SunnudagsMogginn - 30.01.2011, Blaðsíða 29

30. janúar 2011 29
Kalt mat er að í raun sé ekki hægt að gera bíó-
myndir á Íslandi. Við bara gerum það samt. Það
kostar jafnmikið að gera mynd hér í 320.000
manna samfélagi og til dæmis í Danmörku þar sem
búa fimm milljónir. Við höfum auðvitað neyðst til
að gerast sérfræðingar í hagkvæmum lausnum. Hér
er reynt að draga úr kostnaði með því að fólk leggur
á sig mikla vinnu og er tilbúið að sætta sig við skert
kjör. Þetta gengur af því að fólk hefur brennandi
ástríðu fyrir því sem það er að gera. Það getur
vissulega fleytt manni langt en fórnarkostnaðurinn
getur stundum farið úr böndum, fjárhagslega, til-
finningalega og félagslega. Þetta hljómar kannski
dálítið dramatískt, auðvitað kemur ýmislegt á móti
enda snýst þetta starf um drauma, vonir og þrár.
Samt er mikið starf óunnið við að bæta aðstæður í
þessum bransa. Við mættum líka vanda okkur að-
eins meira svona almennt, sérstaklega í að ná valdi
á kvikmyndafrásögninni.“
Íslensk kvikmyndagerð er þá fyrst og fremst
hugsjónastarf?
„Þetta er dýrt hobbí, eins og einn vinur minn
lýsti því einu sinni. Ég er ekki viss um að hann hafi
verið að spauga.“
Ábyggilega nörd
Þú gerðir þína fyrstu mynd þrettán ára, varstu
nörd?
„Ábyggilega. Ég var alltaf staðráðinn í að verða
kvikmyndagerðarmaður frá því ég man eftir mér.
Pabbi minn, Sverrir Kr. Bjarnason tæknimaður, var
sendur út á sínum tíma til Danmarks Radio til að
læra að búa til sjónvarp ásamt hópi annarra Íslend-
inga. Þeir komu síðan heim og settu Sjónvarpið á
fót 1966. Ég fékk stundum að koma upp í sjónvarp
sem strákur og heillaðist af þessu umhverfi. Alveg
fram til 1980 eða svo var Sjónvarpshúsið á Lauga-
vegi í raun miðstöð íslenskrar kvikmyndagerðar.
Þar stigu margir sín fyrstu spor og hlutu dýrmæta
reynslu. Þegar ég var að alast upp gerði ég engan
sérstakan mun á bíói og sjónvarpi. Þetta var bara
kvikmyndagerð fyrir mér.
Ég byrjaði að gera kvikmyndir árið 1978, þrettán
ára gamall, ásamt félögum mínum í Hafnarfirði.
Þetta voru myndir um krakka á okkar reki og lýstu
samskiptum kynjanna, leit að sjálfsmynd og stöðu í
lífinu. Þetta voru ýmist raunsæislegar myndir eða
kómedíur. Árið 1979 gerði ég ásamt nokkrum fé-
lögum mínum í Flensborg mynd sem heitir Fyrsta
ástin. Þetta var svona rómantísk kómedía um sam-
skipti unglinga. Með mér voru meðal annarra Helgi
Már Jónsson sem nú er látinn, Hallur Helgason síð-
ar leikhúsfrömuður og kvikmyndagerðarmaður og
Stefán Hjörleifsson gítarleikari. Davíð Þór Jónsson
lék aðalhlutverkið í myndinni, Steinn Ármann var
einnig þarna. Þessi mynd sló hressilega í gegn, við
fengum fyrir kostnaði fyrsta sýningarkvöldið eftir
að hafa sýnt hana í Flensborg. Svo sýndum við hana
í nokkrum skólum á höfuðborgarsvæðinu og ná-
grenni og þar gerði hún einnig mikla lukku. Það var
ekki dónalegt að kynnast þeirri tilfinningu að gera
mynd sem slær í gegn! Myndin var síðan notuð sem
nokkurs konar prufumynd fyrir Punktur punktur
komma strik sem Þorsteinn Jónsson tók upp sum-
arið 1980, flestir leikarar úr Fyrstu ástinni eru þar í
stórum hlutverkum.
Ég var líka byrjaður að skrifa um kvikmyndir á
þessum árum. Ég held að ég hafi verið um það bil
tólf ára þegar tímaritið Æskan birti kvikmynda-
gagnrýni eftir mig. Ég skrifaði líka í blöð sem ég gaf
út sjálfur, þannig að ég hef alla tíð skrifað mikið um
kvikmyndir. Hins vegar hef ekki mikið gagnrýnt
íslenskar myndir, mér hefur ekki fundist það passa.
Fólkið í kvikmyndabransanum eru vinir mínir og
félagar og það er ekki við hæfi að ég sé að gagnrýna
það opinberlega. En ég hef mikið fjallað um ís-
lenska kvikmyndagerð á margs konar annan hátt í
hvers kyns fjölmiðlum gegnum tíðina.
Á unglingsárum mínum var íslensk kvikmynda-
gerð að hrökkva í gang. Ég fylgdist auðvitað
spenntur með því. Þarna var töluvert um að vera í
Sjónvarpinu. Hrafn Gunnlaugsson var að gera sig
breiðan og gerði sjónvarpsmyndirnar Silfurtunglið,
Blóðrautt sólarlag og Vandarhögg. Dagblöðin voru
full af lesendabréfum þar sem lýst var yfir vandlæt-
ingu og reiði vegna þessara mynda. Blóðrautt sól-
arlag var nýlega sýnd í Bíó Paradís og hefur elst
stórkostlega vel, frábær mynd.“
Hvaða mynd þinni ertu stoltastur af?
„Þú meinar fyrir utan Fyrstu ástina, sem er
mynd sem mér þykir ennþá mjög vænt um, þótt
það sé örugglega frekar skondið að horfa á hana í
dag. Þetta er alltaf spurning um það hvernig manni
tekst að skila á tjaldið þeirri hugmynd sem var inni
í höfðinu á manni. Mér fannst ég komast nálægt því
í lokamyndinni minni frá National Film School,
Ferðinni að miðju jarðar, sem var tekin hér heima.
Svo fannst mér heppnast ágætlega sjónvarpsmynd
sem ég gerði fyrir RÚV með Friðriki Erlingssyni ár-
ið 1998 og heitir Heimsókn, þar sem Hjalti Rögn-
valdsson fór með aðalhlutverkið.
Ég hef gert myndbönd, auglýsingar, kynning-
armyndir, heimildarmyndir, sjónvarpsþætti,
stuttmyndir og leiknar sjónvarpsmyndir. En ég hef
ekki gert bíómynd. Hún hlýtur að koma fljótlega.
Annars á maður að forðast að fjölyrða opinberlega
um það sem maður ætlar að fara að gera. Það er
betra að láta verkin tala.“
Morgunblaðið/Kristinn
Ásgrímur Sverrisson: Á Íslandi er
ennþá verið að deila um hvort
kvikmynd sé listform.