Saga - 2003, Page 142

140
GUNNAR KARLSSON
Eru yfirlitsritin ósönn?
Undir lok greinar Sigurðar Gylfa kemur loks fram að hann hefur anH'
að og meira á móti söguyfirlitum en það að menn séu á móti þeim 1
útlöndum. Þar vitnar hann í orðaskipti sem hann átti við mig um yfir'
litssögu á póstlistanum Gammabrekku árið 1998. Ég mun hafa sagt
þar að rannsóknarsagnfræði gæti „sjaldnast komist að traustuffi/
óyggjandi niðurstöðum, bæði vegna þess að heimildir hennar eru
jafnan ófullkomnar og hugtakakerfi hennar er sjaldnast þannig að nið'
urstöðumar geti orðið óhagganlegar". Þá segist Sigurður hafa svarað:
Ef Gunnar hefur rétt fyrir sér í sambandi við takmarkanir fags'
ins (og ég ítreka að ég tek undir skoðanir hans) má spyr]a
hvernig í ósköpunum við getum réttlætt ritun yfirlitssögu. [•••!
Að mínum dómi stöndum við því frammi fyrir siðferðilegum
spurningum sem snúast um hvort það sé eðlilegt að skrifa yfir'
litsrit með Söguna (með stóru essi) að leiðarljósi (bls. 44).
Fyrst verð ég að taka fram að ég skrifa aldrei sögu með stóru s-J/
nema þegar svo stendur á að orðið komi fremst í málsgrein, í upp'
hafi máls eða á eftir punkti. Þessi Saga með stóru s-i er þýddur frasl
úr ensku (History with a capital H), og í seinni tíð einkum notaður at
póstmódernistum, eftir að allir aðrir eru hættir að skrifa history me^
stórum staf.28 Ég man ekki eftir að hafa gengist inn á það heldur
skrifa yfirlit með neitt sérstakt að leiðarljósi, en nú skulum við ein'
beita okkur að siðferðilegu spurningunni: Er réttlætanlegt að skriú
yfirlitssögu sem maður veit að birtir sjaldan óyggjandi niðurstöð'
ur? Er það ekki að Ijúga að viðtakendum?
Vissulega er þarna nokkurt vandamál á ferð. Lesendur sag11'
fræðirita halda að jafnaði að þau séu sönn, og þegar við höldum þvl
fram að við séum að segja þeim sögu samfélags, skrifum til d®mlS
bók sem heitir íslandssaga, þá hafa þeir rétt til að halda að það sem
þar stendur sé ekki aðeins að mestu satt heldur líka mikilvægara
fyrir íslenskt samfélag í fortíð og nútíð en það sem við segjum ekk1,
Við það getum við nokkuð augljóslega ekki staðið í hverju einasU
atriði. Hvar stöndum við þá?
28 í safnritinu The Postmodern History Reader (London, 1997), sem Keith Jenkin®
gaf út, heita tveir fyrstu hlutamir „On history in the upper case. For 311
against postmodem histories" (bls. 31) og „On history in the lower case. F°r
and against the collapse of the lower case" (bls. 115).