Fréttablaðið - 02.12.2011, Page 30

30 2. desember 2011 FÖSTUDAGUR
Suðurlandsbraut 20, 108 Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Mikil óvissa ríkir meðal öryrkja vegna fjárlaga 2012
þar sem ekki er útlit fyrir að
bætur almannatrygginga hækki
til samræmis við 69. gr. almanna-
tryggingalaga fjórða árið í röð.
Þetta þýðir að greiðslur skerðast
þar sem bætur ná ekki að halda í
við þær miklu verðlagshækkanir
sem hafa átt sér stað síðan krepp-
an skall á.
Nú er annarri umræðu um
fjárlögin lokið og það stefnir í
að örorkubætur hækki einungis
um 3,5% á næsta ári sem er til
samræmis við almennar launa-
breytingar samkvæmt kjara-
samningi ASÍ og SA en ekki til
samræmis við krónutöluhækkun
lægstu taxta sem munu hækka
þann 2. febrúar á næsta ári um
11.000 kr. Ef lífeyrisþegar fengju
sambærilega hækkun ættu bætur
að hækka að lágmarki um þá upp-
hæð eða um 6,5%.
Jákvæð breyting á fjárlögum
Þessu til viðbótar var útlit fyrir
að ýmsir bótaflokkar myndu ekki
hækka sem tilheyra lögum um
almannatryggingar og lögum
um félagslega aðstoð en um er að
ræða greiðslur til að mæta kostn-
aði, sem í mörgum tilvikum, teng-
ist börnum og fjölskyldum þeirra.
ÖBÍ mótmælti harðlega fyrir-
huguðum skerðingum í kjölfar
aðalstjórnarfundar bandalags-
ins þann 23. nóvember síðastlið-
inn, á fundi daginn eftir með vel-
ferðarráðherra og á fundi með
velferðar nefnd Alþingis. Bréf var
sent öllum alþingismönnum um
málið undir yfirskriftinni Ætla
stjórnvöld að standa við áðurgefin
loforð? Málið var endurskoðað og
þegar annarri umræðu um fjár-
lögin var lokið varð niðurstaðan
sú að nú er gert ráð fyrir að eftir-
taldir bótaflokkar hækki um 3,5%
þann 1. janúar nk. sem er jákvæð
breyting á fjárlögum:
● Mæðra- og feðralaun
● Umönnunargreiðslur
● Meðlagsgreiðslur
● Barnalífeyrir
● Barnalífeyrir vegna náms
● Uppbætur vegna reksturs bif-
reiða
Frysting á frítekjumörkum
Ekki hefur tekist að telja ráða-
mönnum hughvarf varðandi fryst-
ingu frítekjumarka lífeyrisþega
og verða þau fryst þriðja árið í
röð sem þýðir enn meiri lækkun
á ráðstöfunartekjum fjölda manns
á næsta ári. Þessi staðreynd gerir
það að verkum að margir munu
ekki fá þá hækkun sem þeir rétti-
lega ættu að fá þar sem bætur
munu skerðast á móti ef fólk er
með einhverjar aðrar tekjur en
greiðslur almannatrygginga.
Lágar tekjur
Til upplýsinga þá fá þeir öryrkjar
í dag sem búa einir 196.140 kr. á
mánuði fyrir skatt (167.165 eftir
skatt) en meirihluti örorku-
lífeyrisþega, þeir sem búa með
öðrum fullorðnum, fær einungis
169.030 kr. fyrir skatt (150.170
eftir skatt). Þessi upphæð er mun
lægri en lágmarks tekjutrygging
launþega í dagvinnu sem er
182.000 kr. á mánuði sem sára-
fáir launþegar eru með. Hluti af
greiðslum almannatrygginga til
öryrkja er bótaflokkurinn, „sér-
stök framfærsluuppbót“, og er
hann án frítekjumarks sem þýðir
að fólk lendir í fátæktargildru
þar sem allar skattskyldar tekjur
skerða krónu á móti krónu. Sem
dæmi þá skerða örfáar krónur
í fjármagnstekjur á mánuði á
debetkortareikningi bótaflokk-
inn krónu á móti krónu. Um þriðj-
ungur öryrkja fær þennan bóta-
flokk að einhverju leyti en örfáir
eru með hann óskertan eða innan
við 2% öryrkja.
Vert er að hafa í huga að öryrkj-
ar hafa þurft að taka á sig mikl-
ar hækkanir á kostnaði við heil-
brigðisþjónustu, lyf, hjálpartæki
og sjúkra-, iðju- og talþjálfun,
vegna sinna veikinda. Þessi
kostnaður sligar mörg heimili en
almennt er talið að öryrkjar þurfi
að hafa 15-30% hærri tekjur til að
framfleyta sér til að njóta sömu
lífskjara og aðrir þar sem ýmis
aðkeypt þjónusta og heilbrigðis-
kostnaður er hár.
Orð skulu standa
Minnt er á að öryrkjar urðu fyrst-
ir fyrir skerðingum þegar banka-
hrunið varð með loforði um að
þeir fengju fyrstir leiðréttingar
sinna mála þegar fjárhagsstaða
ríkissjóðs batnaði. Þá var talað
um 3ja ára tímabil sem nú er liðið
og horfur í efnahagsmálum eru
sagðar jákvæðar. ÖBÍ gerir þá
lágmarkskröfu að greiðslur til
öryrkja á næsta ári hækki til sam-
ræmis við 69. gr. almannatrygg-
ingalaga, enda ber stjórnvöldum
að forgangsraða í þágu þeirra sem
þurfa að treysta á velferðarkerfið
ef ekki verður komist hjá niður-
skurði.
Ætla stjórnvöld að standa við
áðurgefin loforð?
Fjárlögin 2012 og bætur –
er breytinga að vænta?
Um leið og Heilsuhringur-inn og Heilsufrelsi, sam-
tök fólks um kjörlækningar
(Integrative Medicine), gleðjast
yfir að til standi endurskoðun
á lyfjastefnu landsins og aukin
verði neytendavernd, vekur það
ugg að hagsmuna aðilar lyfja-
markaðarins sendi velferðar-
ráðherra tillögur um að „auka
samkeppni og skilvirkni og bæta
starfsumhverfi á lyfjamarkaðin-
um“, eins og fram kemur í Frétta-
blaðinu 14. nóvember sl.
Vilja hagsmunaaðilarnir auka
frelsi til auglýsinga á lyfjum og
selja lausasölulyf í almennum
verslunum. Í leiðinni vilja þeir
herða eftirlit með sölu náttúru-
vara og fæðubótarefna.
Það skýtur skökku við að hags-
munaaðilar í sölu kemískra lyfja
reyni að setja fótinn fyrir nátt-
úruvörur á Íslandi. Ætli það sé
tengt því að nú hafa fjölmarg-
ir Íslendingar lokið margra
ára námi í grasalækningum og
hómópatíu erlendis? Þeir hafa
getið sér góðan orðstír vegna góðs
árangurs sem komið hefur fram
í bættu heilsufari fjölmargra
Íslendinga. Slíkt gefur af sér fjár-
hagslegan ábata fyrir þjóðarbúið
en rýrir kjör hagsmunaaðila lyfja-
markaðarins.
Eins og alkunna er hefur lyfja-
kostnaður heilbrigðiskerfisins
aukist geigvænlega undanfarin
ár. Kostnaðurinn er ekki verst-
ur, því að aukaverkanir lyfja geta
verið stórhættulegar og birtast oft
í öðrum sjúkdómseinkennum. Í
slíkum tilfellum er stundum ávís-
að á fleiri lyf til að kveða niður
hin fölsku sjúkdómseinkenni.
Þannig myndast lyfjavítahring-
ur sem leiðir til enn meiri lyfja-
notkunar og hærri lyfjakostnaðar.
Allir geta séð að slíkt knýr áfram
myllu lyfjamarkaðarins.
Við erum á þröskuldi nýrrar
þekkingar í meðhöndlun andlegra
og líkamlegra sjúkdóma. Íslend-
ingar hafa ekki verið eftirbátar
annarra að tileinka sér menntun
á sviði kjörlækninga. Með vitn-
eskju almennings um afdrifa ríkar
afleiðingar aukaverkana lyfja,
hafa æ fleiri hafnað hefðbundnum
vestrænum lækningum og kosið
nýjar leiðir t.a.m. áhrifa ríkar
meðferðir, eins og: hómópatíu,
náttúrupatíu, næringarráðgjöf,
höfuðbeina- og spjaldhryggjar-
meðferð, svæðameðferð, Bowen-
tækni, lífljóseinda-meðferð, tíðni-
tækjameðferð, NLP, HAM og
jóga. Allt eru þetta aðferðir sem
bæta heilsu á uppbyggjandi hátt
án niðurbrjótandi aukaverkana.
Heilsuhringurinn og Heilsu-
frelsi hvetja til áherslubreytinga
í íslensku heilbrigðiskerfi
1. Að dregið verði úr notkun verk-
smiðjuunninna lyfja í heil-
brigðiskerfinu með því að auka
vægi heildrænna/náttúrulegra
lækninga. Hafin verði herferð
til kynningar á hinum ýmsu
greinum kjörlækninga.
2. Að kjörlækningar (Integrative
medicine) verði teknar inn í
íslenskt heilbrigðiskerfi til
jafns við háskólalækningar.
3. Að aflétt verði þeim hömlum
sem nú eru á innflutningi jurta,
vítamína, steinefna, næringar-
efna og hómópatískra remedía.
4. Að menntuðum einstaklingum
í kjörlækningum verði gert
kleift að vinna við sitt fag og
þeir fái leyfi til að flytja inn
þær vörur sem störf þeirra
krefjast.
5. Að komið verði á fót faghópi
með sérþekkingu á sviði kjör-
lækninga til að fjalla um
umsóknir og hæfni þeirra
aðila sem sækja um starfsleyfi
í kjörlækningum á Íslandi. Í
slíkan matshóp verður að velja
fjölfróða aðila sem hafa að baki
haldgóða þekkingu á kjörlækn-
ingum.
Miðað við fréttir undan-
genginna ára um að Ísland skori
hæst í notkun ýmissa lyfja m.a.
þunglyndislyfja og nýjustu
fréttir um að við séum hæst í
notkun „sterkustu“ verkjalyfja í
Evrópu er þá ástæða til þess að
herða enn á sölu kemískra lyfja
og svipta fólk möguleikanum
á hjálp náttúrulyfja? Nei, nú er
mál að linni – það hefur aldrei
verið meiri þörf á nýrri nálgun í
heilbrigðis þjónustu.
Slegið á puttana á hagsmuna-
aðilum lyfjamarkaðarins
Það væri tilvalið fyrir ráð-herra að setja kvótastýringu
á rjúpnaveiðistofninn, þar sem
hann er í sögulegri lægð og arð-
semin lítil sem engin í greininni.
Við verðum að bera gæfu til að
ganga vel um þessa auðlind og af
fyllstu nærgætni. Til að ná sem
mestri hagræðingu og standa
undir arðsemiskröfu ætti að loka
fyrir rjúpnaveiðar til almennings,
ráðherra gæti úthlutað rjúpna-
gjafakvóta til útvaldra vina og
kunningja í þeim byggðarlögum
þar sem lítill fiskikvóti er eftir í
sárabætur, t.d. í 50 ár í senn til að
hámarka arðsemina.
Með þessu fyrirkomulagi þyrfti
svo miklu færri byssur að grein-
in gæti endurnýjað sig og verið
sjálfbær. Jafnvel væri hægt að fá
notaðar hálf sjálfvirkar vélbyssur
með fullkomnum miðunar búnaði
frá víkinga sveitinni, sem hún
væri hætt að nota, fyrir lítið til
að hámarka skotnýtinguna og
arðsemina. Menn skyldu ekki
gera lítið úr því hvað þetta yrði
mikil lyftistöng fyrir byggðar-
lögin sem fengju að njóta þess-
ara auðæfa. Með þessu fyrir-
komulagi yrðu margfeldisáhrifin
jafnvel svo mikil að hægt væri
fyrir kvótahafa að fjárfesta fyrir
væntanlegan hagnað, t.d. í hótel-
keðjum, bílaumboðum, öryggis-
fyrirtækjum, þyrlum, pizza-
fyrirtækjum og fleiru, sem myndi
stuðla að enduruppbyggingu
atvinnulífsins öllum til hagsbóta.
Það væri ekki óvitlaust að fá
hagfræðiprófessorana Ragnar
Árnason og Þórólf Matthías-
son og stærðfræðinginn Helga
Áss Grétarsson til að útsetja það
nánar í anda LÍÚ, þar sem þeir
eru nú helstu talsmenn kvóta-
stýringar LÍÚ. Til að ná veð-
setningarhlutfalli í hærri hæðir
gætu þeir jafnvel kallað eftir Dr.
Gunna sér til fulltingis. Ef þessi
leið yrði farin væri ekki óvarlegt
að áætla að hagnaðurinn gæti
numið tugum ef ekki hundruð-
um milljarða þegar margfeld-
isáhrifin væru búin að skila sér.
Það væri ekki óeðlilegt að veita
greininni kúlulán og viðeigandi
afskriftir til að greinin yrði sjálf-
bær.
Það væri vel við hæfi að
endurskoðunar stofan Deloitte
og lögmannsstofan Lex útfærðu
þetta nánar í anda laganna og
felldu að stjórnarskránni. Fyrir
þá skotveiðimenn sem væru
óánægðir með að fá ekki úthlutun
mætti niðurgreiða félagsgjald hjá
Leirdúfufélagi Íslands Geithálsi,
og jafnvel niðurgreiða skoskar
rjúpur fyrir þá sem væru ósáttir.
Auðlindanýting
í anda LÍÚ
Auðlindir
Vilhelm
Jónsson
fjárfestir og
fyrrverandi
atvinnurekandi
Hörður Arnarson
forstjóri
Landsvirkjunar
Velferðarmál
Lilja
Þorgeirsdóttir
Framkvæmdastjóri
Öryrkjabandalags
Íslands
Heilbrigðismál
Ingibjörg
Sigfúsdóttir
formaður
Heilsuhringsins
Jóna Ágústa
Ragnheiðardóttir
ritari Heilsufrelsis
Þetta þýðir að greiðslur skerðast þar sem
bætur ná ekki að halda í við þær miklu
verðlagshækkanir sem hafa átt sér stað
síðan kreppan skall á.