SunnudagsMogginn - 28.11.2010, Síða 42

E
nginn hefur boðið sig fram til að
afhenda Godard-gripinn, en
hann verður fjarverandi veislu-
höld akademíunnar í tengslum
við afhendinguna. Annað vandamál blasir
við akademíunni; hvernig hún eigi að
bregðast við margyfirlýstu gyðingahatri
leikstjórans, en hann hefur ekki dregið
dul á það í gegnum tíðina. Það hefur reist
vegg milli hans og kvikmyndaborgar-
innar, þar sem gyðingar hafa ráðið lögum
og lofum, þó að ýmsar stofnanir innan
kvikmyndageirans hafi reynt að bera
klæði á vopnin.
Jafningi Hitlers?
Undanfarið hefur umræðan farið vaxandi
í fjölmiðlum gyðinga, deilt erum hvort
Godard, sem er virkur and-zíonisti og
málsvari réttinda til handa Palestínu-
mönnum, sé jafnframt gyðingahatari.
Þessi rannsókn á afstöðu hans til gyðinga
hefur varpað skugga á áætlanir akademí-
unnar að heiðra listamanninn. Eli Wal-
lach, Francis Ford Coppola og kvik-
myndafræðingurinn Kevin Bronslow, eru
á meðal þeirra sem ætla að vera viðstaddir
athöfnina, en Óskarsverðlaunaútsend-
ingin sjálf verður 27. febrúar, nk.
Akademían hefur gert sitt besta til að
sniðganga umræðuna. Til dæmis er lítil
hætta á að viðkvæm atriði í myndum
Godards sé að finna í fimm mínútna
klippimynd úr verkum meistara nýbylgj-
unnar við athöfnina. Þar á meðal bútar úr
umdeildum kafla heimildarmyndarinnar
Here and There (’76), sem fjallar um líf
tveggja fjölskyldna, franskrar og palest-
ínskrar. Í henni eru settar saman myndir
af Goldu Meir og Adolf Hitler og gefa í
skyn að Godard, einn leikstjóra verksins
og þulur, setji þau upp sem jafningja.
Godard, sem orðinn er 79 ára, hefur
haft áhrif á jafn ólíka leikstjóra og Martin
Scorsese, Woody Allen og Quentin Tar-
antino, með fáguðum vinnubrögðum,
tækni og ríkulegri notkun poppmenn-
ingar í myndum sínum frá 8. áratugnum.
Þessum verkum hefur hinsvegar aldrei
verið sómi sýndur af akademíunni fyrr en
umræðan um Governor-Óskarinn fór í
gang fyrr á árinu. Hann verður ekki af-
hentur á hátíðinni heldur nokkru áður við
hátíðlega athöfn þar sem verða margir af
valdamestu og virtustu stórjöxlum kvik-
myndanna.
Akademían hefur fengið fjölda fyr-
irspurna frá meðlimunum sem véfengja
velsæmi verðlauna og draga ekki aðeins
athyglina að þekktri lítilsvirðingu God-
ards á Hollywood, heldur afstöðu hans og
yfirlýsingum þar sem hann hefur spyrt
saman vantrú á kvikmyndaiðnaðinum við
varkárni sína gagnvart áhrifum gyðinga.
Bilið fer breikkandi
Eitt sinn kvartaði Godard yfir því að
Spielberg hefði misnotað ásýnd Ausch-
witz-útrýmingarbúðanna er hann gerði
Lista Schindlers. Árið 1995 neitaði hann
viðtöku heiðursverðlauna frá samtökum
gagnrýnenda í New York, m.a. vegna þess
að honum mistókst að stöðva lag-
færingar Spielbergs á búðunum.
Hvernig sem á því stendur
virðist bilið fara breikkandi á milli God-
ards og akademíunnar og virðist eiga sér
dýpri rætur en til dæmis hjá Hitchcock.
Hann lagði fæð á Kvikmyndaakademíuna
– sökum þess að engin fékk hann Ósk-
arsverðlaunin – sem bætti honum það
reyndar upp með heiðursverðlaununum
sem kennd eru við Irving G. Thalberg, ár-
ið 1968.
Daniel S. Mariaschin, varaforseti B’nai
B’rith International, elstu og öflugustu
góðgerðasamtaka gyðinga, fordæmdi ein-
dregið þá ákvörðun akademíunnar að
heiðra Godard.
„Þeir hafa sett mælistokk á list en
hundsa mælikvarða á velsæmi og sið-
ferði,“ segir Mariaschin. „Hvernig er
hægt að gleðjast yfir heiðursverðlaunum
til manns sem heldur slíkum skoðunum á
lofti?“
Akademían hefur greinilega kallað yfir
sig eitt illviðráðanlegasta
vandamálið í langri og lit-
ríkri sögu hennar.
Leikarinn Vin-
cent Cassel flyt-
ur ávarp við af-
hendingu
Ríkisstjóraverð-
launanna svo-
nefndu. Jean-Luc
Godard var fjarri
góðu gamni.
Reuters
Heiðurs-Óskar
veldur deilum
Bandaríska kvikmyndaakademían er enn að
reyna að kyngja því að Jean-Luc Godard, einn
umdeildasti evrópski kvikmyndagerðarmað-
urinn hafi verið útnefndur til Heiðurs-Óskars-
ins. Slíkt hlotnast aðeins þeim útvöldu.
Sæbjörn Valdimarsson saebjorn@heimsnet.is
42 28. nóvember 2010
skoðunarferð um stæltan kropp Geres. En ef Jesse berar sig af
og til nokkuð yfirgengilega og er fullstaffírugur hefur sjálf-
umgleði hans ógeðfellt bit sem hentar persónunni. Ef ófyr-
irleitni Belmondos kaffærði óvenjulegt útlit hans til að verða
kyntákn gerir Breathlesss hið gagnstæða fyrir hinn bring-
uhárprúða Gere, hún undirstrikar áskapað aðdráttarafl hans
með hallærislegri ofvirkni.
„Ég vil ekki verða ástfangin af þér“ stynur Kapr-
isky hjálparvana rétt fyrir hina glötuðu helgi í
Santa Ana þar sem samband hennar við götu-
strákinn stælta getur ekki endað öðruvísi en á
einn veg. Þetta er í rauninni útúrsnúningur á
síðustu setningu Belmondos í mynd God-
ards: „Ég ætti ekki að hugsa um hana en ég
kemst ekki hjá því.“ Handrit þeirra Schrad-
ers og LM Kits Carsons (Paris, Texas) tekur
fleiri eftirtektarverða útúrdúra frá línunum
sem þeir Godard og handritshöfundur hans,
Francois Truffaut, lögðu tæpum aldarfjórð-
ungi fyrr. Godard sýndi Hollywoodtengslin
ljóslega í À bout de souffle, McBride og Car-
son dusta rykið af hinni léttvægu Gun
Crazy, sem er áberandi í Breathless, sem
verður síðan poppaðri.
Á meðan Michel er meðvitað byggður
á Bogart minnir Jesse meira á síðari
tíma töffara á borð við Jerry Lee Lewis
og teiknimyndahetjur.
Það sama gerir McBride, útlit
Breathless er í myrkum has-
arblaðastíl.
saebjorn@heimsnet.is
Breathless er
skoðunarferð
um stæltan
kropp Rich-
ards Geres.
Jean-Luc Godard mætti fullskapaður til leiks í À bout de
souffle (’60), sinni fyrstu mynd, sem varð samstundis sígild
og ein af undirstöðuverkum frönsku nýbylgjunnar, þar sem
leikstjórinn var einn helsti hugmyndasmiðurinn.
À bout de souffle varð viðmið ungra leikstjóra um allan
heim þótt hreinar eftirlíkingar væru fáar utan Breathless,
sem Bandaríkjamaðurinn Jim
McBride (The Big Easy, The Great
Balls of Fire) sendi frá sér árið 1983.
Hann beitti öðrum áherslum og nýtur
verkið misjafns álits meðal kvik-
myndaunnenda. Hann reyndi að
flytja sjarma götulífsins í París til Los
Angeles og skipti Michel (Jean Paul
Belmondo) og Patriciu (Jean Seberg),
hinum tragísku fórnarlömbum
dauðadæmdrar ástar, út fyrir Richard
Gere og Valerie Kaprisky. Michel var
orðinn að bílaþjófnum Jesse og Patriciu, blaðsölustúlkunnar
hjá NY Herald Tribune, beið litlu skárra hlutskipti sem
glæst, frönsk stúlka sem stundaði nám við UCLA, ef rétt er
munað.
Breathless var eftiröpun (má ekki segja það sama um þær
flestar?) sem lítil þörf var á fyrir aðra en Bandaríkjamenn
sem hafa skömm á að þurfa að lesa textann sem er fylgi-
fiskur erlendra mynda á öðru tungumáli en ensku. Þó að
leikararnir líktust ekki hið minnsta myrkum persónum
Godards var þeim ekki um að kenna hversu gruggug tengsl-
in eru á milli myndanna. Skoðuð með jákvæðu hugarfari er
Breathless hreint ekki sem verst, heldur frískandi gassa-
gangur.
Líkt og American Gigolo eftir Paul Schrader er Breathless
Godard – á amerískan máta
Leikstjórinn umdeildi
Jean-Luc Godard.
Kvikmyndir