Morgunblaðið - 20.10.2010, Blaðsíða 16

FRÉTTASKÝRING
Jónas Margeir Ingólfsson
jonasmargeir@mbl.is
M
eð dómi Hæstaréttar
er smábátaeigend-
um, sem ekki eiga
aðild að Lands-
sambandi smábáta-
eigenda, ekki lengur skylt að greiða
hlut af afurðaverði sínu til sam-
bandsins. Samkvæmt lögum er smá-
bátaeigendum skylt að greiða 8,4%
af samanlögðu hráefnisverði afla
síns inn á sérstakan
greiðslumiðlunarreikning smábáta
hjá lífeyrissjóðnum Gildi. Þeim pen-
ingum er mánaðarlega skipt í
þrennt. Lífeyrissjóðurinn fær sjálf-
ur 37,5% af upphæðinni, greiðsla ið-
gjalda af slysa- og örorkutryggingu
nemur 56,5% en Landssamband
smábátaeigenda fær 6%. Þannig
hefur öllum smábátaeigendum hing-
að til verið skylt að greiða innan við
1% af hráefnisverði afla síns til sam-
bandsins, óháð því hvort viðkomandi
á aðild að sambandinu eður ei.
Hæstiréttur sagði engin efni
vera til að virða þessi framlög með
öðrum hætti en sem félagsgjöld.
Í bága við stjórnarskrána
Í dómi sínum taldi Hæstiréttur
þessa lagalegu skyldu Víkurvers
ehf., sem er smábátaeigandi sem
ekki er aðili að landssambandinu, til
að greiða landssambandinu fé-
lagsgjöld stangast á við félaga-
frelsisákvæði stjórnarskrár. Þ.e.
hvort skyldan uppfyllti þau skilyrði
stjórnarskrárinnar að til að skylda
menn til aðildar að félagi þurfi það
að vera nauðsynlegt til að félagið
geti sinnt lögmæltu hlutverki vegna
almannahagsmuna eða réttinda ann-
arra. Hæstirétur taldi þó grundvöll
og hlutverk landssambandsins ekki
mörkuð í lögum og því væru skilyrði
stjórnarskrárinnar fyrir því að
skylda menn til aðildar ekki uppfyllt.
Vilji félagsmanna til aðildar
Örn Pálsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands smábátaeig-
enda, segir 1.036 báta eiga aðild að
sambandinu en einungis tæpan tug
standa utan þess. Þannig hafi dóm-
urinn óveruleg áhrif á tekjur sam-
bandsins, að því gefnu að smábáta-
eigendur segi sig ekki úr félaginu.
„Tekjur landssambandsins eru
grundvallaðar á því að fá þessar
tekjur frá hverjum og einum fé-
lagsmanni. Þegar hann landar afla
fer hálft prósent af aflaverðmætinu
til landssambandsins. Við gerum ráð
fyrir því að þessi lög verði áfram en
þeim verði breytt á einhvern hátt.
Við höfum verið í viðræðum við sjáv-
arútvegsráðuneytið um breytingar á
þessum málum,“ segir Örn.
Hann kveður smábátaeigendur
almennt vilja greiða sambandinu fé-
lagsgjöld. Hins vegar hafi félags-
menn látið þá skoðun sína í ljós að
afnema beri lagalega skyldu þeirra
til að greiða hluta af aflaverðmæti
sínu í lífeyrissjóð annars vegar og til
trygginga hins vegar líkt og lög
kveða á um.
„Fyrir tveimur eða þremur ár-
um var umræða hjá okkur um breyt-
ingar á þessum lögum en þá voru fé-
lagsmenn á einu máli um að það væri
ekki lengur þörf á þessum trygg-
inga- og lífeyrisþætti. Það væri kom-
ið í fast og ákveðið form. Við vorum
líka búin að setja þetta þannig
inn að viðkomandi gat ekki
fengið haffærisskírteini
öðruvísi en að hann væri
með áhöfnina tryggða á
annan hátt. Þá áttum við í
viðræðum við ráðuneytið
um að fella þessa tvo þætti
úr lögunum en félagsmenn
væru á einu máli um það að
landssambandinu bærust
félagsgjöld frá þeim.“
Smábátaeigendum
ekki skylt að greiða
Morgunblaðið/Kristinn
Aflaverðmæti Hæstiréttur dæmir smábátaeigendum hvorki skylt að eiga
aðild né að greiða félagsgjöld til Landssambands smábátaeigenda.
16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samfylkinginbeið afhroð ísíðustu borg-
arstjórnarkosn-
ingum. Samfylking-
arfólk talar mikið
um hin og þessi lýð-
ræðislegu skilaboð, jafnvel um-
boð, sem það þykist hafa fengið
við ýmis tækifæri. Augljósustu
skilaboð borgarstjórnarkosn-
inganna síðustu voru þau að
Samfylkingin ætti að vera í
stjórnarandstöðu í borginni
þetta kjörtímabilið.
Enginn vissi svo sem hvað
Jón Gnarr Kristinsson stóð fyr-
ir þegar kosið var. Fáir lögðu
sig reyndar fram um að upplýsa
kjósendur um það fyrir fram.
Síst frambjóðandinn sjálfur. Og
hinir flokkarnir tóku ekki á
móti, sennilega af spéhræðslu.
Og hafi kjósendur vitað lítið um
borgarstjóraefnið var enn
minna vitað um pólitískar skoð-
anir þeirra sem fylgdu honum
næstir á lista svo hann mætti
draga þá inn með sér. Þeir sömu
gættu þess vel að breiða yfir
nafn og númer fram yfir kosn-
ingar.
Í ljós kom að flestir laumu-
farþeganna, þar með talinn
stjórnarformaður Orkuveit-
unnar, voru samfylkingarmenn.
„Besti flokkurinn“ var þeirra
Trójuhestur. Slíkur hefur verið
notaður áður til að hertaka borg
sem vel var varin. Þá eins og nú
varð því að beita brögðum.
Flokkurinn sem kjósendur
sýndu mesta andúð í kosning-
unum komst til hreins meiri-
hluta í borginni með því að fela
sitt rétta andlit nægjanlega
lengi.
Jón Gnarr Kristinsson lætur
enn þá eins og hann lét í kosn-
ingabaráttunni, en þeim fækkar
ört sem þykir það fyndið.
Kannski var hann
ekki að leika þá.
Kannski er hann
bara svona. Það
skiptir svo sem
ekki öllu og vera
má að það skipti
jafnvel ekki neinu. Fréttir ber-
ast af því að borgarstjórinn sitji
á margra klukkutíma borgar-
ráðsfundum þar sem þýðingar-
mestu vandamál borgarinnar
eru rædd án þess að hann leggi
neitt til mála. En að fundum
loknum skrifi hann, dragsíður
af þreytu, á vefsíður að þetta sé
allt saman voðalega flókið og
erfitt. Á meðan er borginni
stjórnað af fólkinu sem kjós-
endur ætluðu að refsa, eins og
ekkert sé sjálfsagðara. Og
stjórnunin sú lofar ekki góðu.
Nú síðast hefur talsmönnum
ofsatrúleysingja verið fengið
það hlutverk að beita sér gegn
kristnum gildum, siðum og
venjum í námunda við ungviðið í
Reykjavík. Það var þá helst
þörf á því í því siðrofi sem orðið
hefur í landinu. Þykir þeim ber-
sýnilega ljóst að Þjóðkirkjan og
klerkar hennar standi nú mjög
höllum fæti og því sé lag. Nú
megi höggva. En hvað sem
kirkjunni líður sem stofnun þá
er ekki víst að venjulegt fólk í
borginni sé svo heillum horfið
að það láti slíka framgöngu
ofsatrúleysingjanna yfir sig
ganga og taki áformum eyði-
leggjendanna þegjandi. Hvar
stendur í kosningayfirlýsingum
þess fólks sem nú stjórnar
borginni að það hafi ætlað sér
að standa fyrir þessari aðför
fengi það brautargengi? Hvar
lýsti núverandi borgarstjóri
slíku yfir? Jafnvel í „djóki“?
Stendur hann kannski á bak við
þessa herferð? Ef svo er, hvers
vegna?
Núverandi meirihluti
borgarstjórnar
komst til valda með
fölskum formerkjum}
Borgarstjórn
byggð á sandi
Mjög hefur ver-ið fordæmt að
Jóhanna Sigurðar-
dóttir skuli hafa
gefið skuldurum og
Hagsmuna-
samtökum heimila
til kynna að hún
myndi styðja að al-
mennar skuldir
þessara aðila væru færðar niður
um fimmtung með stjórnvalds-
aðgerðum. Margir töldu aug-
ljóst að hún væri einungis að
kaupa sér tíma og draga við-
mælendur sína á asnaeyrunum í
þeirri von að fá ekki á sig nýjan
útifund. Aðrir neituðu að trúa
slíku.
Nú segir Jóhanna að reikni-
meistarar hafi skipt um skoðun.
Slík framganga hefur ekki sést
áður í nærri aldarlangri sögu
forsætisráðherraembættisins á
Íslandi. En það var ekki allt.
Hið ótrúlega gerð-
ist. Árna Páli Árna-
syni tókst að slá
framgöngu foringja
síns út, þótt það
ætti ekki að vera
hægt. Hann sagðist
aðspurður í þinginu
í fyrradag enn
heilshugar styðja
niðurfellingu allra skulda um
fimmtung. En hann setti aðeins
tvo fyrirvara. Að lífeyris-
sjóðirnir töpuðu ekki neitt á því
og að niðurfærslan myndi ekki
„kosta ríkið neitt“.
Er ekki rétt að þjóðin efni nú
til samskota svo Árni Páll Árna-
son geti tekið næstu flugvél til
Indlands svo hann geti tekið
nokkrar holur á golfvellinum
með Sigmundi Erni flokks-
bróður sínum, sem þar er að
leysa vanda landsbyggðarinnar.
Þar skín sólin. Það sparar krem.
Árni Páll Árnason
styður lækkun
skulda um 20%
heilshugar ef lækk-
unin kostar engan
neitt}
Toppar Jóhönnu
Ó
ttinn nagar sálina er titill á kvik-
mynd eftir þýska kvikmynda-
smiðinn Rainer Werner Fass-
binder. Myndin segir frá Emmi,
ekkju á miðjum aldri, sem kynn-
ist Ali, marokkóskum farandverkamanni sem
er tuttugu árum yngri. Þau fella hugi saman
og giftast við litla hrifningu barna hennar og
nágranna, en allt fer vel að lokum, eða lítur
út fyrir það minnsta kosti í lok myndarinnar.
Heiti kvikmyndarinnar er eftir setningu
sem Ali lætur falla þegar þau eru að glíma
við fordóma fjölskyldu Emmi og nágranna
(hann segir reyndar á sinni farandverka-
mannaþýsku „Angst essen Seele auf“ sem
þýðir orðrétt„ótti éta sál upp“) og orð að
sönnu því óttinn nagar sál hans og Emmi.
Hann nagar ekki síður sálir þeirra sem tor-
tryggja þau og fyrirlíta fyrir aldursmuninn og eins fyrir
þá ósvinnu að hvít kona sé að taka saman við ungan þel-
dökkan farandverkamann.
Þessi mynd Fassbinders var frumsýnd ytra fyrir
hálfum fjórða áratug, þegar straumur innflytjenda
barst til Þýskalands frá Tyrklandi og Norður-Afríku, og
hér á landi ekki löngu síðar á kvikmynda- eða listahátíð.
Hún varð mér mjög minnisstæð og er enn enn – mér
varð einmitt hugað til hennar þegar ég las ummæli An-
gelu Merkel Þýskalandskanslara um að fjölmenning-
arsamfélagið hefði „mistekist algjörlega“, eins og hún
orðaði það.
Merkel er sjálfsagt ekki óttaslegin í alvöru
en hún er að nýta ótta annarra sér til póli-
tísks framdráttar, gerir út á ótta, spilar á
þjóðerniskennd kjósenda, ýtir undir hatur til
að næla sér í atkvæði. Það hafa stjórn-
málamenn gert alla tíð um allan heim, enda
auðveldara að sameina fólk um ótta en hug-
sjónir og auðveldara að viðhalda óttanum en
hugsjónaeldi, því óttann má næra með lygi.
Það er vandlifað á þeim tímum þegar van-
þekking er orðin að skoðun og fordómar að
rökum, en það er einmitt það sem við búum
við nú um stundir. Óttinn hefur tekið völdin í
pólitískri umræðu í Evrópu, ótti við atvinnu-
leysi, ótti við gjaldþrot og ótti við útlending-
inn, hinn ókunnuga, þann sem er öðruvísi.
Stjórnmálamanna er iðulega siður að
skara eld að óttanum, ýta undir fordóma
gegn litu fólki, gegn samkynhneigðum, gegn múslimum,
gegn öllum þeim sem eru ekki eins og við og vilja
kannski ekki verða eins og við. Vopn í þeirri baráttu er
hálfsannleikur og ósannindi, della sem dreift er um net-
heima og kjötheima og menn éta upp hver eftir öðrum,
hvort sem það eru atvinnulausir verkfræðingar, fyrr-
verandi sjómenn, alþingismenn, íslenskukennarar í út-
löndum eða barnakennarar uppi á Íslandi. Saman við
þessa göróttu blöndu hrærum við síðan vænum
skammti af ótta við breytingar – hví skyldum við breyta
nokkru í þessum besta heimi allra heima? Af hverju
getur ekki allt verið eins og það var? arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Fiskað í gruggugu vatni
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Ástráður Haraldsson flutti mál-
ið fyrir hönd Landssambands
smábátaeigenda fyrir Hæsta-
rétti. Hann telur að breyta þurfi
ýmsum lögum í ljósi túlkunar
Hæstaréttar á félagafrelsinu í
nýföllnum dómi sínum um fé-
lagsgjöld landssambandsins.
„Ég hef hins vegar varað við
því að það séu dregnar of víð-
tækar ályktanir af þessu um fé-
lagsgjöld yfirleitt. Það er auð-
vitað talsverður munur á hvaða
grundvelli slík gjöld eru lögð á.
Dómar mannréttinda-
dómstólsins sanna að það getur
breytt miklu. Þetta er því
flókið og margslungið
verkefni sem mér sýnist
snúa að mörgum ráðu-
neytum. Það er bersýni-
legt að það verður ekki
vanrækt miklu lengur.“
Áhrif á
sjóðakerfi
LÖGMAÐUR SAMBANDSINS
Ástráður
Haraldsson