Morgunblaðið - 02.12.2010, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2010
Eggert
Bið Sumir bíða daglega eftir því að klukkan hringi og þeir sömu bíða væntanlega eftir því að kirkjuklukkur hringi inn jólin en á Hlemmi bíður fólk yfirleitt bara eftir næsta strætó.
Þegar Evrópusinnar
kalla eftir málefnalegri
umræðu um aðild-
arumsókn Íslands að
ESB, hefði mátt ætla
að um leið fylgdi gott
fordæmi úr þeirri átt.
Þess í stað virðast
sömu aðilar temja sér
að halda aðeins því til
haga í málflutningi sín-
um, sem best hentar
þeirra skoðunum, jafnvel með nokk-
uð ýktum áherslum. Samanber grein
í Fréttablaðinu þ. 27. okt. sl. þar sem
fyrsti stýrimaður núverandi aðlög-
unarferlis, sjálfur utanrík-
isráðherra, reynir að telja lesendum
trú um að við getum átt von á tvö-
földun erlendra fjárfestinga hér á
landi í kjölfar innlimunar í ESB.
Þessu til stuðnings nefnir hann og tí-
undar reynslu þessara ríkja: Möltu,
Kýpur, Slóveníu, Slóvakíu og Eist-
land. Nú vill svo til að þrjú þessara
ríkja voru aðeins rúmum áratug áð-
ur að losna undan annarri miðstjórn-
arkrumlu, nefnilega kommúnism-
anum, þar sem þeim var haldið í
algerri einangrun gagnvart um-
heiminum og þar með mögu-
leikanum á fjárfestingum erlendis
frá. Þá er þess að geta að ekkert
þessara ríkja var aðili að EFTA, síð-
ar EES, eins og utanríkisráðherra
er líkast til kunnugt um að við höfum
verið um nokkurt skeið. Og eins tíð-
rætt og ESB-sinnum hefur verið um
að með þessari aðild okkar að
EFTA/EES höfum við þegar að
miklu leyti aðlagað okkur að reglu-
verki ESB, þá mætti einnig ætla að
áhrif þessara evrópsku fjárfestinga
hafi gætt nú þegar hjá okkur, af
sömu ástæðu. Er t.d. skemmst að
minnast gríðarlegra fjárfestinga
undanfarinn áratug í tengslum við
virkjana- og álversframkvæmdir.
Hversu margir, fyrir utan hörðustu
ESB-sinna, sjá nú fyrir sér tvöföld-
un í þessum fjárfestingum frá því
sem verið hefur? Og í hverju verður
þá fjárfest nema þá e.t.v. fiskinum
okkar eða þeim fossum sem enn er
eftir að virkja? Og hversu kræsilegt
þykir okkur að sjá eftir þessum auð-
lindum okkar undir erlend yfirráð?
Hefði svo ekki verið nær að bera
möguleika okkar í
þessum efnum saman
við þau ríki, sem eins
og við, voru áður í
EFTA/EES en hafa
síðan innlimast í ESB?
Eða er niðurstaða slíks
samanburðar síður
hagfelld okkur? Mér
segir svo hugur að
hugtökin „tvöföldun“
og „helmingsaukning“
eigi þá síður við.
Þá er athyglisvert
að ráðherrann gefur í skyn að aðild
okkar að hinu miðstýrða og yfirþjóð-
lega ríkjabandalagi muni minnka at-
vinnuleysi hjá okkur, á sama tíma og
almennt atvinnuleysi í þessu sama
ríkjabandalagi í heild er slíkt að
jafnvel í okkar kreppuástandi kom-
umst við hvergi með tærnar þar sem
það hefur hælana. Mér þykir því
sem ráðherrann taki stórt upp í sig í
þessari grein sinni, en það er sosum
ekkert nýtt.
Enn annað dæmi um málefnalega
orðræðu er það hversu túlkanir
stækkunarskrifstofu ESB annars
vegar og ráðuneytis Össurar hins
vegar, á viðræðuramma ESB varð-
andi innlimun okkar þangað, virðast
tilheyra sínum veruleikanum hvor.
Um leið og ráðuneytið fullyrti að Ís-
land væri ekki bundið af honum var
haft eftir Brussel að Íslendingar
yrðu að hlíta viðræðuramma ESB og
„Sérhvert land verður aðili þegar
það er 100% tilbúið“! Ég vil enda hér
á að taka undir með þeim sem kalla
eftir málefnalegri umræðu um evr-
ópumálin en verið hefur. Blaðagrein-
ar eins og t.d. sú sem ég vitna hér til
sýna að ekki veitir af.
Eftir Þorkel Á.
Jóhannsson
»Hefði ekki verið nær
að bera möguleika
okkar í þessum efnum
saman við þau ríki, sem
eins og við, voru áður í
EFTA/EES en hafa síð-
an innlimast í ESB?
Þorkell Á. Jóhannsson
Höfundur er flugstjóri og situr í
stjórn Heimssýnar, hreyfingar sjálfs-
stæðissinna í Evrópumálum.
Ráðherra með evru-
merki í glyrnum
Það er þyngra en
tárum taki að fylgjast
með heilbrigð-
isráðherra leggja til
stórfelldan niðurskurð
á fjárveitingum til heil-
brigðismála á lands-
byggðinni. Áætlað er
að um 84% af nið-
urskurðinum fari fram
úti á landi. Þeir sem
komu að því að leggja
fram tillögurnar höfðu ekki fyrir því
að setja sig í samband við heima-
menn eða stjórnendur þeirra heil-
brigðisstofnana sem sparnaðinum er
ætlað að ná til. Svona vinnubrögð
eru ámælisverð svo ekki sé meira
sagt.
Glórulaus niðurskurður
Allt frá fæðingu hef ég sótt lækn-
isþjónustu á Heilbrigðisstofnun
Þingeyinga líkt og aðrir Þingeyingar
sem er annt um sína mikilvægu
stofnun. Samkvæmt tillögum heil-
brigðisráðherra stendur nú til að
rústa starfsemi stofnunarinnar þar
sem boðaður hefur verið 40% niður-
skurður á framlögum til HÞ. Niður-
skurðurinn nemur um 375 milljónum
til viðbótar þeim skerðingum sem
komið hafa til á síðustu árum.
Reyndar tel ég að ráðuneytið hafi
ekki reiknað sparnaðinn til enda og
því sé hann aðeins brot af þessari
tölu. Gangi tillögurnar eftir mun 60
til 70 starfsmönnum verða sagt upp
störfum sem jafngildir um 43 stöðu-
gildum.
Þegar þetta er skrifað er málið til
meðferðar á Alþingi en kröftug mót-
mæli víða um land hafa kallað eftir
endurskoðun á þessum glórulausa
niðurskurði. Þrátt fyrir að væntan-
lega verði dregið úr þeim mikla nið-
urskurði sem boðaður hefur verið er
samt mikið áhyggjuefni þegar ráðist
er að þeirri grunnheilbrigðisþjón-
ustu sem vera þarf í hverju sveitar-
félagi og veitir íbúum svæðanna
ákveðið öryggi. Það er ekki svo að
heilbrigðisstofnanir hafi ekki tekið á
sig verulegar skerðingar og orðið að
hagræða í rekstri til að halda úti lög-
bundinni heilbrigðisþjónustu. Á
Húsavík hefur verið dregið úr þjón-
ustu með lokun deilda, s.s. fæðing-
ardeildar sem þýðir að
flestir Þingeyingar
fæðast í Eyjafirði.
Heimamenn eru alls
ekki að krefjast þess að
fullkomið hátækni-
sjúkrahús verði starf-
andi í héraðinu eða að
þjónustan verði aukin
miðað við núverandi
aðstæður í þjóðfélag-
inu. Þingeyingar krefj-
ast þess hins vegar að
hafa aðgengi að
heilbrigðisþjónustu í
heimahéraði með sambærilegum
hætti og verið hefur með tengingu
við hátæknisjúkrahúsin á Akureyri
og í Reykjavík.
Heimamenn reiðir
Ég skal fúslega viðurkenna að
maður reiðist svona hugmyndum
sem ógna öryggi fólks og rýra þar
með búsetuskilyrði á viðkomandi
stöðum þar sem mikilvæg þjónusta
mun flytjast í burtu. Þingeyingar
hafa sýnt reiði sína í verki með því
að fjölmenna á mótmælafundi sem
boðaðir hafa verið vegna málefna
Heilbrigðisstofnunar Þingeyinga.
Vonandi gera allir sér grein fyrir því
að staðan í þjóðarbúskapnum er
ekki glæsileg og við þurfum að sýna
aðhald í ríkisrekstrinum. En við eig-
um að byrja á því að spara í öðru en
grunnþjónustu í heilbrigðismálum.
Þegar fjárlagafrumvarpið er skoðað
er athyglisvert að sjá að á sama tíma
og skorið er inn að beini í heilbrigð-
isþjónustu stendur til að fjárfesta í
sendiherrabústöðum erlendis og
fjölga mánaðarlegum lista-
mannalaunum svo dæmi séu tekin.
Er það virkilega svo, að norræna
velferðarstjórnin forgangsraði með
þessum hætti?
Verður læknisþjónusta lúxus?
Sem formaður í stéttarfélagi lág-
launafólks hef ég miklar áhyggjur af
framvindu þessara sparnaðar-
tillagna verði þær að veruleika og
hef ég því óskað eftir aðkomu land-
læknis að málinu. Með þessum
sparnaðartillögum er verið að færa
töluverðan kostnað frá ríkinu yfir á
herðar fólks og mismuna fólki þann-
ig eftir tekjum. Ég sé fyrir mér að
fólk með lágar tekjur hafi ekki leng-
ur efni á því að sækja sér læknis-
þjónustu fjarri heimabyggð. Not-
endur þjónustunnar sem áður gátu
sótt hana í heimabyggð koma nú til
með að þurfa að sækja hana um
langan veg með tilheyrandi kostn-
aði. Sjúklingar sem áður gátu legið á
sjúkrahúsum í heimbyggð eftir erf-
iðar aðgerðir verða nú að liggja á há-
tæknisjúkrahúsum í stað þess að
liggja á sínum heimasjúkrahúsum.
Hvað sparast við það að láta menn
liggja í dýrustu sjúkrarúmunum?
Óþægindi og aukið vinnutap sjúk-
linga og aðstandenda mun stórauk-
ast við þessar breytingar. Ég spurð-
ist fyrir um það hjá Sjúkra-
tryggingum Íslands hvort til stæði
að auka þátttöku í ferðakostnaði
fólks sem eftir breytingarnar yrði
gert að sækja heilbrigðisþjónustu
um langan veg til Akureyrar eða
Reykjavíkur. Fram kom að slíkar
tillögur væru ómótaðar en engar
ákvarðanir hefðu verið teknar varð-
andi breytingu á reglum um fjölda
ferða, né að auka niðurgreiðslu per
ferð sem er mjög ámælisvert.
Sjúkratryggingum Íslands verður
ekki hrósað fyrir reglurnar eða að-
gengi að þeim eins og þær eru í dag
en almennt er greitt fyrir tvær ferð-
ir nema um sé að ræða erfiðari veik-
indi. Ef stjórnvöld ætla að halda sig
við niðurskurðartillögurnar verða
þau að stórauka niðurgreiðslur
vegna ferðakostnaðar sjúklinga svo
ekki fari illa, sérstaklega hjá þeim
efnaminni, þar sem þeir ráða ein-
faldlega ekki við þennan viðbótar-
kostnað. Þá er sorglegt til þess að
vita að líklega verður ársins 2010
minnst með þeim orðum að þá hafi
heilbrigðisþjónusta á Íslandi verið
skilgreind fyrir ákveðna landshluta
og sem lúxus fyrir þá efnameiri.
Eftir Aðalstein Á.
Baldursson »Ef stjórnvöld ætla að
halda sig við niður-
skurðartillögurnar
verða þau að stórauka
niðurgreiðslur vegna
ferðakostnaðar sjúk-
linga svo ekki fari illa …
Aðalsteinn Baldursson
Höfundur er formaður Framsýnar-
stéttarfélags.
Jafnt aðgengi að
heilbrigðisþjónustu