Saga - 2003, Page 124

122
VILBORG AUÐUR ÍSLEIFSDÓTTIR
efnahagslegu álagi, t.d. í tímabundnum eða staðbundnum hallsr'
um. Einnig höfðu biskupsstólar og útibú þeirra tök á að leysa bryR'
an félagslegan vanda, eins og t.d. að taka við langveiku fólki sefl1
enginn vildi eða réð við að annast. Möguleikar á slíkri hjálp tákfl3
aukin lífsgæði fyrir allt samfélagið.95 Það er einnig fljótara að rétta
úr kútnum eftir áföll ef samvirkt kerfi er fyrir hendi. Eftir því seifl
kirkjulegar stofnanir efldust fjárhagslega, þeim mun betur virkað*
kerfið. Harðæri og drepsóttir hafa hins vegar alltaf sett strik í reikfl'
inginn.
Við siðbreytingu og þá stjórnskipunarlegu breytingu sem hul1
hafði í för með sér beið fátækraframfærslan mikið afhroð. Kirkj11'
ordinansían frá 1537 gjörbreytti innviðum íslensku kirkjunnar og
þar með ríkisvaldsins á íslandi. Við valdatöku Kristjáns III þokað'
ist Danaveldi í átt til miðstýrðs einveldis og fylgdi þannig pólitískr1
þróun í Þýskalandi en þar í landi voru landsfurstar (Territoralftirs*'
en) sem óðast að koma sér upp nútímalegu ríkisvaldi með nrið'
stýrðri stjórnsýslu, dómsvaldi og her. Borgarsamfélög voru í örú
þróun og kröfðust annarra úrlausna í hinum ýmsu samfélagsrnái'
um en bændasamfélag miðalda. Siðbreytingin er að einhverju le)'11
svar við þessari þróun. Kirkjuordinansíur hinna ýmsu borga 1
Þýskalandi bera vott um að siðbreytingarmenn leituðu nýrra le$a
í félagsmálum og borgir og skattgreiðendur þar komu til skjalafl113
sem framfærsluaðilar en kirkjunni var ýtt út úr fátækraframf3erS^
unni. Skyldi hún einskorða sig við boðun fagnaðarerindisins. Þe5Sl
nútímalegu sjónarmið og verkaskipting komu býsna flatt upp á ls
lendinga sem bjuggu við lénsskipulag, jarðeignaveldi og athaffl3
sama kirkjustjórn miðaldakirkjunnar, ekki hvað síst í félagsmálu111'
Kirkjuordinansían frá 1537 gerir hvorki ráð fyrir efnahagsuiri
svifum né fátækraframfærslu á vegum kirkjunnar, heldur áttu ver
aldlegir aðilar að sinna hvorutveggja. Samvirkni sú sem talað er11111
95 í félagsmálaumræðu samtímans velta menn fyrir sér hvaða þættir í mannle?11
samfélagi stuðla að auknum lífsgæðum og öryggi almennings, einkum á svl
mennta- og heilbrigðismála. í tilefni af nýlegri ráðstefnu um lýðheilsu se?ir
Sigrún Gunnarsdóttir í viðtali: „Félagsleg samstaða og traust í samskip111111
eru uppsprettur lífsgæða. Þegar rætt er um vinnustaði er talað um mikib'®!1.
mannauðsins. í lýðheilsu skiptir félagsauðurinn ekki síður máli. Verkefr1
okkar eru að standa vörð um félagsauðinn og mannleg gildi og ekki síst
axla hvert fyrir sig þá ábyrgð, sem að okkur snýr." Sigrún Gunnarsdótt*1'
„Ráðstefna um lýðheilsu. Samræming er forgangsmál", bls. 8.