Morgunblaðið - 23.12.2010, Qupperneq 6

18,6% og var að nálgast kunnuglegar slóðir frá
byrjun verðbólguholskeflunnar á áttunda áratugn-
um. En þróunin snerist aftur við og smám saman
hefur dregið úr henni síðan ef undan er skilið smá-
verðbólguskot sem varð í byrjun þessa árs.
Þróunin undanfarna mánuði er mjög í anda
þess sem Seðlabankinn hefur spáð. Karen Áslaug
Vignisdóttir, hagfræðingur í Seðlabankanum, seg-
ir eigi síður að mikilvægum áfanga sé náð.
Seðlabankinn og greiningardeildir bankanna
spá því að verðbólgan muni hjaðna áfram eftir ára-
mót þannig að búast má við enn lægri tölum í jan-
úar og að þá detti verðbólgan niður fyrir verð-
bólgumarkmið Seðlabankans. Greining
Íslandsbanka bendir á að auk útsöluáhrifa sem þá
megi gera ráð fyrir muni breyting á
verðmælingu út-
varpsgjalds leiða til
0,4% lækkunar vísi-
tölunnar í þeim mán-
uði. Á móti muni gjaldskrárhækkanir stuðla að
hækkun vísitölunnar, eins og jafnan í upphafi
árs.
Seðlabankinn spáir því að verðbólgan fari
niður í 1,5% um mitt næsta ár og þótt hún aukist
eftir það verði hún að mestu undir verðbólgumark-
miðum út spátímann sem nær út árið 2013.
Alla fyrirvara verður að hafa á þessu, eins og
reynslan sýnir. Þeir sem spá áframhaldandi lækk-
un verðbólgunnar gefa sér allir að kjarasamningar
leiði til hóflegra launahækkana og krónan haldi
áfram að styrkjast en hún hefur verið einn helsti
áhrifavaldur um þróun verðlags síðustu árin.
Hækkun á bensín- og olíuverði er helsta
ástæða hækkunar á vísitölu neysluverðs í
desembermánuði. Hækkun á flugfargjöldum
til útlanda hefur einnig áhrif.
Verð á bensíni og olíum hækkaði um 4%
við verðkönnun Hagstofu Íslands í desember.
Veldur þetta um 0,22% hækkun vísitölu.
Þegar Hagstofan kannar verð á
flugfargjöldum til útlanda er at-
hugað verð á flugi alla næstu
viku og vikuna þar á eftir og
síðan heila viku ef flogið er
eftir tvo mánuði. Miklar
sveiflur koma fram á far-
gjöldum yfir árið. Þannig
hækkaði verðið í október
um 15%, lækkaði um tæp
19% í nóvember og hækk-
aði aftur um 15% í des-
ember. Líklegt er að hærri
fargjöld á annatímum,
eins og um jólin, valdi
mestu um sveiflurnar.
Eldsneytishækkun
eykur verðbólgu
SVEIFLUR Í FLUGFARGJÖLDUM
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2010
JÓLAGJÖF
VEIÐIMANNSINS
Meira í leiðinniWWW.N1.IS / SÍMI 440 1000
Veiðikortið fæst á N1
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Markmið Seðlabankans um að koma verðbólgunni
niður í 2,5% hafa loksins náðst, eftir nærri sex ára
bið. Verðbólgan fór hæst í 18,6% í byrjun síðasta
árs en hefur síðan hjaðnað smám saman. Spár
gera ráð fyrir því að enn lægri tölur sjáist á fyrri-
hluta næsta árs.
Vísitala neysluverðs í desember sem Hag-
stofa Íslands gaf út í gær sýnir 2,5% hækkun verð-
lags síðustu tólf mánuði. Þetta er nákvæmlega það
mark sem Seðlabankinn hefur stefnt að í mörg ár.
Stjórnvöld hafa síðasta áratuginn haft það
markmið að hafa verðlag stöðugt. Það hefur ekki
tekist síðustu árin. Tekið var upp formlegt verð-
bólgumarkmið með yfirlýsingu Seðlabanka Ís-
lands og ríkisstjórnarinnar í mars 2001. Þar er
stefnan sett á að verðbólgan á tólf mánaða tímabili
verði að jafnaði sem næst 2,5% og miðað við að það
markmið náist ekki síðar en í lok árs 2003.
Óðaverðbólga á níunda áratugnum
Mikil verðbólga var hér á landi á síðustu ára-
tugum 20. aldarinnar. Skriðan fór af stað með olíu-
kreppunni á áttunda tuga aldarinnar og stöðvaðist
ekki fyrr en eftir 1990. Verðbólgan fór fljótt upp í
50% en hámarkinu var náð 1983, við lok starfstíma
ríkisstjórnar Gunnars Thoroddsens, þegar óða-
verðbólgan fór yfir 80% markið. Skammtímamæl-
ingar á þeim tíma sýndu raunar á annað hundrað
prósenta hraða verðbólgunnar. Verðbólgan lék
krónuna svo illa að ákveðið var að taka tvö núll aft-
an af henni. Það sem kostaði 100 gamlar krónur
1980 átti að kosta eina nýja krónu.
Mikil verðbólga er talin skaðvaldur. Hún
veldur óvissu um raunverulegt verðmæti hlut-
anna. Verðskyn neytenda slævist sem dregur úr
aðhaldi og samkeppni. Verðbólgan át upp sparifé
landsmanna, þegar það var ekki verðtryggt, en
lækkaði skuldir lántakenda. Þannig færðust miklir
fjármunir á milli kynslóða og þjóðfélagshópa. Það
ýtti undir óskynsamlegar fjárfestingar, bæði ein-
staklinga og fyrirtækja, og jók kostnað, til dæmis
vegna vaxta sem þurftu að vera háir. Hagfræð-
ingar telja að mikil og breytileg verðbólga leiði til
minni hagvaxtar, þegar til lengdar lætur.
18,6% í janúar 2009
Verðbólgumarkmið Seðlabankans náðust fyrr
en reiknað var með þegar þau voru sett. Þannig
var verðbólgan undir markmiðum allt árið 2003 og
fram í apríl 2004. Þá skaust hún upp í 3,2% og hef-
ur ekki verið nálægt verðbólgumarkmiðum Seðla-
bankans síðan.
Önnur verðbólguskriða hófst í maí 2006 þegar
hækkun vísitölunnar mældist yfir 7% markinu.
Aðeins dró úr á árinu 2007 en skriðan sem hófst í
byrjun árs 2008 stóð langt fram á þetta ár. Há-
marki náði verðbólgan í janúar 2009 þegar hún var
Langþráðu markmiði
peningastefnunnar náð
 Verðbólgan ekki verið minni í sex ár  Útlit fyrir frekari lækkun á nýju ári
Verðbólga
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Des.
2010
20%
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Desember 2010
2,5%
Verðbólgumarkmið
Seðlabankans
2,5%
Notkun á heitu vatni á höfuðborg-
arsvæðinu fór upp í 14.800 rúm-
metra á klukkustund í gær og er
það mesta notkun síðan í kuldakast-
inu um mánaðamótin janúar og
febrúar 2008 þegar framleiðslan
fór í 15.200 rúmmetra á klukku-
stund.
Eiríkur Hjálmarsson, upplýs-
ingafulltrúi Orkuveitu Reykjavík-
ur, segir ekki víst að metið falli á
þessu ári þar sem ekki sé útlit fyrir
mjög biturt frost eða mikinn vind
samfara frostinu næstu daga.
Ný hitaveita frá Hellisheið-
arvirkjun var tekin í notkun 4. des-
ember síðastliðinn um leið og 80
ára afmælis hitaveitu í Reykjavík
var minnst, en auk þess eru fram-
leiðslusvæði heits vatns hjá OR á
Nesjavöllum, í Reykjadal og
Reykjahlíð í Mosfellsbæ og á Laug-
arnessvæðinu og í Elliðaárdalnum í
Reykjavík. Nýja hitaveitan sam-
anstendur af varmastöð í virkj-
uninni og hátt í 20 km lögn frá
henni að heitavatnstönkunum á
Reynisvatnsheiði. Framleiðsla
hennar er stillt á 800 rúmmetra á
klukkustund, en framleiðslugetan
er mun meiri. steinthor@mbl.is
Heita vatnið rennur vel
Morgunblaðið/Júlíus
Hellisheiðarvirkjun Gufustróka sem stíga frá virkjuninni á Hellisheiði má
gjarnan sjá frá heitum og upphituðum húsum höfuðborgarinnar.
 Mesta notkun á höfuðborgarsvæðinu í um þrjú ár
 Fór upp í 14.800 rúmmetra á klukkustund í gær
Mildi þykir að ekki hafi verr farið
þegar dekk og felga losnuðu undan
vöruflutningabifreið skammt frá
Hvalfjarðargöngum á þriðjudags-
kvöldið. Dekkið þeyttist framan á
fólksbifreið sem kom úr gagnstæðri
átt og er hún gjörónýt. Ökumaður og
farþegi sem í fólksbifreiðinni voru
sluppu því sem næst ómeiddir.
Víst hefur það verið óhugnanlegt
andartak að sitja í fólksbifreiðinni og
sjá dekkið þeytast í áttina að sér.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni á Akranesi bar fólkið sig þó
vel og þáði ekki áfallahjálp. Hins
vegar var það flutt til skoðunar á
Sjúkrahúsið á Akranesi en útskrifað
að henni lokinni.
Málið er enn í rannsókn en talið er
að illa hertar rær hafi valdið því að
felgan og dekkið losnuðu. Að sögn
lögreglu var innra dekkið einnig við
það að detta undan.
Einar Magnús Magnússon, upp-
lýsingafulltrúi Umferðarstofu, segir
atvikið eiga að vera öðrum víti til
varnaðar. Ökumenn flutningabíla
finni varla fyrir því ef rær eru lausar
á afturhjólum, enda fleiri dekk und-
ir. Hann áréttar að ábyrgðin er
ávallt ökumannsins, að hafa bíl sinn í
góðu standi. andri@mbl.is
Minnstu
mátti muna
að illa færi
Flak Bifreiðin gjöreyðilagðist við
höggið enda geysilega mikið.
Nú liggja fyrir útsvarsprósentur
sveitarfélaga fyrir árið 2011. Meðal-
útsvarið verður 14,41% í stað
13,12%. Af 76 sveitarfélögum leggja
66 á hámarksútsvar en tvö sveitar-
félög leggja á lágmarksútsvar.
Með yfirfærslu á málefnum fatl-
aðra frá ríki til sveitarfélaga á næsta
ári hækkaði útsvarsheimild um 1,2
prósentustig. Sveitarfélögin geta nú
samkvæmt lögum ákveðið útsvar á
bilinu 12,44% til 14,48%. Skorradal-
ur og Ásahreppur eru með lægsta
útsvarið á landinu, 12,44%.
Meðaltals-
útsvar 14,41%