Morgunblaðið - 16.03.2010, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MARS 2010
Ný boðorð „Ég er Drottinn Guð þinn, þú skalt ekki aðra guði hafa“ er fyrsta boðorðið sem var opinberað fyrir Móse, en sumir hafa gengið öðrum drottni á hönd, skv. þessu skilti á Austurvelli.
Árni Sæberg
ÚRSKURÐUR
umhverfisráðuneyt-
isins vegna breyt-
inga á aðalskipulagi
Skeiða- og Gnúp-
verjahrepps í maí
2009 olli ákveðnum
straumhvörfum við
skipulagsferli sveit-
arfélaga.
Eins og kunnugt
er snerist tillagan
um breytingu á aðalskipulagi
vegna fyrirhugaðra virkjana í
Þjórsá.
Niðurstaða ráðuneytisins í maí
2009 var að ekki væri unnt að
staðfesta breytinguna þar sem
fyrirmælum um forkynningu var
ekki fullnægt af sveitarstjórn.
Þannig vísaði ráðuneytið í 17.
grein skipulags- og bygging-
arlaga frá árinu 1997. Í lögunum
kveður á um að áður en tillaga að
aðalskipulagi, eða verulegum
breytingum á því, sé tekin til
formlegrar afgreiðslu skuli mark-
mið og forsendur kynntar íbúum
á fundi eða með öðrum fullnægj-
andi hætti. Þetta ákvæði er vænt-
anlega hugsað til þess að tryggja
aðkomu og áhrif íbúa að skipu-
lagsþróun í sínu næsta umhverfi
og á fullkomlega rétt á sér þegar
um meiriháttar breytingar er að
ræða, svo ekki sé talað um svo
umdeild mál sem virkjanir.
Forkynning felur í sér í reynd
tvöfalt auglýsingaferli, þar sem
íbúum sveitarfélagsins er kynnt
með áberandi hætti að sveitarfé-
lagið sé um það bil að fara að
kynna með formlegum hætti
breytingartillögu við aðal-
skipulag. Það þarf sem sagt að
auglýsa að senn verði auglýst til-
laga að breyttu skipulagi.
Aðalskipulag er áætlun og
framtíðarsýn sveitarfélagsins til
lengri tíma og því vegvísir bæj-
aryfirvalda þegar kemur að
skipulagsþróun. Slíkt plagg ber
að virða og einungis breyta séu
ríkar og málefnalegar ástæður til.
Undirrituð hefur
bæði í ræðu og riti
haldið því sjón-
armiði stíft á lofti
að skipulagsbreyt-
ingar skuli vinna af
varúð og þá sér-
staklega breyt-
ingar á aðal-
skipulagi. En það
er afar mikilvægt
að lagaramminn
heimili það nauð-
synlega svigrúm
sem þarf að vera vegna minni-
háttar breytinga sem fela ekki í
sér heildarendurskoðun eða virkj-
anaframkvæmdir.
En úrskurður ráðuneytisins frá
2009 hefur á einhvern óskiljan-
legan máta orðið til þess að
Skipulagsstofnun hefur beint
þeim tilmælum til sveitarfélaga að
áður en formleg auglýsing á aðal-
skipulagsbreytingu fari fram
skuli þau áform auglýst sér-
staklega með athugasemdar-
fresti. Það þarf sem sagt að aug-
lýsa að senn verði auglýst tillaga
að breyttu skipulagi, sama af
hvaða stærðargráðu tillagan er og
smávægilegar breytingar á að-
alskipulagi upp á nokkra fermetra
eru mánuðum saman í ferli.
Það þarf að aðgreina með skýr-
um hætti þetta tvennt í skipulags-
ferlinu því slíkur seinagangur
þjónar engum tilgangi og gengur
á rétt þeirra sem óska smávægi-
legra breytinga á aðalskipulagi.
Eftir Guðríði
Arnardóttir
Guðríður Arnardóttir
Höfundur er bæjarfulltrúi
í Kópavogi.
Hugleiðing um
breytingar
á aðalskipulagi
» Smávægilegar
breytingar á að-
alskipulagi upp á
nokkra fermetra geta
verið mánuðum sam-
an í ferli skv. nýjum
tilmælum Skipulags-
stofnunar.
Amsterdam | Hollenski
herinn hefur verið að
störfum á vegum Nató í
afskekktum og róstu-
sömum hluta Afganist-
ans frá 2006. Bardagar
við talibana hafa stund-
um verið þungir. 21 Hol-
lendingur hefur látið líf-
ið af um 1.800 konum og
körlum.
Herlið frá öðru aðild-
arríki Nató átti að leysa
Hollendingana af 2008. Enginn gaf sig
fram. Fyrir vikið var verkefni þeirra
lengt um tvö ár. En nú hafa sósíal-
demókratarnir í hollensku sam-
steypustjórninni lýst yfir því að komið
sé nóg. Hollensku hermennirnir verði
að koma heim. Þar sem kristilegir
demókratar eru ekki sammála féll
stjórnin.
Þetta kemur sér sérlega illa fyrir
Barack Obama Bandaríkjaforseta,
sem þarf á allri hjálp að halda sem
kostur er á, jafnvel frá litlum banda-
mönnum, þó ekki sé nema af pólitísk-
um ástæðum. Í hugum margra Banda-
ríkjamanna, sérstaklega þeirra, sem
aðhyllast ný-íhaldssemi, kynni þessi
hegðun Hollendinga að staðfesta allar
þeirrar grunsemdir um sviksemi Evr-
ópubúa, sem hafa ánetjast efnislegum
þægindum og eru um leið barnalega
háðir hervernd Bandaríkjamanna.
Þegar syrtir í álinn, segja þeir, koma
Evrópubúarnir sér undan.
Það er rétt að tvö hryllileg stríð hafa
í hugum flestra Evrópubúa tekið
glansinn af stríði (öðru gegnir að vissu
leyti um Bretland). Sér í lagi Þjóð-
verjar hafa enga löngun til hernaðar
og af því stafar tregða þeirra til að
taka að neitt að sér í Afganistan fyrir
utan einföld lögregluverkefni. Minn-
ugir um Ypres, Varsjá eða Stalíngrad,
að ekki sé minnst á Auschwitz og Tre-
blinka, telja margir að það sé gott. Þó
koma tímar þar sem friðarhyggja,
meira að segja í Þýskalandi, er ófull-
nægjandi viðbragð við alvarlegri
hættu.
Friðarhyggja skýrir hins vegar ekki
það sem gerðist í Hollandi. Ástæðan
fyrir því að Hollendingar eru hikandi
við að vera áfram í Afganistan er ekki
hryllingur síðari heimsstyrjaldar held-
ur atburðir í litlum bæ í Bosníu sem
heitir Srebrenica. Um miðjan tíunda
áratug liðinnar aldar buðust Hollend-
ingar til að vernda Srebrenica fyrir
serbneskum sveitum herforingjans
Ratkos Mladic. Sam-
kvæmt reglum Sameinuðu
þjóðanna máttu Hollend-
ingarnir, sem aðeins báru
skammbyssur, aðeins
grípa til vopna í sjálfs-
vörn.
Stuðningur úr lofti kom
aldrei þótt honum hefði
verið lofað. Hollendingar
voru teknir í gíslingu og
hótað með lífláti. Heim-
urinn horfði á þegar ráð-
þrota Hollendingar leyfðu
þungvopnuðum sveitum
Mladic að myrða um átta þúsund
Bosníu-múslíma, karla og drengi.
Það sem gerðist þarna kom heldur
ekki friðarhyggju við. Þvert á móti:
meginástæðan fyrir því að Hollend-
ingar létu setja sig í ómögulega stöðu
án hernaðarlegs stuðnings SÞ eða
bandamanna í Nató var að þeir voru
ofuráfjáðir í að leika mikilvægt hlut-
verk, að láta stórveldin taka sig alvar-
lega, að geta leikið sér með stóru
strákunum. Afleiðingin var sú að þeir
sátu uppi með sökina. Nú þegar Hol-
lendingar hafa gert skyldu sína í Afg-
anistan vilja sósíaldemókratar tryggja
að þetta gerist ekki aftur.
Vonin um að hafa áhrif umfram
stærð, að hafa áhrif á Bandaríkin, var
einnig mikilvæg ástæða þess að Bretar
tóku þátt í innrásinni í Írak, jafnvel
þótt almenningsálitið væri því andvígt.
Tony Blair naut sviðsljóssins, jafnvel
þótt það væri bara endurskin frá
Bandaríkjunum.
En þetta var ekki bara þjóðernislegt
ofdramb heldur afhjúpaði grundvall-
arstöðuna í Vestur-Evrópu eftir stríð.
Í staðinn fyrir vernd Bandaríkja-
manna höfðu bandamenn í Evrópu
alltaf tilhneigingu til að fylgja örygg-
isstefnu þeirra. Þetta hefur haldið
Nató gangandi frá 1949. Og það var vit
í því á meðan Nató gerði það sem það
var stofnað til að gera: halda Sov-
étmönnum úti (og, án þess að það væri
hrópað, Þjóðverjum niðri).
Eftir fall Sovétríkjanna var Nató
skyndilega án skýrs markmiðs (og það
þurfti ekki lengur að halda Þjóðverj-
unum niðri). Það er aldrei auðvelt að fá
fólk í lýðræðisríkjum með sér í hernað.
Það þurfti árás frá Japönum á banda-
ríska sjóherinn til að Bandaríkjamenn
skærust í leikinn í seinni heimsstyrj-
öldinni. Og þegar gamla Júgóslavía
var að sogast inn í hörð átök á tíunda
áratug 20. aldar vildu hvorki Banda-
ríkjamenn né Evrópa skakka leikinn.
Þegar herir Nató réðust loks á Serba
höfðu 200 þúsund bosnískir múslímar
þegar verið myrtir.
Það verður nánast ógerningur að
halda saman hernaðarbandalagi án
augljóss, sameiginlegs óvinar, eða
skýrs markmiðs. Bandaríkjamenn
ráða enn lögum og lofum í Nató og
evrópsku bandamennirnir fylgja þeim
þótt það sé aðeins til að viðhalda
bandalaginu – og í þeirri von að hafa
áhrif á eina stórveldið, sem eftir er.
Þetta þýðir að Evrópubúar taka þátt í
hernaðarævintýrum, sem Bandaríkja-
menn efna til, jafnvel þótt þjóðarhagur
Evrópuríkja af því að gera það sé
langt frá því skýr.
Það er erfitt að sjá hvernig þetta
getur haldið áfram mikið lengur. Það
er ekki hægt að fara fram á það í lýð-
ræðisríkjum að blóði hermanna sé
fórnað án afgerandi stuðnings borg-
aranna. Eina lausnin er að Evrópuríki
dragi úr þörf sinni fyrir Bandaríkin og
taki meiri ábyrgð á eigin vörnum.
Það er ekki lengur hægt á grund-
velli hvers ríkis fyrir sig. Til þess er
ekkert Evrópuríki nógu voldugt. Þó
getur ekki verið um sameiginlega
varnarstefnu að ræða án evrópskrar
ríkisstjórnar. Þetta er eins og vandi
evrusvæðisins. Hann verður aðeins
leystur með pólitískri einingu, en flest-
ir Evrópubúar vilja enn ekki stíga það
skref.
Því sitjum við uppi með ófullnægj-
andi ástand þar sem Nató leitar að
hlutverki, Bandaríkjamenn hafa minni
og minni ráð á að vera lögreglumaður
heimsins og Evrópa glímir við að finna
leið til að skilgreina sameiginlega
hagsmuni. Brestunum í bandalaginu,
sem var myndað í kalda stríðinu, mun
fjölga. Því að hverjir sem hagsmunir
Evrópu eru er ólíklegt að þeirra verði
best gætt með að því er virðist enda-
lausu stríði við talibana.
Eftir Ian Buruma » Því að hverjir sem
hagsmunir Evrópu
eru er ólíklegt að þeirra
verði best gætt með að
því er virðist endalausu
stríði við talibana.
Ian Buruma
Höfundur er prófessor í lýðræði og
mannréttindum við Bard-háskóla.
Nýjasta bók hans heitir Taming the
Gods: Religion and Democracy on Three
Continents, og er nýkomin út hjá
Princeton University Press.
© Project Syndicate, 2010.
www.project-syndicate.org
Undanhald Hollendinga