SunnudagsMogginn - 08.08.2010, Side 50

50 8. ágúst 2010
P
étur Grétarsson byrjaði sitt tónlistarnám
með því að læra á harmonikku en féll svo
fyrir trommum og slagverki, byrjaði að spila
blúsað þungarokk að hætti Deep Purple.
Rokkið leiddi hann síðan út í djassinn og þar hefur
hann setið fastur upp frá því.
„Ég fékk þessa dellu mjög snemma, var sextán eða
sautján ára, og nálgaðist hana í gegnum hljóðfæri eins
og svo margir aðrir. Ég var að fylgjast með í mús-
íkinni, lesa aftan á plötuumslög og svoleiðis, og þá
höfðu þessir gaurar í uppáhalds hljómsveitunum verið
að koma fram á plötum með gaurum eins og Billy
Cobham og fleiri trommuundrum og í framhaldinu
fékk ég Miles Davis-vírusinn.“
Merkilegur tími
Pétur segir að þetta hafi verið merkilegur tími, enda
mikið um að menn væru að blanda saman ólíkum
stílum á sjöunda áratugnum þegar hann leiddist út í
djassinn. „Svo fór ég að fylgjast með gaurunum hérna
heima, Gvendi Steingríms og hans félögum og kynnt-
ist fljótt Vernharði Linnet og fleiri sem voru á kafi í
djassinum og Jazzvakningu og svo allt í einu vorum
við bara farnir að flytja inn tónlistarmenn – ég á Löd-
unni hans pabba að fara suður til Keflavíkur að sækja
Dexter Gordon,“ segir hann og hlær að minningunni.
„Þetta var ferlega skemmtilegur tími og gaman að
grúska í tónlistinni, að bíða eftir plötum og liggja yfir
þeim til að stúdera. Það eru breyttir tímar í dag, nú er
öll tónlist aðgengileg, en ég veit ekki hvort er betra.
Ég öfunda krakkana ekkert af því hvað þau þurfa að
vinsa úr miklu magni af tónlist, en magnið hefur líka
gert það að verkum að þetta er allt í einum allsherjar
graut – veggirnir eru að hrynja og það er í senn óum-
flýjanlegt og gott. Ég finn það sjálfur sem hlustandi að
ég er ekki eins opin kvika og var, ég er aðeins for-
stokkaðri,“ segir hann og kímir. „Það er rosalega
gaman þegar maður uppgötvar eitthvað nýtt, eitthvað
sem talar til manns, en það er erfitt þegar framboðið
er svona mikið.“
Tónleikar Jazzvakningar í apríl 1978, þegar þeir
Niels-Henning Ørsted Pedersen, Philip Catherine og
Billy Hart léku í Háskólabíói, höfðu mikil áhrif á ís-
lenska tónlistarmenn og því hefur verið haldið fram
að í kjölfar þeirra hafi orðið til heil kynslóð íslenskra
djasstónlistarmanna sem fagnaði frelsinu sem djassinn
bauð upp á. Nú virðist önnur kynslóð komin til sög-
unnar, en nú er djassinn ekki endilega í aðalhlutverki,
heldur einn af litunum á spjaldinu og menn blanda
saman ólíkum tónlistarstefnum sem aldrei fyrr. Pétur
segir að það sé ekki einhlít skýring á því hvers vegna
þetta gerist nú, en hann er þó á því að tónlistarskóli
FÍH hafi mikið að segja hvað þetta varðar.
„Skólinn heldur ekki djassi að fólki í sjálfu sér, það
vill bara svo til að sú músík hentar mjög vel – hún er
mjög fjölbreytt og maður lærir svo margt sem menn
geta notfært sér. Hljómagangur er bara hljómagangur
hvort sem bítið er ding diggaring, diggaring, digg-
aring eða eitthvert „frumskógabít“. Ég held að sem
betur fer komi fólk inn í skólann og læri það að það
verður sjálft að uppgötva sína tónlistarlegu hug-
myndafræði og geri það síðan hiklaust.
Minna pláss fyrir róttækar tónlistarstefnur
Það er minna pláss fyrir róttækar tónlistarstefnur nú
en áður, ekki síst vegna þess að þær lifa svo stutt.
Maður lítur til baka og í rytmískri tónlist getum við
talið upp einhverjar tuttugu mismunandi tónlist-
artegundir eða afbrigði, en þegar við förum lengra
aftur þá vorum við með swing-tímabilið eða bíbop-
tímabilið eða avant garde og þau entust nokkur ár.
Núna erum við að tala um nokkra mánuði í besta falli.
Ég vitna oft í bók sem ég las eftir Eric Idle, Monty
Python-mann, sem gerist í framtíðinni. Í henni er að-
al-söguhetjan vélmenni sem er sérfræðingur í síðustu
fimmtán mínútum. Þangað stefnum við.
Þó þetta sé skemmtilegt held ég reyndar að það geti
líka virkað neikvætt; að fólk telji sér trú um að það sé
að hlusta voða mikið á músík en svo er það kannski
með takmarkaðan playlista í iPodnum og þá er það í
raun með tappa í eyrunum og heyrir ekki músíkina út
um gluggann hjá hinum.
Ég finn það líka að krakkarnir skoða tónlistina
öðruvísi en við gerðum hér áður fyrr og mér finnst
það merkilegt hvað hún er sjónræn fyrir þeim. Fyrir
fimmtán árum kenndi ég kúrs í FÍH-skólanum sem
kallaðist „hlustun“ þar sem pælingin var að spila
óvenjulegt stöff fyrir krakkana. Það voru alltaf mjög
vel sóttir kúrsar og kom oft fyrir að ég gat spilað eitt-
hvað fyrir krakkana sem kveikti á þeim. Til dæmis
eins og að spila Vorblótið fyrir dauðarokkara í leð-
urbuxum og hann sagði: Vá, ég hélt að ég væri rokk-
ari! Svo byrjaði ég að kenna sama áfanga fimmtán ár-
um síðar og það kom eiginlega enginn. Þeir sem komu
sáu svo tónlistina öðruvísi en nemendur mínir fyrir
fimmtán árum. Eitt af því sem ég geri, og gerði með
krökkunum áður, er að hlusta á óvenjulega tónlist og
spekúlera í henni, reyna að lýsa henni og fæ þá und-
antekningarlaust sjónræna lýsingu, lýsingu á því hvað
viðkomandi sér fyrir sér. Þegar mín kynslóð var í
tónlistarnámi vorum við alltaf að afbyggja lögin, velta
því fyrir okkur hvaða takttegund maður heyrði og
hver hljómagangurinn væri og hvernig menn væru að
nota hljóðfærin, en í dag er það alltaf hvað maður sér
fyrir sér þegar maður heyrir lagið, allt mjög mynd-
rænt.“
Hvíld að spila heima
Eins og getið er í upphafi er Pétur ekki bara tónlistar-
maður, hann hefur í mörgu að snúast og sífellt hlaðast
á hann verkefni í tónsmíðum, tónleikahaldi, félags-
störfum, kennslu – hvað varð um trommuleikarann?
„Trommuleikarinn, réttara sagt hljóðfæraleikarinn,
er enn að og í þessu stússi öllu fæ ég mikið út úr því
að vera með hljóðfærin í kringum mig – það er ekkert
óþol, ég er búinn að spila svo mikið í gegnum árin.
Þegar maður er alltaf að spila eitthvað sem aðrir
ákveða brennur maður dálítið út í því og ég hef aðeins
fundið fyrir því. Það er því hvíld að spila hér heima, á
trommur, marimbu eða píanóið, að spekúlera í mús-
ík. Tölvan er líka að verða eins og hvert annað hljóð-
færi. Ég byrjaði að nota tölvu 1997 þegar ég vann tón-
list fyrir leikrit og tók upp á tölvuna, þó aðstaðan hafi
verið frumstæð og með tímanum hefur tölvan orðið
mér mikilvægari. Eitt af því sem ég geri mér til
skemmtunar er til dæmis að ég spila eitthvað, til
dæmis á marimbuna, og reyni svo að gera eitthvað
heillegt úr því í tölvunni sem er allt önnur nálgun en
að semja lag og útsetja og spila það inn.
Ég er af þeirri kynslóð sem lítur oft á tölvuna sem
segulband, en hjá ungum tónlistarmönnum sem ég
vinn með, til dæmis Ödda Mugison, er tölvan nýtt
hljóðfæri og ég er að læra það og farinn að fíla það
núna. Það fellur líka vel að því sem maður er alltaf að
reyna að gera sem hljóðfæraleikari – að komast yfir
sjálfan sig sem hljóðfæraleikara og geta byrjað að
músísera.
Jazzhátíð í Reykjavík fagnaði tuttugu ára afmæli
sínu á síðasta ári og framundan er næsta hátíð; hefst
næstkomandi föstudag með beinni djassútsendingu úr
Útvarpshúsinu og stendur síðan til mánaðamóta. Pét-
ur hefur stýrt hátíðinni undanfarin fjögur ár með
góðum árangri sem sést meðal annars af því að að-
sókn að henni hefur aldrei verið meiri. Þegar ég rifja
það upp með honum að um tíma hafi svo virst sem
Jazzhátíðin myndi líða undir lok vegna minni áhuga á
djass almennt tekur hann í sama streng, segir að það
hafi margir verið þeirrar skoðunar að djassáhugi Ís-
lendinga væri nánast að hverfa en annað hafi komið á
daginn og sannist nú á Jazzhátíð Reykjavíkur 2010.
Tónlist
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Fastur í djassi
Trommuleikarinn Pétur Grétarsson er ekki bara trommuleikari
heldur spilar hann á ýmis hljóðfæri önnur, semur tónlist og tekur
upp, stússast í ýmislegu félagsstarfi, kennir og stýrir Jazzhátíð
Reykjavíkur sem hefst næstkomandi laugardag í 21. sinn.
’
Hljómagangur er bara hljóma-
gangur hvort sem bítið er ding
diggaring, diggaring, diggaring
eða eitthvert frumskógabít. Ég held að
sem betur fer komi fólk inn í skólann
og læri það að það verður sjálft að
uppgötva sína tónlistarlegu hug-
myndafræði og geri það síðan hik-
laust.
Lesbók