Saga - 2003, Page 118

116
VILBORG AUÐUR ÍSLEIFSDÓTTIR
ekki skilnaðarsök.78 Hefð var fyrir því að kirkjur væru griðasta^lf
ofsóttra og er líklegt að Halldóra hafi í þessu máli stuðst við í°f
dæmi sem almenn sátt var um. Því miður er þetta eina heimil^111
sem varðveist hefur um hlutverk íslenskra nunnuklaustra seI11
kvennaathvarfs.
Ef ályktað er út frá evrópskri hefð um líknarstarfsemi í klaustr.
um má gera ráð fyrir að fátækum mönnum hafi verið veittur be'111
í íslenskum klaustrum sem annars staðar. í lágþýsku bréfi sefl1
kaupmenn, borgarar og skipstjórar í Hamborg rituðu Danakonur1?1
1540 segir að í klaustrinu Viðey séu daglega aldir 40 fát^,r
menn.79 Bréf þetta ber með sér að bréfritarar eru vel kunnugh lS
lenskum aðstæðum, enda kemur fram í því að íslendingar höf
farið þess á leit við þá að þeir ábyrgðust lög og rétt á Alþingi- bes5
ir 40 fátæklingar eru allstór hópur, jafnvel þótt próventufólk seI11
lagt hafði próventu sína á borð með sér sé hér innifalið í þessal*
tölu. I klaustrinu í Cluny í Frakklandi voru 72 fátæklingar brau
fæddir daglega en við þann fjölda munu hafa bæst tilfallandi förl1
menn.80 Gera má ráð fyrir að þetta mikla framlag Viðeyjarklaustur'
til fátækraframfærslu hafi byggst á hefð og hin klaustrin átta
haí’
lagt álíka af mörkum í samræmi við efnahag, þótt heimildir bresf
um þetta.
Eins og getið er um hér að ofan, höfðu klaustur á íslandi111 afS
víslegu hlutverki að gegna, ekki hvað síst á sviði félagsmála
efnahagsmála. íslenskir ábótar og abbadísir töldust til helstu
odd'
vita landsins og veittu miklum jarðeignum forstöðu. Innan klausf
urs síns höfðu ábótar og abbadísir biskupstign. í kirkjuordinan^
unni frá 1537 er lítillega vikið að klausturfólki og þar með óbeint a
klaustrum. Það vekur athygli að ekki er gert ráð fyrir að klausuj1j
séu lögð niður en munkum og nunnum er hins vegar veitt heiiU
til þess að yfirgefa klaustrin ef klausturdvölin gengur á móti salT1,
visku þeirra. Af textanum má draga þá ályktun að klausturfólk -
ómagar sem beri að framfleyta ef það vill vera áfram í klaustfójjj
sínum. Nunnur eru áminntar um að vera „sinni príorissu, forst0
og abbadís hlýðugar og undirgefnar" og varaðar við öllum reisuirl
um landið og drykkju eða ósæmilegum glaum með karlmönn11111
78 DJ XI, nr. 234.
79 Dl X, nr. 224, bls. 504.
80 Michel Mollat, Die Armen im Mittelalter, bls. 51.