Morgunblaðið - 02.12.2010, Blaðsíða 12

ÚR BÆJARLÍFINU
Skapti Hallgrímsson
Akureyri
Hátíð var í Háskólanum á Ak-
ureyri í gær eins og venja er á Full-
veldisdaginn. Því var og fagnað að
tíu ár eru síðan útilistaverkið Ís-
landsklukkan eftir Kristin E.
Hrafnsson var vígt á skólalóðinni.
  
Íslandsklukkunni er alltaf
hringt 1. desember og í gær kom
það í hlut Viðars Guðbjörns Jó-
hannssonar, 10 ára stráks úr Gler-
árskóla, að hringja henni 10 sinn-
um. Viðar sigraði í smásagnakeppni
sem HA og Akureyrarbær héldu
fyrir börn í 5. bekk grunnskólanna í
bænum. Þema keppninnar var
Framtíðarsýn – Akureyri 2020.
  
Ritgerð sína nefndi Viðar Guð-
björn Á leið til hins betra. Í öðru
sæti í ritgerðakeppninni varð Sig-
urlaug Birta Helgadóttir úr
Brekkuskóla og í því þriðja Ari
Orrason úr Brekkuskóla. Alls bár-
ust 78 sögur.
  
Á hátíðarsamkomunni í HA
fluttu ræður Katrín Jakobsdóttir,
mennta- og menningarmálaráð-
herra, Njörður P. Njarðvík prófess-
or emeritus og Geir Kristinn Að-
alsteinsson forseti bæjarstjórnar.
  
Stefán B. Sigurðsson rektor
ávarpaði viðstadda við Íslands-
klukkuna áður en Viðar Guðbjörn
hringdi klukkunni með aðstoð vinar
síns, Hermanns Elí Hafsteinssonar
og Jóhönnu Guðrúnar Magn-
úsdóttur formanns félags stúdenta
við HA.
  
Árshátíð MA verður í íþrótta-
höllinni annað kvöld en þar er um
að ræða eina fjölmennustu vímu-
lausu hátíð landsins árlega. Reiknað
er með um 900 manns í veisluna.
  
Frá því var greint í fréttum ný-
verið að farþegi hefði gert þarfir
sínar í langferðabifreið í áætl-
unarferð frá Reykjavík til Akureyr-
ar. Fyrirtækið Bílar og fólk sendi
frá sér tilkynningu í gær þar sem
tekið var fram að ekki var um að
ræða nemendur úr MA eða VMA,
eins og einhverjir ályktuðu vegna
þess að uppátækið kom í ljós eftir
að fólki var hleypt út við heimavist
skólanna. Fyrirtækið biðst afsök-
unar á að hafa valdið þeim misskiln-
ingi á sínum tíma.
  
Baggalútur fór á kostum á jóla-
tónleikum í Hofi um síðustu helgi.
Sveitin og aðrar skyldar verða á
Græna hattinum á morgun og laug-
ardagskvöld; líka Hjálmar, Sig-
urður Guðmundsson og Memfis-
mafían.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Sigurvegari Viðar Guðbjörn Jóhannsson, til vinstri, skrifaði sigursöguna
og hringdi Íslandsklukkunni ásamt vini sínum, Hermanni Elí Hafsteinssyni.
Íslandsklukkunni
hringt í 10. skipti
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2010
FRÉTTASKÝRING
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Allgóð sátt virðist vera um að setja ákvæði um auð-
lindir og nýtingu náttúruauðlinda í stjórnarskrá og
einnig að skýra og auka rétt kjósenda til að greiða
atkvæði um mál í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þetta má
lesa út úr því sem þeir sem náðu kosningu á stjórn-
lagaþing sögðu fyrir kosningar.
Samkvæmt lögum um stjórnlagaþing er því
falið að fjalla sérstaklega um átta tiltekin atriði.
Þingið má einnig fjalla um önnur mál sem það telur
ástæðu til að skoða. Þetta eru allt mál sem mikið
hafa verið rædd af almenningi og fræðimönnum,
eins og grunnhugtök stjórnskipunarinnar, staða
forseta, valdmörk þings og framkvæmdavalds,
sjálfstæði dómstóla, kjördæmaskipan, þjóð-
aratkvæði, framsal til alþjóðastofnana og auðlindir.
Hversu miklu á að breyta?
Mjög misjafnt var hversu skipulega frambjóð-
endur settu fram stefnu sína. Sá stutti texti sem
hver og einn birti í blaði sem dóms- og mannrétt-
indaráðuneytið gaf út fyrir kosningar var í flestum
tilvikum almennt orðaður og erfitt að draga miklar
ályktanir af honum. Sumir af þeim sem náðu kjöri
eru með heimasíðu þar sem nánar er farið ofan í
áherslur. Fæstir þingfulltrúa settu hins vegar fram
með skipulögðum hætti svör við þeim átta afmörk-
uðu atriðum sem þinginu er falið að fjalla um.
Raunar virðist aðeins einn af þeim sem náðu kjöri
hafa sett fram skipulögð svör við þessum átta atrið-
um, en það er Ari Teitsson, bóndi í Þingeyjarsýslu.
Enginn þingfulltrúa lýsir því beinlínis yfir að
ekki eigi að gera breytingar á stjórnarskránni, en
greinilegt er að misjafnt er hversu langt menn vilja
ganga í breytingum. Á meðan einn talar um að hlúa
að þeim stofni sem fyrir er og snyrta greinarnar
talar annar um „nýja“ stjórnarskrá. Sumum er
hrunið ofarlega í huga. Andrés Magnússon læknir
vill t.d. fá stjórnarskrá til að „græða þau svöðusár
og bylmingshögg sem réttlætiskennd almennings
hefur orðið fyrir“. Þorkell Helgason vill að stjórn-
arskráin „verði þjóðinni eftir megni vörn gegn
græðgi sérhagsmunaseggja og afglöpum í stjórn-
arháttum“.
Standa vörð um lýðræði og mannréttindi
„Lýðræði“ og „mannréttindi“ eru orð sem
margir nefna þegar þeir lýsa áherslum sínum. All-
nokkrir frambjóðenda nefna persónukjör og að
ráðherrar gegni ekki jafnframt þingmennsku. Fáir
ræða stöðu forsetans með skýrum hætti og er erfitt
að átta sig á hvað þingfulltrúar vilja gera við hann.
Margir nefna hins vegar þjóðaratkvæðagreiðslur
og virðist víðtækur stuðningur við að beita þeim
oftar en gert hefur verið.
Allir sem nefna auðlindir,
en það gera allmargir, vilja
festa í stjórnarskrá eign-
arhald þjóðarinnar á auðlind-
um. Enginn lýsir sig andvígan
slíkri tillögu. Það má því
ganga að því vísu að stjórn-
lagaþingið geri tillögu um að slíkt ákvæði fari í
stjórnarskrá.
Hluti frambjóðenda nefnir að nauðsynlegt sé
að skilja að ríki og kirkju, en einnig eru nokkrir
sem leggja einmitt áherslu á að standa vörð um
kristin gildi.
Þeir sem fjalla um dómstóla nefna helst að
draga þurfi úr pólitískum áhrifum á skipan dóm-
ara.
Fáir nefna framsal til alþjóðastofnana
Stjórnlagaþingið á að fjalla um hugsanlegt
framsal ríkisvalds til alþjóðastofnana. Segja má að
þetta sé nokkuð brýnt umfjöllunarefni í ljósi þess
að Ísland hefur sótt um aðild að Evrópusamband-
inu, en ekki verður hægt að ganga í sambandið
nema breytingar séu gerðar á stjórnarskránni.
Þeir sem kosnir voru á stjórnlagaþingið komu sér
að mestu hjá því að ræða hvort þeir vildu setja slíkt
ákvæði í stjórnarskrá. Yfirlýstir stuðningsmenn
aðildar að ESB sem náðu kjöri á þingið lögðu enga
sérstaka áherslu á þetta fyrir kosningar. Þetta er
hins vegar eitt þeirra atriða sem eru líkleg til að
valda ágreiningi á þinginu. Ari Teitsson segir að
stjórnarskráin þurfi „að leggja línur um með hvaða
hætti skal standa að framsali ríkisvalds til yfirþjóð-
legra stofnana“.
Nokkrir taka fram að þeir vilji að landið verði
gert að einu kjördæmi. Kannski má vænta þess að
samstaða verði um það í ljósi þess að flestir þing-
fulltrúar koma úr einu og sama kjördæminu. Þor-
kell Helgason hefur hins vegar bent á, að það sé
ekki nóg að fulltrúar á stjórnlagaþingi nái sam-
stöðu um tillögur, þeir þurfi líka að ná samstöðu
með þjóðinni um breytta stjórnarskrá.
Ákvæði um þjóðaratkvæði
og auðlindir í stjórnarskrá
 Stefna þeirra fulltrúa sem valdir voru á stjórnlagaþing er um margt óljós
Morgunblaðið/Kristinn
Stjórnarskrá Stúdentar við Háskóla Íslands brugðu ekki út af þeirri venju að leggja blómsveig á
leiði Jóns Sigurðssonar 1. desember. Fullveldið kemur til umræðu á stjórnlagaþingi.
Vinnumálastofn-
un bárust til-
kynningar um
hópuppsagnir
frá tveimur fyr-
irtækjum í nóv-
ember sem tóku
gildi um mán-
aðamótin þar
sem alls er sagt
upp 50 manns.
Önnur tilkynningin er frá fyr-
irtæki í útgerð þar sem 40 manns
var sagt upp og hins vegar frá fyr-
irtæki í fiskvinnslu þar sem tíu
manns var sagt upp, skv. upplýs-
ingum Vinnumálastofnunar.
Fram kom í síðustu viku að flest-
um starfsmönnum í landvinnslu út-
gerðanna Auðbjargar ehf. og Atl-
antshumars ehf. í Þorlákshöfn
hefur verið sagt upp. Gripið var til
þessara aðgerða í ljósi þess að hum-
arvertíð lauk í nóvemberlok og
vegna fyrirsjáanlegs verkefna-
skorts og verri rekstrarskilyrða.
50 missa vinnuna
hjá fyrirtækjum
í sjávarútvegi
Tillögu Reykjaneshafnar um sam-
komulag við kröfuhafa um end-
urskipulagningu skulda hefur verið
hafnað öðru sinni. Lánasjóður
sveitarfélaga hafnaði tillögu frá 3.
nóvember, og því var lögð fram til-
laga sem tók tillit til þess. Síðari til-
lagan var ekki samþykkt af öllum
kröfuhöfum.
Tillaga Reykjaneshafnar frá því í
byrjun nóvember gekk út á það að
gjaldföllnum greiðslum og drátt-
arvöxum yrði bætt við höfuðstól
skuldarinnar, og næstu afborgun
frestað til 1. maí á næsta ári, auk
þess sem kvaðir yrðu settar á höfn-
ina á tímabilinu.
Á þetta gat Lánasjóður sveitarfé-
laga ekki fallist, vegna laga um
starfsemi sína, og því lögð fram ný
tillaga hinn 25. nóvember síðastlið-
inn, þar sem tekið var tillit til þessa.
Að lánasjóðnum undanskildum
eru kröfuhafarnir 19 talsins. Einn
þessara kröfuhafa féllst ekki á til-
löguna, og telst henni því hafnað.
Annar kröfuhafafundur verður
haldinn 10. desember.
Á fundinum verður grein fyrir
þeim athugasemdum sem komið
hafa fram við tillöguna, og farið yf-
ir næstu skref.
Tillögu Reykjanes-
hafnar aftur hafnað
Samkvæmt lögum um stjórnlagaþing ber
þinginu að taka sérstaklega taka til umfjöll-
unar eftirfarandi þætti:
1. Undirstöður íslenskrar stjórnskipunar og
helstu grunnhugtök hennar.
2. Skipan löggjafarvalds og framkvæmd-
arvalds og valdmörk þeirra.
3. Hlutverk og stöðu forseta lýðveldisins.
4. Sjálfstæði dómstóla og eftirlit þeirra með
öðrum handhöfum ríkisvalds.
5. Ákvæði um kosningar og kjördæmaskip-
an.
6. Lýðræðislega þátttöku almennings, m.a.
um tímasetningu og fyrirkomulag þjóð-
aratkvæðagreiðslu, þar á meðal um frum-
varp til stjórnarskipunarlaga.
7. Framsal ríkisvalds til alþjóðastofnana og
meðferð utanríkismála.
8. Umhverfismál, þar á meðal um eign-
arhald og nýtingu náttúru-
auðlinda.
Tekið er fram í lögunum
að stjórnlagaþingið geti
ákveðið að taka til umfjöll-
unar fleiri þætti.
Á að fjalla sérstak-
lega um átta þætti
LÖG UM STJÓRNLAGAÞING
Alþingishúsið
STUTT