SunnudagsMogginn - 28.11.2010, Page 38

38 28. nóvember 2010
Þ
að er vont að gera sér í hug-
arlund að „gamla pósthúsið“
hafi ekki alltaf staðið við
Brúnaveg 8. Svo vel fer um það
í gróðursældinni í Laugarásnum. En hið
rétta er að þetta er þriðji staðurinn sem
valist hefur undir þetta sögufræga hús á
ríflega 160 árum. Í hvorugt skiptið vék
húsið þó af fúsum og frjálsum vilja, fyrst
stökkti Alþingishátíðin því á flótta en
síðan seinni heimsstyrjöldin. Það dugðu
sumsé engir smáviðburðir. Margt hefur
drifið á daga hússins gegnum tíðina og
ýmsir mætir menn gengið þar um stofur.
Þegar latínuskólinn var fluttur frá
Bessastöðum til Reykjavíkur árið 1846
var dr. Hallgrímur Hannesson Scheving
skipaður yfirkennari við skólann. Erfitt
mun hafa verið að fá mannsæmandi hús-
næði í höfuðstaðnum á þessum tíma og
brá Hallgrímur því á það ráð sumarið eft-
ir að reisa sér íbúðarhús við Austurvöll.
Þar bjó hann til hinstu stundar en mað-
urinn með ljáinn vitjaði Hallgríms á
gamlársdag 1861.
Þá keypti húsið Óli P. Finsen, sonur
Ólafs yfirdómara, sem rak póstafgreiðslu
og bóksölu. Óli lét öll bæjarmál mikið til
sín taka og átti síðar sæti í bæjarstjórn
Reykjavíkur. Hann breytti húsinu tals-
vert á sinni tíð, lét setja á það kvist og
lengdi það nokkuð til norðurs. Var húsið
í daglegu tali aldrei kallað annað en Fin-
senshús. 1873 var stofnað nýtt embætti
póstmeistara og komið á fót konunglegri
póststofu fyrir allt landið í Reykjavík.
Embættið kom í hlut Óla P. Finsens og
gegndi hann því til dauðadags.
Upprunalega var póstur afgreiddur á
skrifstofu stiftamtmanns en fyrsta eig-
inlega póststofan var í Hafnarstræti 18
(síðar Hafnarstræti 19). Haustið 1873 var
gerður leigusamningur milli Óla og
dönsku póststjórnarinnar um leigu á
hluta húss hans við Austurvöll. Upp frá
því hættu menn að tala um „Finsenshús“
og kölluðu húsið einfaldlega „Póst-
húsið“.
Margir fengu meiðsli
Sumar heimildir herma að fyrsta póst-
stofan hafi verið á heimili Óla en það
mun ekki vera rétt.
Ekki tíðkaðist heimsending bréfa á
þessum tíma og var því gjarnan handa-
gangur í öskjunni í Pósthúsinu, þegar
menn streymdu að til að vitja bréfa eða
annarra sendinga. Í grein í Lesbók
Morgunblaðsins á aldarafmæli hússins,
1947, kemst Árni Óla svo að orði: „Varð
þarna oft hinn mesti troðningur, því að
húsakynni voru lítil, og fengu margir
meiðsl svo um munaði af alnboga-
skotum og hryndingum.“
Í sömu grein hermir Árni einnig af
rifrildum sem gjarnan risu þegar skila
átti pósti til vina eða kunningja. „Jeg
skal taka til hans!“ – „Nei, jeg skal taka
það.“
Á seinustu póstmeistaraárum Óla
Finsen var ráðinn til starfa bréfberi í
Reykjavík. Árni hét hann, kallaður
gáta, enda hafði hann yndi af því að búa
til gátur og bera upp fyrir mönnum.
Hermt er að Árni gáta hafi gefið sér
góðan tíma í bréfburðinn og gjarnan
Gamla pósthúsið í allri
sinni dýrð á Brúnavegi 8
í Reykjavík.
Hús án
eirðar
Fá hús í Reykjavík hafa farið víðar en „gamla
pósthúsið“ við Brúnaveg 8. Upprunalega stóð
það við Austurvöll en þurfti að rýma fyrir Hótel
Borg. Þá var það flutt í Skerjafjörð en varð að
víkja fyrir flugvelli í stríðinu. Þá lá leiðin í Laug-
arásinn, þar sem húsið er nú í góðu yfirlæti.
Litmyndir: Árni Sæberg saeberg@mbl.is Texti: Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Húsið komið á núverandi stað árið 1941. Eins og sjá má hefur umhverfi þess tekið stakkaskiptum.