SunnudagsMogginn - 28.11.2010, Side 16

16 28. nóvember 2010
skyldurnar og þorpin undirbúin til að taka á móti börn-
unum. Í augum margra eru barnahermenn jú eins konar
samnefnari fyrir stríðið og þeir hafa jafnvel drepið fjöl-
skyldumeðlimi í öðrum fjölskyldum. Þannig að þetta er
mjög flókið samfélagsmál. Ég hitti eina stúlku sem var
rænt þegar hún var 14 ára. Það varð í raun hennar bless-
un að eignast barn með hermanni í LRA sem gerði hana
að konunni sinni og varð þar með verndari hennar. Þessi
stúlka varð síðan viðskila við hópinn og þegar hún
fannst og var færð til Gusco var hún skelfingu lostin og
viss um að sinn síðasti dagur væri upprunninn. Barna-
hermennirnir hafa nefnilega margir heyrt af athvarfinu
og þeim talið trú um að þetta séu útrýmingarbúðir. Í dag
treystir þessi stúlka aðeins móður sinni og bróður en
forðast annars mannamót. Hér í vestrænu samfélagi vit-
um við að þessi börn glíma við ýmsar geðraskanir eftir
þessa reynslu og að þarna hefur samfélagið ekki jafnt
tækifæri til að hífa þau upp úr áföllunum þó allir geri sitt
besta, segir Halldóra.
Hrædd, skrýtin og stíf
Halldóra segist í fyrstu hafa orðið fyrir menningarsjokki
þegar hún sá hvernig fólkið bjó og hvernig höfuðborgin
Kampala var ásýndar. Þá hafi hún verið skíthrædd þegar
hún fór inn í fátækrahverfi borgarinnar. En sem ung-
lingur ein á ferð um Evrópu segir hún að sami ótti hafi
gripið um sig.
„Það var margt sem ég fór á mis við af því að ég var
svo hrædd, hafði ekki stjórn á aðstæðum eins og það
heitir. En núna get ég sem fullorðin manneskja sagt við
samferðafólk mitt; núna er ég hrædd og þá geta þau
sagt, já ég er líka hrædd/ur en við erum hérna saman og
þetta fer nú allt vel. Þegar maður er unglingur veit mað-
ur ekki að maður er hræddur, maður bara er skrýtinn og
stífur. En þarna losnaði ég við hræðsluna og fór að
hugsa, já svona er þetta í Afríku. Í raun er Úganda para-
dís á jörð með nóg af sígrænu landsvæði og ljúfum loft-
hita. Þau vandamál sem nú er glímt við eru afleiðingar
stríðsins. Auk vannæringar fjölgaði fólki í borgunum þar
sem fólk fann til vanmáttar og treysti sér ekki til að
rækta jörðina eftir að hafa verið 20 ár í flóttamannabúð-
um. Af þeirri dvöl varð alkóhólismi líka vandamál þar
sem karlarnir misstu hlutverk sitt. Þeir höfðu lítið annað
að gera en að hanga og drekka á meðan konurnar héldu
því hlutverki sínu að sjá um börnin og elda,“ segir Hall-
dóra.
Með brennandi hjarta
„Það er mjög auðvelt að missa máttinn og til að starfa í
slíku hjálparstarfi þarf svo gott hjarta og skap því það
þarf svo lítið til að láta slá sig út af laginu. Það er ekki
hægt að vera týpan sem andvarpar yfir því hvað hún sé
niðurdregin í dag. Það þarf ofsalega bjartsýnt fólk í þessi
störf sem getur hugsað í stóru samhengi. Þannig er al-
þjóðlegt starfsfólk UNICEF yfirleitt í a.m.k. tvö ár á
hverjum stað því það er mjög áríðandi fyrir starfsmann
að hann sjái árangur af starfi sínu og fái þannig kraft í
næsta verkefni. Fyrir mig persónulega skipti þessi ferð
sköpum. Ég borga ákveðna upphæð á mánuði sem
heimsforeldri en þarna áttaði ég mig á því í raun hvað
lítið skiptir miklu máli og hversu áríðandi er að gefast
ekki upp. Þetta er ekki eins og leiksýning sem er æfð á
átta vikum og svo bara tata! Sýningin komin í höfn og
hvað næst? Undiraldan í þessu starfi er djúp og þung,“
segir Halldóra.
Nóg til á Íslandi
Út frá aðstæðum í Úganda berst talið að íslenskum að-
stæðum sem Halldóra segist líta öðrum augum í dag.
„Hér er nóg til og enginn á að þurfa að vera svangur.
Ég veit að fólk upplifir raunverulega neyð í samfélaginu
en hún er óþarfi. Hér er nóg af öllu svo við eigum að geta
búið til samfélag þar sem við grípum hvert annað. Ann-
að en í Úganda þar sem hver dagur er barátta upp á líf og
dauða. Ég veit ekki hvaða leið við Íslendingar eigum að
fara en ég held þó að við þurfum einhvern veginn að
finna leiðir til að vera til staðar fyrir hvert annað. Við
eigum ekki að horfa á þessar aðstæður og lamast heldur
hugsa hvað við getum gert í okkar nánasta umhverfi. En
svo erum við með hjartað á réttum stað og því safnaðist
mikið á degi rauða nefsins í fyrra. Við höfum þetta alveg
í okkur en vantar kannski bara farveg til að styðja hvert
annað hér á landi. Svona svipað og í sumum löndum í
suður-Ameríku þar sem hefð er fyrir mikilli nágranna
samhjálp. Ég held að það gildi sömu lögmál hvort sem
það er á Íslandi eða annarsstaðar í heiminum.Ef við hlú-
um að börnum og ölum upp kynslóðir af menntuðum og
heilbrigðum einstaklingum eigum við betri möguleika á
að byggja upp gott samfélag. Þetta er langtímaverkefni
sem við ættum öll að geta sammælst um að styðja
hvernig sem við getum því þessi börn munu erfa heim-
inn og ala upp næstu kynslóðir,“ segir Halldóra.
Núið er dýrmætasta stundin
Nú líður senn að degi rauða nefsins, söfnunarátaki UNI-
CEF, sem haldið verður hinn 3. desember næstkomandi.
Þá verða meðal annars sýnd innslög frá ferð Halldóru til
Úganda. Aðkomu Halldóru og meðtrúðs hennar, Bergs
Þórs Ingólfssonar, að deginum má rekja til þess að þau
voru fengin til að kynna fyrir landanum þær trúðareglur
sem þau kunna og ganga allar út á að vera í núinu. Með
þeim er fólki kennt hvernig það geti lifað í núinu, fagnað
mistökum sínum og endurtekið þau til að læra af þeim
en breyta síðan rétt. „Rauða nefið er merki um mik-
ilvægi þess að vera í núinu og njóta þess saman. Heim-
urinn er eins og hann er og við gerum okkar besta en
núið er samt dýrmætasta stundin. Það er fátt sem setur
mann meira inn í stund og stað en grín því þú hlærð ekki
nema þú sért í núinu og heyrir það sem næsta mann-
eskja segir,“ segir Halldóra.
Systkinin Mary (9 ára) og Regan (2ja ára) ásamt föður sín-
um. Þau misstu nýlega móður sína sem þá var gengin sjö
mánuði á leið en mæðradauði er afar algengur í Úganda.
Ljósmynd/A. Þórisson
Í fyrstu varð Halldóra fyrir menningarsjokki þegar hún sá hí-
býlí fólksins og hvernig höfuðborgin Kampala var ásýndar.
Árlega bólusetur UNICEF yfir fjórar milljónir barna gegn
helstu barnasjúkdómum í Úganda, þessi snót er ein þeirra.
Ljósmynd/A. Þór,isson
Drengur við vatnstank á heilsugæslustöð í Pabbo-héraði,
þar bjuggu um tíma yfir 56.000 manns í flóttamannabúðum.
Ljósmynd/A. ÞórissonLjósmynd/UNICEF Ísland
’
Ekki er langt síðan bundinn var
endi á tveggja áratuga átök
milli stjórnarhers Úganda og
uppreisnarhers LRA (Lord’s Resist-
ance Army). Um tíma voru allt að
80% af mannafla LRA börn sem rænt
var úr þorpum sínum og gerð að her-
mönnum, kynlífsþrælum, burð-
ardýrum eða þjónum