SunnudagsMogginn - 18.07.2010, Qupperneq 20

20 18. júlí 2010
Þ
að þarf heilt þorp til að ala upp
barn, ku vera málsháttur upp-
runninn frá Afríku. Þótt Vest-
urlandabúar grípi gjarnan til
þessara orða á tyllidögum má deila um
hversu mikið þeir fara eftir þeim í dag-
legu lífi – í öllu falli hefur áherslan á
kjarnafjölskylduna stöðugt aukist und-
anfarna öld í hinum vestræna heimi. Sú
skoðun hefur orðið æ almennari að ekk-
ert komi í staðinn fyrir samveru barna
með foreldrum sínum og því er ekki að
undra að margir þeirra glíma við stöðugt
samviskubit – ef ekki yfir því að hafa
ekki nægan tíma með börnunum sínum
þá jafnvel yfir því að vilja ekki vera jafn
mikið með börnunum sínum og raun ber
vitni.
Ein þeirra síðarnefndu er Melkorka
Mjöll Kristinsdóttir, sem er heimspeki-
menntaður bóndi og bústýra að Keldum í
Rangárþingi. Hún var með nokkuð
ákveðnar hugmyndir um barnauppeldi
þegar hún átti eldri son sinn fyrir tæp-
lega fjórum árum. „Ég ætlaði að vera
heimavinnandi og var mjög á móti leik-
skólum enda var ég alveg hörð á því að
svona lítil börn þyrftu ekki menntun
heldur fyrst og fremst ást og umhyggju.
Þar fyrir utan hef ég alltaf verið heima-
kær og fundist gaman að eldamennsku
og slíku þannig að mér fannst mjög eft-
irsóknarvert hlutskipti að vera hús-
móðir.“
Þetta viðhorf breyttist nokkuð eftir að
sonur hennar kom í heiminn. „Dreng-
urinn var lagður á brjóst við minnsta
kvart. Hann sofnaði þegar hann var orð-
inn þreyttur og var borinn um heimilið
nánast eins og hann væri hluti af mjöðm-
um móður sinnar,“ segir hún og bætir
því við að hún hafi verið mjög sannfærð
um ágæti slíkra aðferða, að minnsta kosti
til að byrja með. Málin vönduðust þó
þegar á leið. „Ég fékk tennisolnboga af
öllum burðinum en verra þótti mér að
geta örsjaldan farið ein á klósettið, fyrst
vegna þess að ég gat ekki skilið barnið
eitt eftir frammi en síðar vegna óbilandi
áhuga hans á að koma með. Og eftir því
sem drengurinn stækkaði urðu næðis-
stundirnar sífellt færri.“
Vildi meira en Bóbó bangsa
Að auki upplifði Melkorka mikla ein-
angrun af því að vera ein á heimilinu yfir
daginn með barnið. „Allur dagurinn fór í
að kubba og horfa á Bóbó bangsa og ég
hreinlega nennti því ekki. Mig vantaði
félagsskap og verkefni við hæfi.“ Hún
segir að vissulega sé frábært að hafa
tækifæri til að vera mikið með barninu
sínu, en öllu megi ofgera. „Maður heyrir
oft að fólk vildi óska þess að það gæti eytt
meiri tíma með fjölskyldunni sinni. Á
tímabili var minn draumur hins vegar að
vera minna með fjölskyldunni.“
Að lokum ákvað Melkorka að setja
drenginn á leikskóla hálfan daginn, en þá
var hann orðinn 19 mánaða. „Ég lenti í
svolitlu stríði við sjálfa mig um það hvort
mér væri stætt á því að vera ekki úti á
vinnumarkaðinum þótt barnið væri á
leikskólanum. Ég fann líka fyrir því að
fólk spurði hvort ég væri ekki að fara að
vinna. Þá varð ég fyrst í stað svolítið
vandræðaleg og fann fyrir samviskubiti
en á endanum komst ég að þeirri nið-
urstöðu að ég væri ekki hætt að vera
heimavinnandi þó barnið væri í leikskóla
hluta úr degi. Auk þess trúi ég því að
hlutverk foreldra sé fullt starf og einmitt
þess vegna þurfi foreldrar frí frá því á
einn eða annan hátt. Sumir foreldrar fara
t.d. að líta á vinnuna sína sem tímabund-
ið frí frá heimilinu og ég sýni því fullan
skilning.“
„Fá þú þér bara kaffi“
Efasemdir um þetta fyrirkomulag létu
Melkorku þó ekki í friði fyrr en hún
kynntist hugmyndum bandaríska barna-
sálfræðingsins dr. Harveys Karp. „Ég var
að horfa á Dr. Phil í sjónvarpinu þar sem
hann var gestur og skyndilega upplifði ég
skilning á aðstæðum mínum sem ég fékk
ekki hjá vinkonum mínum sem áttu eldri
börn en ég.“
Í þættinum ræddi dr. Karp um að ein-
angrun kjarnafjölskyldunnar væri bund-
in við Vesturlönd. „Hann benti t.d. á að
það væri nýlegt og mjög ónáttúrulegt
fyrirbæri að kjarnafjölskyldan byggi
svona út af fyrir sig. Áður bjó stór-
fjölskyldan saman og deildi bæði
vinnunni og gleðinni sem fylgir börn-
unum og ef maður horfir enn lengra aftur
í tímann þá bjuggu nokkrar fjölskyldur
saman. Í öðrum heimsálfum er kjarna-
fjölskyldan enn hluti af stærri heild þar
sem ekki eru bara afar og ömmur heldur
frænkur, frændur og jafnvel fólkið í
þorpinu. Í einum þjóðflokk í Afríku
ganga ungabörnin t.d. á milli nánast eins
og poppkorn í bíó svo stundum halda yf-
ir 20 manns á litlu barni á einum degi.
Annars staðar hjálpast systur móður-
innar að við að hugsa um börn hennar.“
Sjálf hefur Melkorka kynnst slíku við-
horfi á eigin skinni. „Ég kynntist fólki frá
Filippseyjum í messu sem við fjöskyldan
sóttum. Í messukaffinu var viðbúið að ég
myndi þurfa að halda á yngri stráknum
okkar sem var þá 14 mánaða á meðan ég
reyndi að fá mér kökubita með annarri
hendinni. Þá kom til mín þessi filipp-
eyska kona sem ég hafði aldrei hitt áður
og sagði mér að fara bara að fá mér kaffi,
hún skyldi halda á barninu. Hún tók við
honum og hann var alveg til í að fara með
henni, sem við vorum steinhissa á því
hann fer yfirleitt að gráta þegar einhver
ókunnugur tekur hann. Þegar við fórum
að huga að honum stuttu síðar var hann
kominn í hendurnar á annarri asískri
konu og gekk þannig á milli. Á meðan
gátum við drukkið kaffi í ró og næði, sem
var bara æðislegt.“
Kenningar Karps höfðuðu það vel til
Melkorku að hún ákvað að verða sér úti
um bók hans, The Happiest Toddler on
the Block. „Þar lýsir hann m.a. því um-
hverfi sem mætir börnum þegar þau
koma í heiminn. Þau búast ekki við því
að lifa innan fjögurra veggja með
mömmu sinni allan daginn. Þau eiga von
á náttúrulegra umhverfi þar sem fólk býr
útivið innan um fullt af dýrum, öðrum
börnum og fullorðnu fólki og heyrir
vindinn gnauða í trjánum. Eins konar
ævintýraveröld.“
Pössun af litlu tilefni
„Eftir að ég las þetta fór ég að hugsa um
leikskólana á annan hátt: þar er fullt af
börnum og margir fullorðnir, tré og
garður og kisur bæjarins koma þar við.
Leikskólar eru því síður en svo ónátt-
úrulegir eða einhver geymslustaður,
heldur líkjast einmitt á margan hátt eðli-
legu umhverfi fyrir börn. Í dag er ég
sannfærð um að leikskólar séu góðir fyrir
Að koma í
stað trjánna
og vindsins
Annars staðar á hnettinum finnst fólki það vera
hreinasta brjálæði að ætla foreldrum að sjá hjálp-
arlaust um uppeldi barna sinna, segir bandaríski
barnasálfræðingurinn dr. Harvey Karp. Mel-
korka Mjöll Kristinsdóttir hefur kynnt sér kenn-
ingar hans en hún er móðir tveggja drengja.
Bergþóra Njála Guðmundsdóttir ben@mbl.is
Melkorka Mjöll Kristinsdóttir og Skúli
Skúlason maður hennar eru í ríkari mæli
farin að njóta aðstoðar annarra við upp-
eldi sonanna Jóns Ara sem er á öðru ári
og Guðmundar sem er á því fjórða.
„Allur dagurinn fór í að kubba og horfa á Bóbó bangsa og ég hreinlega nennti því ekki,“ segir
Melkorka og er reynslunni ríkari nú þegar yngri drengurinn, Jón Ari, er kominn til sögunnar.
Morgunblaðið/RAX