Morgunblaðið - 20.10.2010, Blaðsíða 19

UMRÆÐAN 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 2010
Vegna frétta í Morg-
unblaðinu 7. og 8. októ-
ber sl. og viðtals við for-
mann Landssambands
eldri borgara, þar sem
því er haldið fram beint
og óbeint, að það borgi
sig fyrir eldri borgara
með lífeyri frá
Tryggingastofnun rík-
isins, að taka út pen-
inga sem þeir eiga
hugsanlega á bankareikningum og
geyma þá í bankahólfi, vill Félag
eldri borgara í Reykjavík og ná-
grenni (FEB) koma eftirfarandi á
framfæri:
FEB hefur ítrekað ályktað um og
mótmælt allt of miklum skerðingum
á greiðslum Tryggingastofnunar rík-
isins (TR) vegna annarra tekna. Á
þetta bæði við um fjármagnstekjur,
lífeyrissjóðstekjur og atvinnutekjur,
sérstaklega þó tvo fyrstnefndu
tekjuflokkana. Eldri borgarar mega
aðeins hafa 98.640 kr. í fjármagns-
tekjur á ári án þess að þær skerði
greiðslur frá TR og 120.000 kr. á ári í
tekjur úr lífeyrissjóðum. Allar tekjur
umfram þessar upp-
hæðir skerða greiðslur
frá TR. Þessi frí-
tekjumörk þyrfti að
margfalda og þau ættu
að vera minnst 120
þús. krónur á mánuði á
hvern tekjuflokk, að
mati félagsins.
En að halda því fram
í blaðagrein að þessar
skerðingar geti rétt-
lætt það að eldri borg-
arar séu betur komnir
með sitt sparifé í
bankahólfi, án vaxta, er firra. Það að
formaður Landssambands eldri
borgara skuli taka undir svona mál-
flutning er alvarlegt.
Einfaldur útreikningur sýnir að
þrátt fyrir mjög miklar skerðingar
borgar sig samt fyrir þennan hóp
fólks að fá vexti af sínu sparifé. Sem
dæmi má nefna að einstaklingur sem
hefur bara greiðslur frá TR og
98.640 kr. í fjármagnstekjur á ári er
hvorki skertur hjá TR né greiðir
hann fjármagnstekjuskatt af þessari
upphæð. Því hefur hann 98.640 kr.
hærri ráðstöfunartekjur en sá sem á
sömu upphæð í peningum og geymir
í bankahólfi. Annar einstaklingur
sem er með tæpa 1 milljón á ári í
fjármagnstekjur er vissulega skert-
ur um yfir ½ milljón hjá TR en hefur
engu að síður tæplega 300 þús. krón-
um hærri ráðstöfunartekjur en ef
hann geymdi peningana sína í
bankahólfi.
Með sömu rökum má spyrja sig
hvort eldri borgarar eigi að afþakka
greiðslur úr lífeyrissjóðum! Þær
skerða greiðslur frá TR svipað og
fjármagnstekjur en af þeim greiðist
staðgreiðsluskattur sem er, eins og
allir vita, töluvert hærri en fjár-
magnstekjuskattur. Því hafa
greiðslur úr lífeyrissjóðum enn meiri
áhrif á endanlegar ráðstöf-
unartekjur, heldur en fjármagns-
tekjur.
Það borgar sig ekki fyrir
eldri borgara að taka peninga
sína út af bankareikningum
Eftir Sigurð
Einarsson » Það að formaður
Landssambands
eldri borgara skuli taka
undir svona málflutning
er alvarlegt.
Sigurður Einarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Félags eldri borgara
í Reykjavík og nágrenni
Samanburður á ráðstöfunartekjum eldri borgara
sem hafa fjármagnstekjur, gagnvart TR og skatti, og þeirra sem engar fjármagnstekjur hafa
(einstaklingar hafa 98.640 kr. frítekjumark á fjármagnstekjur hjá TR og 100 þús. kr. hjá skatti)
Hér að neðan er miðað við einstakling sem einungis hefur fjármagnstekjur og greiðslur frá TR. Skerðing v. fjármagnstekna byrjar ekki fyrr
en við 98.640 kr. á ári. Hjá hjónum og sambýlingum deilast fjármagnstekjur í tvennt og því er skerðingarhlutfall hvers um sig hjá TR lægra
miðað við sömu upphæð fjármagnstekna. Einstaklingar í sambúð hafa hvor um sig 98 640 kr. frítekjumark hjá TR en hjá skattinum er 18%
fjármagnstekjuskattur á allar fjármagnstekjur yfir 100 þús. kr.
Athugið að vegna þess hve flókið er að reikna inn framfærsluuppbótina er hún ekki reiknuð með í fjórum fyrstu dálkunum en í næstsíðasta
dálkinum, sem er skv. útskrift af reiknivél TR, er framfærsluuppbótin innifalin. Reiknivél TR tekur ennfremur ekki tillit il 100 þús. króna
frítekjumarks gagnvart skattinum á fjármagnstekjur og því eru ráðstöfunartekjur á reiknivél TR lægri en hér er sýnt.
Einstaklingur sem er einungis með fjármagnstekjur (tekjur ári):
Sömu einstaklingar með peninga í bankahólfi (eða undir kodda), eðam.ö.o. engar fjármagnstekjur (tekjur á ári):
Jón 98.640 kr. - kr. - kr. 98.640 kr. 1.862.150 kr. 1.960.790 kr.
Anna 198.640 kr. 58.260 kr. 17.755 kr. 122.625 kr. 1.797.849 kr. 1.978.734 kr.
Þóra 998.640 kr. 524.340 kr. 161.755 kr. 312.545 kr. 1.301.378 kr. 2.138.263 kr.
Egill 1.998.640 kr. 1.106.940 kr. 341.755 kr. 549.945 kr. 694.503 kr. 2.351.388 kr.
Jón - kr. 0 0 0 1.862.150 kr. 1.862.150 kr.
Anna - kr. 0 0 0 1.862.150 kr. 1.862.150 kr.
Þóra - kr. 0 0 0 1.862.150 kr. 1.862.150 kr.
Egill - kr. 0 0 0 1.862.150 kr. 1.862.150 kr.
Fjármagnstekjur
Skerðing
greiðslna frá TR
Fjármagns-
tekjuskattur
Eftirstöðvar
fjármagnstekna
eftir skerðingar
hjá TR og fjár-
magnstekjuskatt
Heildargreiðsla
frá TR e. skatt
m.v. 100 %
skattkort
Ráðstöfunar-
tekjur
Mikil umfjöllun fer
fram í þjóðfélaginu
um hvort leiðrétta
skuli þau lán sem
bundin eru verðtrygg-
ingu. Mál eru rædd í
sölum hins háa Al-
þingis, jafnt sem í eld-
húskróknum heima,
og sýnist sitt hverj-
um.
Flestum er ljóst að
forsendubrestur hefur orðið. Lán-
takendur horfast í augu við að lán
sem tekin voru í góðri trú hafa
hækkað langt umfram það sem end-
urgreiðsluáætlun gerði ráð fyrir við
töku lánsins. Greiðsluþol fjölda lán-
takenda hefur brostið og marg-
víslegur vandi steðjað að í kjölfarið,
þar sem ekki hefur verið brugðist
við forsendubrestinum.
Þetta á bæði við um
einstaklinga og fyr-
irtæki. Lánveitendur
hafa á hinn bóginn
fengið langtum meira í
kassann en þeir gerðu
ráð fyrir þegar lána-
samningar voru gerðir,
enda einhliða varðir
með því dæmalausa
fyrirbæri sem verð-
tryggingin hefur reynst
vera, við þær aðstæður
sem hér eru.
Rætt er um að það kunni að
koma illa við lífeyrissjóðina og
Íbúðalánasjóð, ef leiðrétta þurfi lán-
in með lækkun höfuðstóls þeirra.
Ýmsir, þar á meðal talsmenn lífeyr-
issjóða, hafa talið það slæman kost
að leiðrétta lánin. Þeir segja að það
muni skerða lífeyri lífeyisþega. En
hvað segja hinir almennu greið-
endur í lífeyrissjóði? Hver er þeirra
afstaða? Ég segi fyrir mig, sem
greiðandi í lífeyrissjóð í áratugi, að
ég tel sjálfsagt að lífeyrissjóðirnir
leiðrétti höfuðstól verðtryggðu lán-
anna og skili til baka því sem oftek-
ið hefur verið. Það kann að skerða
minn lífeyri, þegar að því kemur að
ég fari að fá greitt úr lífeyrissjóði,
en mér finnst ógeðfelld sú hugsun
og reyndar óbærileg að börnin mín,
og börnin þín, lesandi góður, þurfi
að líða fyrir óréttlætið og verða fyr-
ir gimmilegri eignaupptöku, jafnvel
missa ofan af sér húsnæði sitt og
heimili vegna þess að við, sem höf-
um greitt í þessa lífeyrissjóði, neit-
um þeim um leiðréttingu á þeim
augljósu rangindum sem þau hafa
verið beitt. Það sama gildir um
Íbúðalánasjóð, þar verður ríkið að
axla ábyrgð og gera leiðréttingu á
höfuðstól þeirra stökkbreyttu lána
sem sjóðurinn hefur veitt.
Talsmenn ríkisstjórnarinnar hafa
ítrekað sagt að ef Íbúðalánasjóður
geri leiðréttingar á höfuðstól lána
sjóðsins verði skattgreiðendur að
borga það. En er ekki eðlilegt að
ríkið, þ.e. Íbúðalánasjóður, fyrir
hönd skattgreiðenda í þessu tilfelli,
skili til baka því sem oftekið hefur
verið?
Sú skoðun hefur heyrst úr ýms-
um hornum að það séu margir sem
geti vel greitt af lánum sínum, þótt
þau hafi hækkað óeðlilega. Það
kann að vera að svo sé, en rang-
indin eru söm og almenn að mínum
dómi. Er það rétt að þótt einhverjir
kunni að geta greitt af hinum
stökkbreyttu lánum geri það, svo
ég geti fengið betri lífeyri úr lífeyr-
issjóði mínum þegar þar að kemur?
Nei og aftur nei. Almennrar leið-
réttingar er þörf og það strax. Það
er ekki eftir neinu að bíða. Það
verður að ráðast í almennar leið-
réttingar hinna stökkbreyttu lána
til að sátt geti náðst í lánamálum
þjóðarinnar.
Það er von mín að ráðamenn sjái
að sér, hætti að verja þann ósóma
sem hin skefjalausa oftaka í skjóli
verðtryggingar er og vindi sér í að
leiðrétta hlut lántakenda, án frekari
málalenginga, hvort sem lántak-
endur eru einstaklingar eða fyr-
irtæki.
Um leiðréttingu lána
Eftir Friðrik V.
Þórðarson
Friðrik Þórðarson
» Það verður að
ráðast í almennar
leiðréttingar hinna
stökkbreyttu lána til
að sátt geti náðst í lána-
málum þjóðarinnar.
Höfundur er fjármálastjóri.
Atburðirnir og um-
ræðan undanfarna
daga frá Alþingi (hinu
háa) eru hneyksli fyr-
ir þá stofnun.
Flokkspólitíkin,
dómgreindarleysið,
orðhengilshátturinn
og virðingarleysið fyr-
ir þjóðinni er algert.
Flokksaginn virðist
vera allsráðandi
ennþá og ekkert lát
þar á.
Sjálfstæðisflokkurinn kann sitt
fag, allir fyrir einn og einn fyrir
alla, foringinn og flokkslínan ræð-
ur.
Samfylkingin reyndi að blekkja,
enginn flokksstjórnarfundur, en all-
ir töluðu við alla og allir vissu
hvernig hinn myndi kjósa.
Rannsókn var með sýnd-
armennsku, en Hreyfingin og VG
voru heilsteypt í málinu þar sem
það snerti engan úr þeirra röðum
Í þessu máli vonaði fólkið í land-
inu að breyting yrði á, því þarna
var kjörið tækifæri fyrir þingmenn
að nálgast samvisku sína, en það
brást.
Forseti þingsins hefði þó getað
hjálpað þingmönnum aðeins að
nálgast samvisku sína með því að
krefjast leynilegrar atkvæða-
greiðslu, en það brást.
Dómgreindarleysið í þessu máli
er með endemum og orðheng-
ilshátturinn ennþá verri.
Ábyrgð bera allir menn, fyrst og
fremst á sjálfum sér, en ekki síður
hafi þeir einhver mannaforráð
Mannaforráð eru það að stjórna
og segja fyrir verkum. Hver sem
kjörinn er eða kosinn til forystu,
(mannaforráða) ber ábyrgð á verk-
um þeirra, sem hann stjórnar.
Við skulum taka nokkur dæmi úr
daglega lífinu varðandi ábyrgð.
Trésmíðameistari sem lét sveina
sína og verkamenn slá upp undir
svalir sem átti að steypa. Þegar
þær hrundu og nærri lá við slysi
þar sem fólk var á svölunum, var
meistarinn dæmdur í fésektir og
skilorðsbundinn fangelsisdóm.
Dómsorð: Vítavert gáleysi, kæru-
leysi við eftirlit verkefnisins.
Skipstjóri var dæmdur í fésektir
fyrir að hafa veitt í landhelgi, þó
svo að stýrimaður hefði verið við
stjórn skipsins en hann hefði verið
sofandi í káetu sinni. Læknar hafa
verið dregnir fyrir dóm fyrir gá-
leysi eða kæruleysi, flugstjórar fyr-
ir sama og svona má lengi telja.
Ef æðstu og valdamestu menn
þjóðarinnar eru ekki ábyrgir fyrir
gerðum sínum eins og sumir vilja
halda, (lýðskrumarar
lögfræðinnar) þá er
ekki að furða að land-
stjórnin sé eins og hún
er.
Stendur ekki ein-
hvers staðar að allir
eigi að vera jafnir fyrir
lögum? Eru önnur lög
fyrir stjórnmálamenn
en trésmiðinn, skip-
stjórann, læknirinn og
alla aðra sem dæmdir
hafa verið fyrir gáleysi
eða kæruleysi?
Eða ná engin lög yfir
atvinnu- stjórnmálamenn?
Hverju mætti þjóðin búast við í
framtíðinni ef stjórnmálamenn
bæru aldrei neina ábyrgð á gjörðum
sínum?
Hvaða aðhald hefðu þeir þá eða
við hverju mætti búast af misvitrum
mönnum í valdastöðum þjóðarinnar?
Meginkjarninn í lögum og sam-
félagslegu siðferði um ábyrgð í
starfi, er að valdi einn aðili öðrum
tjóni, fjárhagslegu, líkamlegu eða
andlegu vegna gáleysis eða van-
rækslu þá er hann bótaskyldur.
Dómgreindarleysið í alþing-
ismönnum um þetta mál er með ein-
dæmum.
Auðvitað áttu alþingismenn allir
með tölu að lýsa sig vanhæfa til að
vinna þetta mál og vísa málinu til
þjóðarinnar til ákvörðunar. Menn
dæma sjaldan hlutlaust í eigin sök.
Bæði hefðu þeir losnað við þá úlfúð
og reiði sem nú er meðal þingmanna
og fengið réttlátari og betri nið-
urstöðu en nú hefur orðið.
Spurningin hefði verið einföld:
Telur þú að draga eigi fyrrverandi
ráðherra fyrir landsdóm?
Sá orðhengilsháttur sem notaður
er á Alþingi um þetta mál er með
eindæmum.
Að reyna að rugla almenning með
því að tala um að hér sé verið að
ákæra einstaklinga fyrir ákveðnar
pólitískar skoðanir, en ekki starfs-
ábyrgð er lögfræðileg þvæla, ein-
göngu til að rugla fólk.
Annaðhvort eru þeir menn sem
þetta stunda gjörsamlega dóm-
greindarlausir eða óþverrar í at-
höfnum sínum.
Ábyrgð og
ekki ábyrgð
Eftir Hafstein
Sigurbjörnsson
Hafsteinn
Sigurbjörnsson
» Í þessu máli vonaði
fólkið í landinu að
breyting yrði á, því
þarna var kjörið tæki-
færi fyrir þingmenn að
nálgast samvisku sína,
en það brást.
Höfundur er eldri borgari.