Morgunblaðið - 02.12.2010, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2010
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
Desembermánuður þarf að vera
afar hlýr til þess að hitamet fyrir
árið verði slegið. Mjög hlýtt hefur
verið á árinu fram til þessa, en
nóvember var hins vegar fremur
kaldur á köflum og fyrir miðjan
mánuðinn var óvenju snjóþungt
víða um landið norðaustanvert. Á
Suðvestur- og Vesturlandi var
mánuðurinn hins vegar með þurr-
ara móti og þar var snjólétt. Þetta
kemur fram í yfirliti Veðurstof-
unnar yfir nóvember.
Í Reykjavík var meðalhitinn í
nóvember 0,6 stig og er það 0,6
stigum undir meðaltali áranna
1961-1990. Þetta er kaldasti mán-
uður í Reykjavík síðan í október
2008. Á Akureyri var meðalhitinn
-1,5 stig sem er 1,1 stigi undir
meðallagi. Á Höfn í Hornafirði var
meðalhitinn 1,6 stig og er það 0,4
stigum undir meðallagi.
Sólskinsstundir
óvenju margar
Hæstur hiti í mánuðinum mæld-
ist í Skaftafelli á fyrsta degi mán-
aðarins, og var hann 12,4 stig.
Lægstur varð hitinn í Möðrudal,
-23,2 stig, hinn 28.
Nóvember var fremur bjartur í
Reykjavík og mældust sólskins-
stundir 73,6 talsins, sem er 35
stundum umfram meðallag. Hafa
þær ekki verið fleiri í nóvember
síðan 2000.
Á Akureyri voru sólarstundirnar
27 talsins og hafa þær ekki verið
jafnmargar í nóvember síðan 1937
og óskandi að Akureyringar hafi
nýtt þær vel því nú hverfur sólin á
Akureyri, því mestallur desember
er þar alveg sólarlaus. Ef heppnin
er með Akureyringum heldur
snjórinn þó áfram að lýsa upp um-
hverfið. Mikill snjór var á Akur-
eyri í nóvember og var jörð alvhít í
28 daga eða 10 daga yfir með-
allagi.
Í Reykjavík voru alhvítu dag-
arnir aðeins þrír í nóvember, sem
er þremur dögum minna en í með-
alári.
Loftþrýstingur er óvenju hár og
hefur fyrstu 11 mánuðina ekki ver-
ið jafnhár síðan á sama tímabili
1888.
Nóvember var
kaldur mánuður
 Ólíklegt að árshitamet falli úr þessu
 Óvenju snjóþungt víða um land
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Snjóþungt Bæjarstarfsmenn á Ak-
ureyri greiða vegfarendum leið.
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
„Fólkið býr þarna ennþá við ömur-
legar aðstæður, þeir heppnu eru í
tjöldum,“ segir Þórir Guðmundsson
hjá alþjóðasviði Rauða kross Íslands.
Um helgina heldur Hrafnhildur
Sverrisdóttir til Pakistans sem sam-
skiptafulltrúi alþjóða Rauða krossins
og er hún þriðji Íslendingurinn sem
hefur störf í landinu eftir hamfara-
flóðin sem ollu búsifjum á um 70%
alls landsvæðis í ágúst og september.
Þó má segja að
minna hafi farið
fyrir neyðinni í
Pakistan en á
Haíti í kjölfar
jarðskjálftans
þar.
„Þetta gerist
oft þegar það
koma svona mikl-
ar hamfarir, einar
á eftir öðrum. Þá
leggja menn oft mikið í þær fyrstu en
svo dregur úr kraftinum. Fólk hefur
þó lagt töluvert fé til starfsins, meðal
annars hefur utanríkisráðuneytið
stutt okkur, en vandinn er svo mikill
að það verður aldrei nóg. Það er ver-
ið að veita mjög mikilvæga aðstoð
fyrir þá sem hafa misst heimili sín og
sjá ekki fram á að fá uppskeru næsta
árið, en það eru líka mjög margir
sem fá alls ekki nóga hjálp.“
Þórir segir að störf Íslendinganna
í Pakistan hafi gengið mjög vel þótt
aðstæður séu erfiðar. Rauði kross Ís-
lands hefur sent um 14 milljónir til
neyðarverkefna í landinu.
Mikilvæg aðstoð í Pakistan
 Rauði kross Íslands sendir um helgina þriðja fulltrúa sinn til starfa á flóðasvæð-
um landsins  Neyð fólksins enn gríðarleg  Margir fá alls ekki næga hjálp
Neyðarstarfið í Pakistan
» Lilja Óskarsdóttir starfar nú
sem hjúkrunarfræðingur í Pak-
istan og Jóhannes Sigfússon
sem öryggisfulltrúi.
» Hamfarirnar eru þær mestu
í sögu Pakistans og er talið að
endurreisn samfélagsins muni
taka mörg ár, jafnvel áratugi. Pakistan Lilja Óskarsdóttir við störf
í færanlegum sjúkrabúðum RK.
Þórir
Guðmundsson
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Útför fór fram í Reykjanesbæ í
gær. Það þykir ekki í frásögur
færandi, nema fyrir þær sakir að
maðurinn lést fyrir 1100 árum og
útförin fór fram í safninu Víkinga-
heimum í Reykjanesbæ.
Téður maður er í láni frá Þjóð-
minjasafninu, en um er að ræða
beinagrind af heiðnum manni, sem
talinn er hafa dáið fyrir um 1100
árum. Hann fannst á Hafurbjarn-
arstöðum árið 1868, ásamt beinum
af hundi og hesti auk sverðs og
ýmissa annarra muna. Útförin er
hluti af sýningu Víkingaheima,
sem mun standa næstu tvö árin.
Að sögn Elisabethar Ward, safn-
stjóra Víkingaheima, hafa rann-
sóknir sýnt að allflestir landsnáms-
menn Íslands hafi verið heiðnir og
að heiðinn siður hafi verið haldinn
af fyrstu ættliðum Íslendinga.
Höfðingjar grafnir í bátum
„Við erum nú að end-
urgera kumlið frá Haf-
urbjarnarstöðum,“ seg-
ir Elisabeth. „Beina-
grindurnar eru lagð-
ar í trébát, sem er
eftirlíking af vík-
ingabát og sandur
frá Hafurbjarn-
arstöðum er settur
í bátinn. Sumir
telja að maðurinn
hafi verið grafinn í bát, en það er
ekki alveg ljóst.“
Elisabeth segir að höfðingjar
hafi gjarnan verið heygðir í bátum
sínum og fór stærð bátsins eftir
veraldlegu gengi hins látna.
„Stundum var steinum raðað í
kringum þann látna í bátsformi. Sá
siður að grafa menn í bátum
þekktist líka í Egyptalandi hinu
forna og meðal Engilsaxa. En við
vitum ekki hvers vegna sumir voru
grafnir með bátum sínum og aðrir
ekki. En þetta tengist kannski því
að hafa farartæki yfir í annan
heim.“
Meðal gripa í Víkingaheimum er
skipið Íslendingur, sem er gert eft-
ir Gauksstaðaskipinu, víkingaskipi
sem fannst við Gauksstaði í Nor-
egi. Gauksstaðaskipið var grafið í
haug og í því voru bein af manni,
ásamt hunda- og hestabeinum. Að
sögn Elisabethar er líklegt að
Gauksstaðaskipið hafi verið síðasta
fley látins manns.
Landvættablót 1. desember
Dagsetning athafnarinnar er
einkar heppileg, en árleg Land-
vættablót Ásatrúarfélagsins eru
jafnan haldin þann 1. desember og
þá eru jafnan drukkin heill land-
vættanna.
Borinn til grafar 1100
árum eftir andlátið
 Heiðinn fornmaður fær hinstu hvíld í Víkingaheimum
Fornleifafundurinn á Hafurbjarnarstöðum er einn af fyrstu fornleifa-
fundum landsins. Bóndinn á bænum fann bein í sandi árið 1868. Hann
kallaði til prest sem hafði samband við Þjóðminjasafnið, sem þá var ný-
stofnað. Þeim var ráðlagt að hefja uppgröft, áður en svæðið
skemmdist. Þeir fundu bein af manni, hundi og hesti auk heil-
legasta og mest skreytta sverðs frá víkingaöld sem fundist
hefur hérlendis. Einnig fundust spjótsoddur, öxi, brýni og ým-
islegt fleira.
Þegar þeir höfðu fjarlægt munina komu í ljós járnnaglar
og virtist gröfin vera í laginu eins og skip.
Fáir af þessum nöglum komust í vörslu Þjóðminjasafns-
ins og því hefur verið dregið í efa að um bátakuml hafi ver-
ið að ræða. Nokkur slík kuml hafa fundist hér á landi.
Einn fyrsti fornleifafundurinn
BÓNDI OG PRESTUR Í FORNLEIFAUPPGREFTRI
Ljósmyndir/Víkurfréttir. Hilmar Bragi Bárðarson
Víkingaheimar Verið er að endurgera kumlið frá Hafurbjarnarstöðum og eru beinagrindurnar lagðar í trébát.
AF HEIMASLÓÐUM
Sögusvið þessarar þjóðlegu og
bráðskemmtilegu bókar er Mel-
rakkaslétta og byggðakjarninn
við Leirhöfn. Höfundurinn, Níels
Árni Lund, rekur þar búskapar-
sögu foreldra sinna en fer þess
utan með lesendur heim á hvern
einasta bæ og segir frá því fólki
sem þarna stundaði búskap.
holabok.is/holar@holabok.is