Morgunblaðið - 02.12.2010, Blaðsíða 10

Við erum eins og
ein stór fjölskylda
Kátir krakkar Það væsir ekki um eina karlkyns nemandann meðal stúlknanna á haustönn 2010.
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Það er aðeins einn karlkynsnemandi í skólanum núnaog hann er alsæll eins oggefur að skilja. Vissulega
eru yfirleitt færri strákar í nem-
endahópnum en flestir voru þeir átta
sem voru hér á sama tíma,“ segir
Þráinn Lárusson, skólameistari
Handverks- og hússtjórnarskólans á
Hallormsstað, en skólinn hefur starf-
að í 80 ár, lengst allra skóla af þessari
gerð hér á landi.
„Þessi skóli er eins og köttur
með níu líf. Menn hafa oft haldið að
hann væri að lognast út af en hann
hefur staðið af sér alla erfiðleika. Það
sem hefur bjargað honum er að fólkið
sem hefur staðið að skólanum hverju
sinni hefur verið opið fyrir nútíman-
um og framtíðinni, skólinn hefur allt-
af verið í naflaskoðun og þróun. Nafni
skólans var breytt á níunda áratugn-
um úr húsmæðraskóla í hússtjórn-
arskóla, því þá var hann opnaður fyr-
ir strákum, sem var jafnréttismál.
Fyrir nokkrum árum var handverk-
inu bætt framan við nafn skólans, til
að höfða enn frekar til beggja kynja,
en líka til að leggja áherslu á fjöl-
breytnina í náminu hérna. Og það
skilaði sér mjög vel, skólinn sé í stöð-
ugri sókn.“
Fá að njóta sín og þroskast
Þráinn segir að skólinn sé öðru-
vísi skóli, í raun listaskóli með mat-
reiðslukennslu. „Þetta er ekki „gam-
aldags“ búmannsskóli þar sem
krakkarnir staga í sokka, þó að við
höldum vissulega í gömul gildi, við
tökum til dæmis slátur. En námið er
framsækið og í matreiðslunni læra
krakkarnir til dæmis matargerð frá
ýmsum heimshornum alveg frá
grunni, hvort sem það er frá Mexíkó
eða Japan. Þau læra að búa til sushi,
arabískan mat og mexíkóskan, svo
fátt eitt sé nefnt. Hér er mjög metn-
aðarfullt nám og faglegt, við erum
með eitt besta textíl- og saumanám á
landinu og hér er líka kenndur vefn-
aður. Í þessum skóla hefur ævinlega
verið gríðarleg fagmennska og aldrei
slegið slöku við. Skólinn hefur alltaf
leyft sér að breytast,“ segir Þráinn og
bætir við að þar sem skólinn sé
heimavistarskóli séu nemendur og
kennarar eins og ein stór fjölskylda.
„Enda halda krakkarnir sem hafa
verið hér mjög góðu sambandi og
hittast jafnvel árlega eftir að þeir fara
héðan. Félagslegi þátturinn er stór
hluti af því að vera í þessum skóla og
hér læra krakkarnir að umbera ann-
að fólk, taka tillit og sjá um sig sjálfir.
Áherslan hér er á að einstaklingurinn
fái að njóta sín og þroskast.“
Umfangsmikið og töff nám
Handverks- og hússtjórnar-
skólinn á Hallormsstað er framhalds-
skóli og góður undirbúningur fyrir
frekara nám, til dæmis fyrir þá sem
ætla sér að verða matreiðslumenn
eða klæðskerar. Einnig er hægt að
nota námið sem kjörsvið í mennta-
skóla, allt að 24 einingar. „Krakk-
arnir eru flestir um tuttugu ára, en
þau yngstu eru 16 ára. Nemendurnir
eru fæstir héðan að austan, þeir koma
flestir af Suður- og Norðurlandi.
Núna er fullsetinn bekkurinn en við
tökum ekki fleiri en 24 nemendur í
einu. Námið er einnar annar nám, en
þetta er stíft nám, 31 eining, enda
byrjar dagurinn hér á morgunmat
klukkan átta og krakkarnir eru ekki
búnir í skólanum fyrr en klukkan sjö
á kvöldin, nema á föstudögum, þá
hættum við fyrr. Þetta er umfangs-
mikið og töff nám sem ekki er hrist
fram úr erminni. En þetta er
skemmtilegt. Þeir sem vilja taka
þetta rólega og eru að finna sig, geta
tekið þetta á tveimur önnum.“
Vilja fleiri stráka í skólann
Þráinn hefur verið skólameistari
á Hallormsstað í tíu ár, en hann er
Krakkarnir eru alsælir á heimavistinni og með námið, enda fá einstaklingarnir
að njóta sín og þroskast í Handverks- og hússtjórnarskólanum á Hallormsstað.
Skólinn hefur starfað í 80 ár, lengst allra skóla af þessari gerð hér á landi.
Fatagerð Brynja Rut, Margrét Ástrós og fleiri í saumatíma 2010.
Slátur Berglind Þóra og Kristjana Valdís í sláturgerð haustið 2010.
Andrúmsloftið er frá-
bært og það er gaman
að gera skemmtilega
hluti og vinna með
höndunum.
10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2010
Bökunarilm leggur úr nánast hverju
húsi um þessar mundir. Rætt er um
fátt annað manna á milli en smá-
kökubakstur og smakk gefið. Þótt
uppskriftirnar hennar mömmu séu
alltaf vinsælar er ekkert að því að
prófa að baka nýjar tegundir.
Á vefsíðunni Joyofbaking.com má
finna fjöldann allan af uppskriftum,
bæði fyrir jólin sem og aðrar árstíð-
ir. Á forsíðu síðunnar hafa síðu-
haldarar sett inn topp uppskriftir
fyrir desembermánuð, eru þær allar
jólalegar; smákökur, konfekt og
rauð svampkaka. Í valdálkinum
vinstra megin á síðunni má velja
frekari jólauppskriftir eftir flokk-
unum; jólakökur, jólabakstur og
jólanammi. Á forsíðunni má sjá
lista yfir þær uppskriftir sem voru
valdar þær bestu árið 2009, allar
girnilegar.
Síðan var stofnuð í maí 1997 af
Stephanie Jaworski sem vildi kom-
ast í samband við annað fólk sem
hafði bakstur að áhugamáli. Síðan
hefur undið upp á sig, hefur nú að
geyma fjöldann allan að upp-
skriftum, er mjög vel sett upp og
frábær fyrir þá sem hafa bakstur að
áhugamáli. Það verður enginn uppi-
skroppa með uppskriftir ef hann fer
inn á Joyofbaking.com.
Vefsíðan www.joyofbaking.com
Morgunblaðið/Valdís Thor
Bakstur Jólasmákökur.
Girnilegar kökuuppskriftir
Önd í appelsínusósu
eða Canard à l’Orange
er einhver besta og
þekktasta uppskrift
franska eldhússins.
Það er hægt að fara
margar leiðir, mismun-
andi flóknar, þegar
appelsínuöndin er
annars vegar. Hér er
ein gömul og klassísk
uppskrift.
Fyrir fjóra þarf eina
stóra önd eða tvær
meðalstórar. Athugið
að þótt endurnar
kunni að virðast stórar
er kjötið sem við not-
um fyrst og fremst á
bringunum og lær-
unum, hitt er mikið til
bein. Best er ef nota
franskar endur, t.d.
Barbary, sem hafa ver-
ið til frosnar í íslensk-
um stórmörkuðum.
En hráefnin fyrir
öndina eru eftir-
farandi:
1 stk. 4-5 kg önd eða tvær minni
2 gulrætur, grófsaxaðar
2 laukar, grófsaxaðir
2-3 timjan stönglar
2 lárviðarlauf
1,5 dl hvítvín
2 dl andarkraftur (Oscar)
2 msk. sykur
safi úr 2 appelsínum
safi úr einni sítrónu
1 dl Grand Marnier
2 appelsínur, hreinsið börkinn og
bútið niður í báta
Ef öndin er frosin þíðið hana í ís-
skáp í 2 sólarhringa og takið úr
ísskápnum 1-2 klukkutímum áður en
þið eldið.
Saxið gulræturnar og laukinn og
setjið í ofnskúffu ásamt timj-
anstönglum og lárviðarlaufum. Ef háls-
inn af öndinni fylgir með eða önnur
innyfli látið þau einnig í skúffuna – að
lifur undanskilinni. Látið 2-3 dl af vatni
fylgja með. Setjið öndina/endurnar í
skúffuna og eldið í 200 gráða heitum
ofni í um 1 klukkustund eða skemur ef
öndin er lítil. Önd er best ef kjötið er
enn nokkuð bleikt.
Takið öndina frá og haldið heitri, t.d.
með því að vefja hana í álpappír. Hellið
fitunni sem hefur runnið af henni í
ofnskúffuna frá. Setjið síðan ofnskúff-
una á gashellu eða eldavél, leysið upp
skófarnar með hvítvíninu og bætið síð-
an kraftinum við. Látið malla í um
fimm mínútur. Síið í gegnum fínt sigti
og geymið.
Hitið sykurinn á pönnu, um það
Uppskriftin
leyti sem hann er að bráðna hellið þið
edikinu og ávaxtasafanum út í. Hrærið
í og bætið síðan soðinu úr ofnskúff-
unni saman við. Látið malla um stund
þar til sósan fer að þykkna. Bætið í
lokin Grand Marnier og appels-
ínubátum saman við.
Sneiðið öndina niður, setjið á fat
eða diska, setjið appelsínubáta á
diskana og hellið smá sósu yfir. Berið
fram með kartöflukrókettum, spínati
og appelsínusósunni.
Kartöflukrókettur
1 kg kartöflur
100 g smjör
5 eggjarauður
1 dl matreiðslurjómi
rifinn börkur af einni appelsínu
hveiti
egg
rasp
Sjóðið kartöflurnar, flysjið og rífið
niður á grófu rifjárni eða maukið með
gaffli. Blandið smjörinu saman við
með gaffli, rjómanum og loks eggja-
rauðunum, einni í einu. Hrærið rifna
appelsínuberkinum saman við. Mótið
litla sívalninga úr kartöflumaukinu og
veltið þeim upp úr hveiti, svo pískuðu
eggi og loks raspi. Hitið olíu í potti og
djúpsteikið kartöflusívalningana, einn
til tvo í einu, þar til þeir fá á sig fal-
legan gullinbrúnan lit og eru stökkir
og fínir að utan.
Af spínati þarf einn stóran poka.
Hitið 1 msk. olíu á pönnu, hellið spí-
natinu út á og veltið um með sleif þar
til það er orðið mjúkt.
Steingrímur Sigurgeirsson
Appelsínuönd