Morgunblaðið - 20.10.2010, Blaðsíða 31

AF LISTUM
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Gríðarlegar breytingar hafaorðið í tónlistarútgáfu í kjöl-far netvæðingar heimsins,
bæði er auðveldara en nokkru sinni
að komast í ókeypis tónlist og eins
auðveldara en nokkru sinni að kom-
ast í tónlist sem dreift er ólöglega.
Þar sem tónlist hentar mjög vel til
stafrænnar dreifingar og er að auki
alþjóðleg (það þarf ekki að skilja
textann til að kunna að meta lagið)
kemur ekki á óvart að hún hafi náð
jafn miklum vinsældum í stafrænni
dreifingu og raun ber vitni – því má
halda fram að aldrei hafi verið hlust-
að eins mikið á tónlist og á seinni ár-
um. Fyrirtækjum, útgefendum og
dreifingaraðilum hefur aftur á móti
gengið illa að nýta sér þessa auknu
notkun og það hefur eðlilega bitnað
á tónlistarmönnum að einhverju
leyti. Hve mikið það hefur skert
tekjur tónlistarmanna er erfitt að
meta, því óvissuþættirnir eru svo
margir, en ljóst að áhrifin á tónlist-
arfyrirtæki eru umtalsverð eins og
sést af slæmri fjárhagsstöðu þeirra
flestra.
  
Tónlistarmenn og útgefendurnefna það iðulega að þeir einu
sem grætt hafi á stafrænni dreifingu
tónlistar séu símafyrirtækin, enda
selja þau nettengingarnar sem
gögnin streymi um. Kemur ekki á
óvart að menn hafi rennt hýru auga
til þeirra peninga eins og sannast
meðal annars á nýjum tillögum um
að lagður verði sérstakur skattur
eða gjald á alla netnotendur (og þá
þeir meðtaldir væntanlega sem eru
með nettengda síma, velflestir og
fljótlega nánast allir). Fyrir þessa
peninga eiga menn að fá „aðgang að
einhvers konar banka tónlistar sem
leiddi þá áfram inn í kauphallir tón-
listarinnar þar sem fólk borgar fyrir
niðurhal og þjónustu,“ að því er kom
fram í viðtali við Jakob Frímann
Magnússon, varaformann Sambands
tónskálda og eigenda flutnings-
réttar, STEFs, á Vísi.is. Fjármunum
þessum yrði síðan skipt á milli tón-
listarmanna eftir kúnstarinnar
reglum.
  
Væntanlega eru allir sammálaum það að tónlistarmenn eigi
rétt á að fá greitt fyrir sköpun sína,
þ.e. ef einhverjum fellur hún í geð á
annað borð. Ekki er heldur ástæða
til að efast um það að íslenskri tón-
list sé dreift á ólögmætan hátt á net-
inu, en vandinn er að meta í hve
miklum mæli og hvaða áhrif það hafi
hugsanlega haft á plötusölu og þar
af leiðandi tekjur listamanna. Málið
er nefnilega það að sala á íslenskri
tónlist hefur haldist nokkuð jöfn allt
frá árinu 1999 og árin 2004 til 2007,
þegar ólögmæt dreifing á tónlist er
orðin almenn og útbreidd, voru met-
ár í sölu á íslenskri tónlist. Árið 2007
og 2008 varð samdráttur í sölu á ís-
lenskri tónlist hvað varðaði eintaka-
fjölda, en minni samdráttur í sölu-
verðmæti, og sala á íslenskri tónlist
árið 2008 var meiri en árið 2001 svo
dæmi séu tekin. Af þessu má ráða að
það er vafasamt að kenna eingöngu
ólögmætri dreifingu á tónlist um
hugsanlegan tekjusamdrátt lista-
manna, eða má kannski þakka henni
hina söluaukninguna 2001 til 2006?
  
Þegar skoðuð er sala á erlendritónlist hér á landi fer aftur á
móti ekki á milli mála að þar hefur
samdráttur verið talsverður, eig-
inlega hrun, og svo er komið að sala
á síðasta ári var ekki nema fjórð-
ungur af því sem hún var metárið
1999. Í því ljósi er augljóst að STEF-
skatturinn nýi ætti að renna til er-
lendra listamanna, enda hafa þeir
tapað mestu ef módelið er rétt (þ.e.
að ólögmætri dreifingu sé um að
kenna).
  
Eitt vil ég nefna til sem mérflýgur í hug þá er ég velti fyrir
mér hugsanlegum STEF-skatti;
hvað verður um þau fyrirtæki ís-
lensk sem hafa gert út á að selja tón-
list á netinu, til að mynda Tonlist.is,
Gogoyoko og Grapewire? Ef allir
netnotendur greiða skattinn og fá
þá leyfi til að streyma tónlist hljóta
þessi fyrirtæki að leggja upp laup-
ana. Útgefendur hljóta líka að velta
því fyrir sér hvort aðgangur að slíku
streymi myndi draga enn úr sölu á
geisladiskum með íslenskri tónlist
og jafnvel flýta fyrir því að tónlistin
yfirgefi formið og verði bara til raf-
ræn. Kannski finnst þeim það hið
besta mál.
Nokkur orð um STEF-skatt
» Tónlistarmenn ogútgefendur nefna
það iðulega að þeir einu
sem grætt hafi á staf-
rænni dreifingu tónlist-
ar séu símafyrirtækin.
Seljast diskar enn? „Málið er nefnilega það að sala á íslenskri tónlist
hefur haldist nokkuð jöfn allt frá árinu 1999.“
Norska hljómsveitin Datarock, sem
sló eftirminnilega í gegn á Iceland
Airwaves-hátíðinni fyrir nokkrum
árum, snýr nú loksins aftur til
Reykjavíkur. Föstudagskvöldið 5.
nóvember mun sveitin leika á
stærstu tónleikum Norrænu
listahátíðarinnar Ting, sem haldin
er í Reykjavík í tilefni þess að Nor-
rænu menningarverðlaunin í tónlist
verða afhent í Reykjavík. Tónleik-
arnir fara fram á NASA, þar sem
einnig koma fram Berndsen og
Retro Stefson. Fleiri tónleikar fara
fram í tónleikaröðinni Direkt, sem
er hluti af Ting – Norrænni listahá-
tíð í Reykjavík, dagana 4.-6. nóv-
ember í Tjarnarbíó, Fríkirkjunni
og Venue. Miðasala á tónleikana er
hafin á Midi.is, Mál & menningu
Laugavegi 18 og Skífunni, Kringl-
unni. Sérstakt forsöluverð út októ-
ber er aðeins 1.500 krónur.
Ljósmynd/Tom Oxley
Hress Datarock
Hin sprellfjöruga
Datarock snýr aftur
MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 2010
SÍMI 564 0000
7
7
14
12
L
16
L
L SÍMI 462 3500
7
L
14
L
SOCIALNETWORK kl.8-10.30
BRIM kl. 5.30
THEAMERICAN kl.10.30
EATPRAYLOVE kl.5.30-8
SÍMI 530 1919
7
12
L
L
L
SOCIALNETWORK kl.6-9
BRIM kl.6-8-10
EATPRAYLOVE kl.6-9
SUMARLANDIÐ kl. 6-8
WALLSTREET2 kl.10
SOCIALNETWORK kl.5.20-8-10.35
SOCIALNETWORKLÚXUS kl.5.20-8-10.35
THEAMERICAN kl.8-10.20
BRIM kl.4-6-8
EATPRAYLOVE kl.5-8
PIRANHA3D kl. 10.45
WALLSTREET2 kl. 10
AULINN ÉG 3D kl. 3.40-5.50
.com/smarabio
J.V.J. - DV
Stórkostlegt listaverk!
K.I. -Pressan
-H.G., MBL
NÝTT Í BÍÓ!
-H.V.A., FBL
HHHHH
-S.V., MBL
HHHHH
-T.V. - kvikmyndir.is
HHHHH
-Þ.Þ - Fréttatíminn
ÍSLENSKT TAL
STEVE CARELL
Sýnd kl. 8 og 10:20
FRÁ LEIKSTJÓRA MEET THE PARENTS
Sýnd kl. 8 og 10:20
Sýnd kl. 5, 7:30 og 10
Sýnd kl. 6 - 3D ísl. tal
-bara lúxus
Sími 553 2075
www.laugarasbio.is
Þú færð 5% endurgreitt í Laugarásbíó
ef þú greiðir með kreditkorti
tengdu Aukakrónum