Morgunblaðið - 02.12.2010, Blaðsíða 18

Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2010
Nýlega birti Sjón-
varpið heimildarmynd
eftir undirritaðan og
Karl Smára Hreins-
son. Myndin heitir
Saga af stríði og
stolnum gersemum og
segir furðulega sögu
af kirkjugluggum sem
stolið var í stríðinu og
enduðu nokkrir í ís-
lenskum kirkjum og á
einkaheimilum. Þekktasti glugg-
inn er í Akureyrarkirkju og hafa
tveir Akureyringar skrifað í Mbl.
og gagnrýnt myndina og okkur
höfundana. Ekkert er við það að
athuga, mönnum er frjálst að tjá
sínar skoðanir. En verra er að
skríbentarnir reyna af mikilli elju
að gera okkur upp sakir og rang-
færa og ýkja það sem kom fram í
myndinni. 25. nóv. birtist grein
eftir Sverri Pálsson, höfund bókar
um sögu Akureyrarkirkju. Sverrir
skrifar: „gefa höfundar í skyn að
rúða þessi sé til Akureyrar komin
á afar vafasaman hátt, þar komi
bæði þjófnaður og smygl við sögu
og þar að auki uppdiktaðar
kraftaverkasögur“.
Sannleikurinn er sá að það sem
við „gefum í skyn“ er hið rétta í
málinu. Þessi rúða endaði á Ak-
ureyri eftir þjófnað, smygl og
henni fylgdu sögur um kraftaverk
þar sem hún væri hið eina heil-
lega sem hefði bjargast úr rústum
Coventrykirkju. Sú saga er vissu-
lega uppdiktuð þar sem rúðan var
ekki í kirkjunni þegar hún var
lögð í rúst. Hún var komin í
geymslu þaðan sem henni var
stolið ásamt fleiri rúðum.
Í fundargerð sóknarnefndar
Akureyrarkirkju 13. júlí 1981 er
skrifað: „Þrír glugganna komust
af óupplýstum ástæðum til ís-
lands.“ Í bók Sverris stendur á
bls. 288 „Einhvern veginn vildi
svo til, – enginn veit nú lengur
hvers vegna eða með hverjum
hætti, – að myndarúður úr þrem-
ur kirkjugluggum, þá hlutaðir í
sundur í nokkra parta, urðu við-
skila við hinar og komust í forn-
og listmunaverslun í Lund-
únaborg.“
Nú er komið í ljós að rúðurnar
sem hingað komu
voru töluvert fleiri
en þrjár. Eftir sýn-
ingu myndarinnar í
sjónvarpinu hafa
komið fram upplýs-
ingar sem benda til
þess að hingað komu
a.m.k. 15 rúður. Það
hefur því verið tölu-
vert verk að flytja
þennan farm milli
staða. Hver rúða var
í sérsmíðuðum kassa
sem var vel rúmur
og rúðan vel skorðuð. Kassarnir
voru þungir, mörg kíló af gleri,
blýi og timbri. Það hefur því
þurft bæði tæki og mannskap til
þess að ræna rúðunum og flytja
þær í skip sem flutti þær til Ís-
lands.
Rúðurnar urðu ekki „viðskila
við hinar“ eins og Sverrir skrifar,
þeim var stolið og þær seldar í
umróti stríðsins. Þetta er fyrri
hluti sögunnar. Seinni hlutinn er
um það sem gerðist eftir að Cov-
entrymenn uppgötvuðu að ein
rúða hafði borist til Íslands.
Sverrir skrifar: „Aldrei hafa
komið fram tilmæli um, að rúð-
unni yrði skilað, og því síður kröf-
ur.“ Og Svavar A. Jónsson, sókn-
arprestur Akureyrarkirkju, segir
í fréttaviðtali í RÚV 18. nóv. sl.
„að það hafi aldrei komið til tals
að rúðunni yrði skilað“. Í bók
Sverris sjálfs má lesa á bls. 295
að séra Pétur Sigurgeirsson hafi
svarað breskum blaðamanni:
„Hins vegar teldi hann sjálfur
harla ólíklegt, að sóknarnefnd
Akureyrarkirkju yrði við slíkri
beiðni, þó að hún yrði fram bor-
in.“ Í Árbók Akureyrar 1981 er
vitnað í spurningu sem beint var
til séra Péturs: „En verður glugg-
unum skilað? Pétur Sigurgeirsson
kvað mjög erfitt um það að segja,
en biskupinn yfir Íslandi, Sig-
urbjörn Einarsson, var bjartsýnni
varðandi það að skila glugganum
aftur til Coventry.“ (bls. 117.)
Dr. H.C.N Williams, prófastur
við Coventrykirkju, segir í viðtali
við Coventry Guardian 16. maí
1981 að „endurteknar fyr-
irspurnir hans til íslenska sendi-
ráðsins og beint til kirkjunnar á
íslandi hafa ekki skilað neinum
svörum“.
Svavar og Sverrir segja báðir
að bréf hafi verið send til Cov-
entry en kirkjan þar á engin slík
bréf og engin afrit hafa fundist
hér á landi. Og dr. Williams segir
að ítrekuðum fyrirspurnum hafi
ekki verið svarað.
Sverrir og Svavar segja að
formleg beiðni hafi aldrei komið
fram um að skila listaverkunum.
En sagan sýnir að fyrirspurnir í
þá átt hafa mætt þögn og tregðu
af hálfu forsvarsmanna Akureyr-
arkirkju. Og engin bréf hafa kom-
ið fram sem sýna vilja þeirra til
að skoða málið og það er staðfest
að frá 1981 til dagsins í dag hafa
talsmenn Akureyrarkirkju ekkert
gert til þess að koma þessum mál-
um í viðunandi farveg. Þó var
þeim ljóst af upplýsingum sem
bárust frá Kenyon Wright 1981 að
ekki var allt með felldu með
ferðalag rúðunnar til Akureyrar.
Það var ekki fyrr en að við fór-
um að vinna að heimildarmynd-
inni að það komst á samband á
milli Akureyrar og Coventry. Það
er því rangt þegar Sverrir Páls-
son heldur því fram í grein sinni
að sambandið hafi slitnað þegar
Kenyon var fluttur til í starfi og
komist á að nýju þegar hann kom
„aftur til starfa í Coventry og tók
upp þráðinn“. Þetta lítur vel út á
pappír en er fjarri sannleikanum.
Sverrir ritar um texta mynd-
arinnar: „Ekki skal heldur reynt
að leiðrétta allar þær missagnir,
villur og firrur, sem er að finna í
fyrrgreindum textum. Þar er þó
mikinn skóg að grisja.“ Eini til-
gangur Sverris virðist vera sá að
gera okkur, höfunda mynd-
arinnar, tortryggilega og breiða
yfir þá staðreynd að forsvars-
menn kirkjunnar gerðu ekki það
sem þeim bar að gera skv. lögum
– bæði Guðs og manna.
Um „veiðibráða fréttafálka“
Eftir Hjálmtý V.
Heiðdal » Það var ekki fyrr en
að við fórum að
vinna að heimildar-
myndinni að það komst
á samband á milli Ak-
ureyrar og Coventry.
Hjálmtýr Heiðdal
Höfundur er kvikmynda-
gerðarmaður.
Grundvallaratriði í öllum við-
skiptum fólks á milli, er að þeir
peningar sem eru í notkun haldi
verðgildi sínu. Verðbólga er tæki
valdastéttarinnar til að ræna al-
menning og á slíkri rányrkju hafa
Íslendingar fengið að kenna ára-
tugum saman. Með setningu nýrrar
stjórnarskrár opnast tækifæri til að
stöðva þennan þjófnað og siðvæða
samfélag okkar. Er ekki ástæða til
að taka mark á mönnum eins og
Fritz Leutwyler, fyrrverandi seðla-
bankastjóra í Svisslandi? Hann
sagði:
Um stórþjófnaðinn sem fram-
inn er í skjóli verðbólgu:
„Verðbólga hefur þá sérstöðu, að
vera mikilvirkasta tæki hinna fáu
ríku til að verða ríkari og hinna
mörgu fátæku til að verða fátækari.
Ef við ætlum að viðhalda lýðræðinu
er okkar fyrsta verkefni að koma á
stöðugum gjaldmiðli“.
Hefur nokkur orðið var við, að ís-
lenskir ráðherrar sæju nokkuð
rangt við að ræna ævisparnaði al-
mennings, með kerfisbundinni verð-
bólgu? Nú er tækifæri til að hindra
þennan ósóma, með ákvæðum í
nýrri stjórnarskrá um að gjaldmið-
ill landsins verði »al-
vöru peningur«. Sá
gjaldmiðill sem við not-
umst við núna er
»sýndarpeningur« sem
heldur hvorki vatni né
vindi.
Valdaaðallinn hrópar
auðvitað hátt, að krón-
una verði að vera hægt
að fella – eða láta síga,
til að aðlaga gengi
hennar efnahagslegum
raunveruleika. Um
hagsmuni hverra er
verið að standa vörð,
með svona blekkingum? Gengisfall
og efnahagshrun er ekkert nátt-
úrulögmál, heldur yfirvegaður þjófn-
aður. Fritz Leutwyler var ekki að
ýkja, þegar hann fordæmdi þessa
glæpastarfsemi. Raunveruleikinn er
sá að peningar hafa skilgreindan til-
gang, sem jafnvel krónan ætti að
vera skyldug að uppfylla.
Hægt er að skipta tilgangi pen-
inga í eftirfarandi þrjá hluta:
1. Miðlun verðmæta (exchange of
value). Efnahagsleg samskipti væru
nær útilokuð, ef menn þyrftu að
bera verðmæti með sér til að geta
notað þau. Peningar eru því hand-
hægur milliliður, sem ekki er hægt
að vera án í samfélögum nútímans.
2. Varðveisla verð-
mæta (store of value).
Mikilvægt er að verð-
mæti gjaldmiðils hald-
ist og það sem samið
er um standi. Pen-
ingar eru ávísun á
verðmæti og ekki er
það peningakerfi
gæfulegt, sem stöðugt
rýrir verðmæti ávís-
ananna. Nauðsynleg
trygging er fólgin í
fullkomnu aðgengi að
alþjóðlegum gjald-
miðli. Því útbreiddari
sem stoðmyntin er, þeim mun betur
er tryggt að innlendi gjaldmiðillinn
standi undir væntingum.
3. Samanburður verðmæta
(comparison of value). Okkur finnst
sjálfsagt að geta borið saman verð
ólíkra vörutegunda og það er gert á
einfaldan hátt með notkun peninga.
Án peninga væru matarinnkaup
óhugsandi og útilokað væri að gera
áætlanir um efnahag. Bókhald væri
til dæmis ómögulegt án þess sam-
anburðar-mats á verðmætum, sem
peningar gera mögulegt.
»Alvöru peningar« hafa verið í
notkun í meira en 70 löndum og því
er fullkomlega vitað hvernig fyr-
irkomulag útgáfunnar þarf að vera.
Setja þarf ákvæði í stjórnarskrána
Stjórnarskráin og
peningastefna á Íslandi
Eftir Loft Altice
Þorsteinsson
Loftur Altice
Þorsteinsson
– meira fyrir áskrifendur
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan 16:00
þriðjudaginn 21. desember 2010.
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
Í þessu blaði verða kynntir fullt af
þeimmöguleikum sem í boði eru
fyrir þá sem stefna á heilsuátak og
bættan lífstíl í byrjun ársins 2011.
Meðal efnis verður:
• Hreyfing og líkamsrækt
•Vinsælar æfingar
• Bætt mataræði
• Heilsusamlegar uppskriftir
•Andleg vellíðan
• Bætt heilsa
• Ráð næringarráðgjafa
• Hugmyndir að hreyfingu
• Jurtir og heilsa
• Hollir safar
• Ný og spennandi námskeið
• Bækur um heilsurækt
• Skaðsemi reykinga
• Ásamt fullt af fróðleiksmolum og spennandi viðtölum
Morgunblaðið gefur út
glæsilegt sérblað um
heilsu og hreyfingu
mánudaginn 4. janúar 2011.