabe sem Saito and Lucas Haas sem Nash í Inception.
Epoc frá Emotiv má kaupa fyrir 299 dali
og nota til þess að tengja heila-
starfsemina við tölvu.