SunnudagsMogginn - 08.08.2010, Blaðsíða 21

8. ágúst 2010 21
orkufyrirtæki til viðbótar á Íslandi,
heldur að fyrirtækið hefði sýnt áhuga á
fimm stöðum og nefndir: „Hruna-
mannaafrétt, Öræfi, Reykjahlíð, Voga,
Bjarnarflagsvirkjun, Kerlingarfjöll og
Krísuvík“. Hvað hefurðu fyrir þér í því?
„Fólk sem ekki vildi láta nafn síns getið
vegna þess það var hrætt um að geta misst
vinnuna kom þessum upplýsingum til
mín. Sem er fáránlegt því svona lagað ætti
að fara fram fyrir opnum tjöldum. Þetta
er fólk sem vinnur í þessum fyrirtækjum
og er búið að vera að díla við Magma. Þú
hefur kannski tekið eftir því að Magma
hefur ekki neitað þessu. Blaðamenn ættu
kannski að spyrja þá hvort þeir hefðu
reynt að semja um þessa staði? Og tala
opinskátt um það hverjar fyrirætlanir
þeirra séu á Íslandi? Ég hef séð erlent við-
tal við Ross Beaty þar sem hann hrífst af
Kínverjum fyrir að fara af stað núna og
bara kaupa, kaupa, kaupa aðgang að
ódýrum orkuauðlindum. Í öðru viðtali við
hann sagði hann: „We would have been
farther along had [the global economic
crisis] not happened, although we may
not have had opportunities that we took
advantage of. For example, going into
Iceland was strictly something that could
only have happened because Iceland had
a calamitous financial meltdown in
2008.“
Fyrir minna en ári lýsti Ross því yfir að
Magma hefði ekki áhuga á að kaupa
meirihlutann í HS Orku. Hann sagðist
ekki vilja fara á móti orkustefnu landsins í
óþökk þjóðarinnar. Síðan 17. maí 2010
kemur út fréttatilkynning þess efnis að
Magma hafi ákveðið að kaupa hlut Geysis
Green Energy í fyrirtækinu og myndi þá
eiga 98,53% af fyrirtækinu. Hverju getur
maður treyst?
Það að fólk vilji láta skoða þessi kaup
áður en þau ganga í gegn er ekki einu
sinni með eða á móti einkavæðingu. Ég
hef lesið greinar eftir íslenska hægrimenn
sem tala um að þeir hlutir sem hafa verið
gerðir í nafni einkavæðingar á Íslandi
sverti hugmyndina.
Það þarf að endurskrifa orkulögin. Nú-
verandi lög duga hvorki til þess að hafa
áhrif á eignarhald orkufyrirtækja né held-
ur til þess að stjórna lengd þeirra um nýt-
ingarrétt.“
Er þetta dæmi um mál sem á að fara í
þjóðaratkvæðagreiðslu, að þínum dómi?
Ertu fylgjandi því að beinu lýðræði verði
beitt í auknum mæli við ákvarðanir um
málefni þjóðarinnar?
„Já. Þjóðin þarf að móta stefnu. Hún
þarf að ákveða hvað hún vill verða þegar
hún verður stór. Og bera ábyrgð á
ákvörðun sinni. Ekki kenna ráðamönnum
um. Það þarf að samstilla þjóðina í þessu
máli. Þessi innri barátta er að éta okkur
upp. Við treystum ekki stjórnmálamönn-
um til að taka þessar ákvarðanir fyrir
okkur.“
Þú heldur fram þeirri skoðun að komið
sé nóg af álverum á Íslandi. En hafa þau
álver, sem fyrir eru á Íslandi, ekki gefið
ágæta raun? Hafa þau ekki í raun aukið
fjölbreytni í efnahagslífinu því rekst-
urinn virðist dafna ágætlega á kreppu-
tímum, það skapast mörg störf með
hverju álveri og starfsfólk virðist vera
ánægt?
„Það verður ekki aftur snúið með þau
þrjú sem eru komin. Og er verið og hægt
að gera margt jákvætt út frá þeim. Þetta er
spurningin um að hafa ekki of mörg egg í
sömu körfunni, ekki satt! Áður en stór-
iðjan kom til skjalanna vorum við næstum
bara í fiskveiðum. Nú eru álverin orðin
stærri en fiskurinn – er þá ekki nauðsyn-
legt að huga að fleiri atvinnugreinum? Ég
hef heyrt tölur um fjölgun atvinnutæki-
færa á Íslandi sl. 40 ár og að á þessum tíma
hafi orðið til 80.000 ný störf – og þar af
séu um 4.000-5.000 í áliðnaðinum. Nú
veit ég ekki hvort þessar tölur eru ná-
kvæmar, en það er athyglisvert að velta
því fyrir sér, ef svo er, hvaðan þessi
75.000 störf komu? Er það ekki hlutverk
ríkisvaldsins að skapa almenn skilyrði
fyrir okkur, þannig að hver og einn geti
nýtt sinn sköpunarkraft og frumkvæði,
fremur en að ákveða hvað okkur á að
dreyma um?
Fyrir tveimur árum bauð ég Paul Haw-
ken og aðstoðarmanni hans til Íslands
(þeir eru grænir kapítalistar, á heims-
mælikvarða, vinna t.d. með Obama við að
gera Hvíta húsið grænt). Við funduðum
með iðnaðarráðuneyti, sprotafyr-
irtækjum, lífeyrissjóðunum, fjármögn-
unarfyrirtækjum, stjórnmálamönnum og
margt fleira. Eftir að þeir kynntu sér að-
stæður stungu þeir upp á því að Íslend-
ingar gætu verið frumkvöðlar í mörgu.
T.d. í að smíða gler fyrir glugga sem hefur
sólarorkuflögur í sér. Þetta gæti orðið að
stóru fyrirtæki. Við höfum álið, við höfum
orkuna og við höfum sandinn, ótrúlega
mikið af sandi. Við gætum þróað okkar
eigin lausnir og þetta yrði íslenskt vöru-
merki sem við gætum flutt út. Þetta býður
upp á bæði meira sjálfstæði, arð og sjálf-
bærni en að byggja bara enn eitt álverið.
Hraðinn bak við stóriðjuna er líka hættu-
legur fyrir náttúruna. Jarðvarmavirkjanir
eru viðkvæmar. Það þarf að þróa þær ró-
lega í takt við náttúruöflin. Hitaveita Suð-
urnesja var dýrmæt af því að þetta var
fyrirtæki sem var búið að byggja upp
hægt, þróa sérlausnir eins og t.d. að virkja
heitan jarðsjó. Svo ég vitni í Þorvald Örn
Árnason: „Þar varð til afar verðmæt
Ljósmynd/Vera Pálsdóttir