Saga - 2003, Qupperneq 151

ÉG IÐRAST EINSKIS
149
Ur Urn einsögu þannig að þau séu „einstaklingur, ákveðinn atburð-
fj. Sem sjaldnast flokkast með stóratburðum, lítið samfélag og svo
ari Vegis."45 Ef viðfangsefnið er til dæmis einstaklingur og einsag-
u^Vrsa8a/ þá er hún óhjákvæmilega safn af frásögnum af atvik-
rek SerU le*a smam saman í ljós einkenni einstaklingsins. — Ef eitt
stakr Slg Sífellt á annars hom í þessum frásögnum þá öðlast ein-
^erint Uflnn en§u ae) srður einkenni: líf hans verður mótsagna-
SÖ&i.K; hann verður ólíkindatól eða eitthvað þess háttar. — Ef ein-
Uria , 0rundur stillir sig um að draga þessar ályktanir um söguhetj-
haiis ' ^era lesendur það bara á gmndvelli einstakra frásagna
het,S ^^yhtanir lesenda verða ólíkar eftir því hvaða atvik í lífi sögu-
vjr ^ nar höfundur hefur tekið með í sögu sína, þannig að höfund-
Uua r talsverða ábyrgð á því hvað lesendum finnst um söguhetj-
°g leið er að segja sögu án þess að alhæfa á einhvern hátt,
þu Þyí hefur maður gengist yfirlitshugsuninni á hönd. Hvar á
fyr'r nenaa staðar? Kenning Sigurðar Gylfa stendur hér frammi
eystum fræðilegum vandamálum.
athn ÖS^n Þess slhæfa út frá einsögum kemur líka í ljós ef við
rau ?Urn Þá staðhæfingu sem stundum heyrist að einsaga sé í
skj]st J ehhert annað en gamaldags þjóðlegur fróðleikur.46 Mér
a að h • einso8umenn hafni þessari skoðun, en ég hef hvergi rekist
séffr^lr llafl hrakið hana. Án þess að ég geri kröfu um að teljast
greju Ur Ulrr einsögu held ég að eina haldbæra leiðin til þess að
'heð • ana fra þjóðlegum fróðleik sé sú sem Sigurður Gylfi lokar
ernst eín Va2ðlngarkennrngu sinni, að segja að einsagan varpi með
ráðss Um S08um sínum ljósi á gerð samfélags. Þegar Gísli Kon-
h^011 hyrjaði að skrifa sagnaþætti, á fyrri hluta 19. aldar, hefur
hetju Slalfsa8t ekki haft neina vitund um að samfélagið sem sögu-
gert þ ans og hann sjálfur lifðu í væri á leiðinni að breytast gagn-
sögUr ess Vegna urðu sögur hans og þeirra sem fóru í sama farið
grejUa . errrstaklingum í samfélagi, ekki af samfélagi. Til þess að
niyjjjj Sl8 fra þessu viðhorfi þurfa einsögumenn á að halda hug-
Urrr frjóa samfélagslega alhæfingu af einsögum sínum — og
45 C;
4f(n ,Ur Gytfi Magnússon, „Félagssagan fyrr og nú." Einsagan — ólíkar leiðir.
46 Djvjg'r^r °S e*ff myndlistarverk (Reykjavík, 1998), bls. 34.
" G'afsson, „Fræðin minni
"hinvaafv
39^3^, n8 sögunnar", bls. 105.
bls. 57-58. — Sigurður Gylfi Magnússon,
- Sami, „Fanggæsla vanans", bls. 386, 390,