Morgunblaðið - 20.10.2010, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 2010
–– Meira fyrir lesendur
MEÐAL EFNIS:
Jólahlaðborð
á helstu veitingahúsum.
Hvað er annað í boði
en jólahlaðborð.
Jólahlaðborð heima
skemmtilegar uppskriftir.
Fallega skreytt jólahlaðborð.
Tónleikar og aðrar
uppákomur.
Ásamt full af
spennandi efni.
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað um jólahlaðborð,
tónleika og uppákomur
föstudaginn 29. október 2010
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 25. október.
JÓLAHLAÐBORÐ
sérblað
NÁNARI UPPLÝSINGAR:
Katrín Theódórsdóttir
kata@mbl.is
Sími: 569-1105
Nú hægt að fá sér-
stakan engiferdrykk á
Íslandi sem virkar vel á
ýmsa kvilla hjá fólki og
má þar helst nefna gigt,
astma, mígreni, tíða-
verki, flensu og háls-
bólgu, sykurfíkn, bólg-
ur, sogæðakerfið og
ýmis húðvandamál. Þar
að auki eykur drykk-
urinn brennslu sam-
kvæmt auglýsingu. Nýlega var einn-
ig opnuð ný ísbúð þar sem hægt er að
fá jógúrtís sem getur lækkað kólest-
eról, styrkt ónæmiskerfið og stuðlað
að heilbrigðum meltingarvegi. Í ann-
arri ísbúð á höfuðborgarsvæðinu má
einnig finna mjólkurhristing sem er
góður fyrir sjónina. Allt eru þetta
heilsufullyrðingar sem ekki eiga við
rök að styðjast og eru þar að auki
óleyfilegar. Af hverju er þetta látið
viðgangast?
Allt þar til í apríl á þessu ári voru
hvers kyns heilsufullyrðingar á um-
búðum, í auglýsingum eða kynningu
matvara óleyfilegar nema framleið-
endur hefðu fengið til þess sérstakt
leyfi Matvælastofnunar (áður Um-
hverfisstofnunar). Ný reglugerð sem
fjallar um heilsufullyrðingar tók gildi
á Íslandi 28. apríl síðastliðinn þar
sem heilsufullyrðingar á umbúðum, í
auglýsingum og kynningu matvara
eru leyfðar að því gefnu að þær séu
studdar vísindalegum rannsóknum
sem sýni fram á þá virkni sem fullyrt
er um. Eins verða allar heilsufullyrð-
ingar að vera á sérstökum lista Evr-
ópusambandsins yfir leyfðar fullyrð-
ingar. Þori ég að fullyrða að
ofangreindar heilsufullyrðingar eru
ekki á lista sambandsins. Hver ætlar
að stöðva þessa vitleysu? Hvað er bú-
ið að selja mikið af þessum engifer-
drykk á fölskum forsendum og hvert
eiga menn að leita ef kólesterólið
lækkar ekki þrátt fyrir
að borðaður sé jógúrtís?
Heilbrigðiseftirlitið á
að sinna eftirliti með
merkingum matvæla og
þar með heilsufullyrð-
ingum á umbúðum mat-
væla sem og auglýsingu
og kynningu á mat-
vörum. Eftirlitið vinnur
í umboði Matvælastofn-
unar. Undirrituð sendi
fyrir viku tölvupóst til
Matvælastofnunar og
óskaði eftir svörum við því hver bæri
ábyrgð á því að reglugerð um heilsu-
fullyrðingar yrði framfylgt en fátt
varð um svör. Búið er að leggja í
kostnað vegna þýðingar Evrópu-
reglugerðarinnar og ef við, neyt-
endur, eigum ekki að njóta góðs af
því sem þar er sett fram þá finnst
mér peningunum illa varið. Hvar er
eftirlitið?
Kæru framleiðendur og innflytj-
endur matvæla. Ég hvet ykkur til
þess að kynna ykkur vel reglugerðir
um heilsufullyrðingar á umbúðum, í
kynningu og auglýsingu matvæla. Þó
er ég hrædd um að eina hvötin þurfi
að vera sú að þið berið virðingu fyrir
okkur neytendum, því litlar líkur
verða að teljast á því að þið fáið eitt-
hvert aðhald frá eftirlitsaðilum lands-
ins.
Drykkur sem
virkar vel á ýmsa
kvilla og ís sem
lækkar kólesteról
Eftir Ingibjörgu
Gunnarsdóttur
Ingibjörg Gunnarsdóttir
» Fjöldinn allur af
heilsufullyrðingum á
umbúðum og í kynningu
matvara hellist yfir
þjóðina, fullyrðingar
sem eru samkvæmt
reglugerð óleyfilegar.
Höfundur er prófessor við
matvæla- og næringarfræðideild
Háskóla Íslands.
Íslendingar treysta
Evu Joly líklega best
allra. Kannanir hafa
sýnt útbreidda trú Ís-
lendinga á heiðarleika
hennar og dómgreind.
Hún hefur eytt starfs-
ævi sinni í að berjast
gegn spillingu. Sökum
starfa sinna hér á landi
sem ráðgjafi sérstaks
saksóknara þekkir hún
vel íslenskar aðstæður, þarfir lands-
manna og áhyggjur. Í því ljósi var
athyglisvert að heyra hana spurða í
Silfri Egils um hvort Ísland ætti að
ganga í Evrópusambandið.
Svar hennar var afdráttarlaust:
„Já, Ísland á heima í Evrópu.“ Innan
Evrópusambandsins væri hags-
munum íslensku þjóðarinnar best
borgið. Þess ber að geta, að Eva Joly
situr á Evrópuþinginu. Hún þekkir
því Evrópusambandið út í hörgul og
veit hvað hún syngur um hagsmuni
Íslendinga.
Eva Joly hefur látið sig auðlinda-
mál Íslendinga sérstaklega varða,
eins og samstarf hennar og Bjarkar
Guðmundsdóttur varðandi Magma
sýndi. Hún veit því af beyg sumra
Íslendinga um að aðild að Evrópu-
sambandinu gæti veikt tök okkar á
auðlindum. Í augum Evu Joly er það
tóm firra að Evrópusambandið ásæl-
ist auðlindir okkar og hún kallar það
bábilju.
Hún var glöggskyggn á þá stað-
reynd, að þar sem efnahagslögsaga
Íslendinga skarast ekki við lögsögur
ESB-þjóðanna, myndu Íslendingar
ná hagstæðum samningi um fisk-
veiðar og sjávarútveg. Reglur Evr-
ópusambandsins væru einfaldlega
þannig. Þetta er hár-
rétt. Aðalsamn-
inganefnd okkar er fyr-
ir löngu búin að gera
þetta að lykilatriði í
málsefnum sínum
gagnvart Evrópusam-
bandinu. Engin þjóð
getur beitt reglum
Evrópusambandsins til
að gera rökstudda
kröfu um aflaheimildir
úr staðbundnum stofn-
um Íslendinga.
Annað þótti mér þó
merkilegra að heyra af hennar
munni. Eva Joly er innmúraður lýð-
ræðissinni. Af þeim sjónarhóli benti
hún á þá þverstæðu að sumir Íslend-
ingar vilja heldur vera áfram aðilar
að EES, þar sem þeir verða mögl-
unarlaust að gleypa hráar reglur
sambandsins, án þess að geta haft
nokkur áhrif á þær. Sömu menn
berjast þó gegn aðild að Evrópu-
sambandinu, þar sem Íslendingar
geta þó haft áhrif á þær reglur, sem
varða hagsmuni þeirra beint.
Eva benti á, að miklu skyn-
samlegra væri fyrir Íslendinga að
verða aðilar að Evrópusambandinu.
Þar geta þeir haft áhrif á þær reglur
sem verður að taka upp í íslenskan
rétt. „Þið þurfið að vita að innan
ESB eru reglur um aðlögun smá-
ríkja eins og ykkar svo þið gætuð í
senn orðið hluti af Evrópu og líka
haft áhrif á stefnuna,“ sagði frú Joly.
Eva Joly vísaði því líka algerlega
á bug að fámennar þjóðir gætu ekki
haft veruleg áhrif innan Evrópusam-
bandsins. Sjálf tilheyrir hún Græn-
ingjum, sem eru minnihlutahópur
innan Evrópuþingsins. Eva segir að
Græningjar hafi áhrif langt umfram
þingstyrk. Að sama skapi benti hún
á að samstarf Íslendinga við aðrar
litlar þjóðir, eins og t.d. Norður-
landaþjóðirnar, gæti skilað þeim
mikilvægum árangri. Þetta er í stíl
við rannsóknir sem hafa sýnt, að í
samstarfi verja og sækja smáþjóðir
hagsmuni sína saman, og ná ótrúleg-
um árangri.
Glöggt er gestsaugað. Eva Joly er
einlægur Íslandsvinur. Þegar hún
segir, að Ísland eigi heima í Evrópu-
sambandinu vegna þess að það þjóni
hagsmunum okkar best, þá á ís-
lenska þjóðin að hlusta.
„Ísland á heima
í Evrópu“ – Eva Joly
Eftir Össur
Skarphéðinsson » Þegar Eva Joly seg-
ir, að Ísland eigi
heima í Evrópusam-
bandinu vegna þess að
það þjóni hagsmunum
okkar best, þá á íslenska
þjóðin að hlusta.
Össur Skarphéðinsson
Höfundur er utanríkisráðherra.
Almenn niðurfærsla
skulda virðist vefjast fyrir
mörgum, ekki síst stjórn-
málamönnum. Sitt sýnist
hverjum eins og gengur.
Ég er þeirrar skoðunar
að farsælast hefði verið
fyrir þjóðina að fara slíka
leið strax eftir hrun,
þannig hefði þjóðarbúið
fórnað minni hagsmunum
fyrir meiri og haldið lífi í
skuldurum sem á annað
borð vilja standa sig. Það er alkunna
að bankarnir tóku yfir eignasafnið úr
föllnu bönkunum á hálfvirði og hafa
því gott svigrúm til leiðréttingar
skulda. Það hafa lífeyrissjóðirnir líka,
þó svo að forsvarsmenn þeirra rísi nú
upp einn af öðrum og telji sjóðina ekki
geta tekið á sig slíka leiðréttingu, það
bitni einfaldlega á þeim sem nú fá
greitt úr lífeyrissjóðunum. En við
megum ekki gleyma því að hér er um
leiðréttingu að ræða á verðtryggingu
sem fór úr böndunum.
Það vafðist heldur ekki fyrir stjórn-
völdum að reiða fram litla 200 millj-
arða til að tryggja innstæðueigendum
sitt við fall fjármálakerfisins. Þegar
hins vegar kemur að útlánahliðinni
hverfa öll réttlætissjónarmið eins og
dögg fyrir sólu og hjáróma raddir
stjórnmálamanna og talsmanna fjár-
magnseigenda hljóma um víðan völl,
„ríkissjóður hefur ekki efni á að borga
brúsann“. Merkilegt nokk. En þarf
ríkissjóður að borga brúsann? Er
ekki hægt að leiðrétta þá slagsíðu sem
kom á verðtrygginguna, einfaldlega
með leiðréttingu milli kynslóða í
gegnum lífeyrissjóðakerfið?
Er sanngjarnt að fjármagnseign-
endur hagnist endalaust á for-
sendubresti verð-
tryggingar? Ég segi
hiklaust nei. Lífeyr-
issjóðirnir spila stórt
hlutverk í fjármögnun
Íbúðalánasjóðs og
gætu hæglega leyst
vanda hans í þessu
efni. Er í sjálfu sér
nokkuð ljótt við það
að tímabundin skerð-
ing á útgreiðslum líf-
eyrissjóða eigi sér
stað ef það má verða
til þess að heimilin í
landinu lifi af og fólk hætti að flýja
land og greiði þar með ekki framar í
lífeyrissjóðakerfið? Við megum ekki
gleyma því að sú kynslóð sem nú fær
greitt úr lífeyrissjóðum er einmitt
kynslóðin sem stóð í biðröðum fyrir
utan bankana (Lands-Búnaðar-
Útvegs) á áratugnum 1970–1980 til
að fá niðurgreitt lánsfé og byggði
þannig upp heimili sín með auðveld-
um hætti. Það er kynslóðin sem var
orðin skuldlaus um fimmtugt þegar
verðtryggða kynslóðin sem kom þar á
eftir, var orðin eignalaus um þrítugt.
Þessi kynslóð naut þannig góðs bæði
af þeirri kynslóð sem á undan henni
fór og þeirri kynslóð sem á eftir kom.
Lesandinn getur svo velt því fyrir sér
hver skuldar hverjum hvað þegar öllu
er á botninn hvolft.
Eftir Runólf V.
Gunnlaugsson
»Er sanngjarnt að
fjármagnseignendur
hagnist endalaust á for-
sendubresti verðtrygg-
ingar?
Runólfur V.
Gunnlaugsson
Höfundur er viðskipta-
og hagfræðingur.
Hver skuldar
hverjum hvað?